حق حفظ زبان مادری یا یکپارچگی؟

ثریا فلاح
ثریا فلاح

روز 21 فوریه روز جهانی زبان مادری است که به دنبال خود داستان مبارزات و مظلومیت های زیادی را یدک می کشد. آنچه مهم است این است که بدانیم زبان مادری یک حق اساسی و غیر قابل انکار بشری است نه یک امتیاز و مزیت ویژه. با توجه به سلسله تحقیقاتی که در رابطه با شکل گیری رشد و توسعه کودک و نقش زبان مادری در این امر توسط پژوهشگران و متخصصان روانشناس و پداگوگ صورت گرفته اهمیت زبان مادری را نمی توان انکار کرد. به همین دلیل در اسناد حقوق بین الملل مانند – منشور زبان مادری ماده 27 میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی، – کنوانسیون حقوق کودک ، – اعلامیه جهانی حقوق زبانی، اعلامیه حقوق افراد متعلق به اقلیتهای قومی ملی مذهبی و زبانی نیز این مسئله به کرات اشاره است. بسیاری از زنان و مادران به شدت در مقابل پیشبرد سیاست لینگوساید  ایستاده اند. با این وصف از دیر باز به خانواده هایی که تحت تاثیر نگاه از بالا نسبت به سایرزبان و لهجه ها آموزش زبان کردی را از فرزندان خود منع کرده اند. اما سازمانهای حقوق بشر کردستان و انجمن های مادران و زنان در سالهای اخیر کمک زیادی به جلوگیری از این روند کرده اند. زبان یکی از آن چیزهایی است که جمهوری اسلامی به شدت با آن برخورد می کند و اخیرا هم با صدور بخشنامه جدیدی حق صحبت معمولی به زبان مادری زیر لوای احترام به شهروندان غیر کرد صادر شده است. آنان بر این امر آگاهند که ساعات مدرسه وزبان مکالمات میان همسالان تآثیر زیادی روی حفظ یا نابودی زبان دارد.

در مقاطع زیادی دیده شده که این حق که از جانب  مادران به کودکان خود تقدیم می شود از زن کرد گرفته  می شود، عدم اجازه خواندن به زبان مادری و تربیت فرزند به زبان خود نمونه بارز آن است. در واقع بالعمد فرهنگ و زبان را در معرض نابودی قرار می دهند. تمایل و علاقه برخی از افراد و سازمانها به سیاستهای خام محو فرهنگهای به اصطلاح اقلیت برای حفظ یکپارچگی نیز به این روند یاری رسانده است. در اینجا این سئوال مطرح است که آیا انسانها حق دارند زبان خود را حفظ کنند یا بایست به سبکی که سالهاست در کشورهای توتالیتر بر پاست برای حفظ یکپارچگی از آن بگذرند؟