تقلا در میدان گاز پارس جنوبی

نجمه بزرگمهر

 

غول های صنایع انرژی غرب نظیر رویال داچ شل و توتال فرانسه تا  چندی پیش مشتاق شرکت در طرح های توسعه میدان پارس جنوبی به عنوان بزرگترین میدان گازی دنیا در جنوب ایران بودند.اما امروز فقط شرکت خارجی پترولیوم ناسیونال چین در یکی از فازهای پروژه پارس جنوبی حضور دارد؛ میدان گازی که در بستر خلیج فارس آرمیده است. شرکت های دولتی و نیمه خصوصی ایران سایر طرح ها را برعهده گرفته اند و البته از کمبود سرمایه گذاری و تجهیزات رنج می برند.

کارکنان ایرانی با بی توجهی به آفتاب داغ و رطوبت بالای عسلویه، مشغول لوله گذاری و انجام کارهای الکتریکی و مهندسی در تأسیسات دور از ساحل هستند.

اما تعداد آنها نسبتاً کم است. شرکت دولتی نفت و گاز پارس (پی- تو- جی- سی) تعداد این کارکنان را 16هزار نفر اعلام می کند درحالی که شمار آنها در سال های گذشته به 100هزار نفر می رسید. این شرکت تأکید می کند هرگونه مقایسه با وضعیت گذشته بی معناست.

محمد حسن موسوی زاده مشاور فنی پی- تو- جی- سی می گوید: “ما قبلاً کارگران بیشتری داشتیم زیرا آنها مشغول ساخت فرودگاه، جاده و بندر بودند.”

ایران صاحب سومین منابع بزرگ نفتی و دومین میادین عظیم گاز  دنیاست و درآمدهای حاصل از این منابع برای اقتصاد آن کشور نقش حیاتی دارد. میدان پارس جنوبی به تنهایی دارای 28 میلیارد مترمکعب گاز است.

با این حال، تحریم های بین المللی وضع شده بر سر بلندپروازی های هسته ای کشور، سبب وارد آمدن آسیب به حوزه انرژی، دور نگهداشتن کشور از سرمایه گذاری خارجی و دانش فنی مورد نیاز برای افزایش توان تولیدی شده است.

مشخصات پروژه پارس جنوبی از این قرار است:

ظرفیت پارس جنوبی: 28 میلیارد مترمکعب، تعداد فاز: 24، فازهای 1 تا 8: در دست اجرا، فازهای 9 و 10: پالایشگاه گاز در دست اجرا و چاه های حفر شد تا ماه مارس وارد چرخه فعالیت می شوند، فاز 12: پیشرفت 35 درصدی، فازهای 15 و 16: پیشرفت 50 درصدی، فازهای 17 و 18: پیشرفت 45 درصدی، فازهای 11 و 13 و 14 تا 19: پیشرفت  کمتر از 5 درصد.

تحلیلگران ایرانی و دیپلمات های غربی در تهران می گویند قراردادهای غیرجذاب پیشنهادی به شرکت های خارجی و بر سر کار بودن مسؤولان غیر مجرب به یک اندازه مخرب بوده اند. چندین شرکت بین المللی نظیر راپسول اسپانیا، استاتوهیدروی نروژ، او ام وی استرالیا، اینپکس ژاپن و لو اویل ایتالیا ظرف سال های گذشته از امضای قراردادهای بزرگ با دولت ایران خودداری کرده اند. 

در عوض، شرکت اس کی اس مالزی و شرکت های سینوپک و سی ان پی سی چین با اشتیاق فراوان به بازار ایران پا گذاشتند. علیرغم حضور این شرکت ها، بخش انرژی ایران بسیار پائینتر از ظرفیت خود به کار مشغول است.

پارس جنوبی به نمادی از ضربه پذیری میادین نفت و گاز ایران از تحریم ها و قراردادهای غیرجذاب تبدیل شده است. فازهای در دست اجرای این پروژه قبلاً از دانش فنی شرکت های استاتو هیدرو و توتال برخوردار بودند.

اما شرایط حتی برای شرکت های داخلی نیز در حال پیچیده شدن است. خاتم الانبیا بازوی مهندسی سپاه پاسداران ایران به طور غیرمنتظره ای از فاز 15 و 16 پروژه کنار کشیده است. این شرکت می گوید مایل نیست “منافع ملی” را به مخاطره بیاندازد.

در عین حال، کارشناسان گمان می کنند کنار کشیدن سپاه به تحریم های اخیر سازمان ملل مربوط می شود؛ تمهیداتی که شامل مسدود کردن دارایی های خاتم الانبیا می شود.

یک شرکت ناشناخته به نام مجموعه کشتی سازی و صنایع ساحلی ایران بیش از 77 درصد سهام خاتم الانبیا در پارس جنوبی را به خود اختصاص داده است.

در همین حال، ایران سقف مورد نظر برای تولید گاز طبیعی مایع (ال ان جی) را کاهش داده است. مرتضی الهی رئیس واحد برنامه ریزی و کنترل پی او جی سی گفت هر ساله 40 میلیون تن گاز مایع تولید خواهد شد. به گفته وی، این رقم کمتر از مقادیر پیش بینی شده است. آقای الهی گفت: “علت آن شرایط اقتصادی دنیاست و نه تحریم ها.”

اغلب شرکت های ایرانی مشغول در پارس جنوبی برای حمایت مالی به دولت اتکا دارند. مجلس ایران امسال به دولت اجازه داد برای توسعه میادین نفت و گاز 8 میلیارد دلار هزینه کند. ضمناً به دولت اجازه داد شد تا سقف 5 میلیارد دلار در داخل و 9 میلیارد دلار در خارج از کشور تعهد مالی دهد. 

حدود نیمی از بودجه بدست آمده از این مجاری باید در پارس جنوبی سرمایه گذاری شود. آقای موسوی زاده گفت پول کافی برای ادامه هر 24 فاز تا سال 2015 جمع آوری شده است. محمود احمدی نژاد رئیس جمهور ایران، اخیراً قرادادی به ارزش 21 میلیارد دلار را به امضا رسانده که امکان فعالیت شرکت های داخلی تحت عنوان یک کنسرسیوم برای توسعه منابع گازی را فراهم می آورد.

این درحالی است که ایران باید در بهره برداری از پارس جنوبی تلاش بیشتری کند تا از شریک قطری خود در این میدان عقب نیقتد. ضمناً ایران باید بتواند جوابگوی مصرف فزاینده داخلی باشد و از عهده تأمین گاز مورد نیاز برای تزریق در میادین و نیز استفاده در واحدهای پالایشگاهی برآید.

مسؤولان پی او جی سی علیرغم همه مشکلات موجود می گویند از عهده تمامی چالش ها برمی آیند. آقای موسوی زاده تأکید می کند: “ما از نظر دانش فنی، مسائل مالی و پیشبرد پروژه ها نگران نیستیم.”

 

منبع: فایننشیال تایمز- 20 ژوئیه