پریسا حافظی
ایران در قبال بشار اسد رئیس جمهور سوریه مهم ترین متحد اش علیه اسرائیل، که به شورش های مردمی مواجه شده است، ترجیح داده است کنار بیایستد ومنتظر بماند تا نتیجه این بحران معلوم شود، زیرا نمی خواهد جانشین احتمالی وی را از خود براند.
سقوط اسد ممکن است یک شکست استراتژیک برای ایران شیعه باشد که مبارزه با اسرائیل یکی از مهم ترین ارکان سیاست خارجی اش محاسبه می شود.
ایران بازی های مختلفی در منطقه انجام داده است و یکی از این بازی ها می تواند رها کردن حزب الله لبنان و حماس، علیه اسرائیل و منافع آمریکا در منطقه باشد و با این روش خطر دخالت خارجی در سوریه کاهش می یابد و کار برای معترضان به حکومت اسد، مشکل تر می شود.
اما تحلیلگران می گویند اتحاد سوریه- ایران درحال حاضر به یک مسئله غامض تبدیل شده است: آیا ایران باید به هر قیمتی شده است درکنار اسد که خانواده اش بیش از 41 سال است که در سوریه حکومت می کنند، بماند یا از شر تنها متحد جمهوری اسلامی در خاورمیانه راحت شود؟
یکی از مقامات ایرانی که نخواست نامش فاش شود،گفت: “سیاست ایران صبر و انتظار برای نتیجه است. ما باید صبور باشیم زیرا وضعیت اصلا مشخص نیست. ما امیدواریم که بهترین نتیجه برای همه بدست بیاید. اما اسد به ایران کمک کرده است تا نقش مهمی علیه حکومت صهیونیستی بازی کند. حالا این خردمندانه نیست که ایران جانب گیری بکند.”
ایران به سختی می تواند یک متحد عرب برای خودش پیدا کند و طبیعتا مشتاق تر است تا اسد بر سر قدرت بماند تا معترضان سنی.
حمید فره وشی، تحلیلگر ایرانی می گوید: “اسد تضعیف شده متحد موثری برای ایران در منطقه نیست. اما برای ایران بهتر است که یک متحد ضعیف داشته باشد تا اینکه سنی ها در سوریه قدرت را در دست بگیرند.”
شرطبندی روی اسب بازنده
با این حال رهبران ایران بسیار نگران این موضوع هستند که جانبداری بیش از حد از اسد ممکن است اقبال شان را در برقراری ارتباط با دولت جدید سوریه کمرنگ کند.
فره وشی می گوید: ایرانیان نمی خواهند روی اسب بازنده شرطبندی کنند. دوران بسیار حساسی است و یک حرکت اشتباه می تواند عواقب بدی به دنبال داشته باشد.
در تهران شایعه شده است که مقامات ایرانی با اعضای مخالفان سوری دیدار کرده اند تا احتمال اتحاد در آینده را افزایش بدهند.
یک مقام ایرانی گفت: ما دلمان نمی خواهد چهره یک خیانتکار را در مقابل متحدمان داشته باشیم اما ما هم مثل کشور های دیگر منافع کشور را در نظر می گیریم.
بحران سوریه بر فشار هایی که حکومت ایران با آن مواجه شده افزوده : تشدید تحریم ها، تورم، نرخ بالای بیکاری.
ایران که از خیانت به اسد عصبی است، تغییر حکومت در سوریه را توطئه “صهیونیست های آمریکایی” می داند. اینکه ایران در قبال سقوط احتمالی اسد چه موضعی بگیرد، هنوز مشخص نیست.
یک دیپلمات آسیایی در تهران گفت: هر چیزی ممکن است در پشت صحنه اتفاق بیافتد. ممکن است ایران به حزب الله لبنان نزدیک تر شود تا قدرت شیعیان در منطقه زیاد شود.
آمریکا می گوید سیاست های ایران در قبال بحران سوریه شامل کمک های مالی و نظامی است. ایران هر نوع مداخله در امور داخلی سوریه را رد می کند.
مقامات ایرانی همچنان امیدوارند اسد شورش ها را سرکوب کند. یک مقام ایرانی می گوید: “اسد می تواند میلیون ها نفر از طرفدارانش را به خیابان بکشاند. او در کشور های بزرگ از طرفداران زیادی برخوردار است و ما شاهد تظاهرات طرفداران اسد در شهر ها بوده ایم.”
رهبران ایران امیدوارند تلاش های بین المللی برای سقوط اسد با توجه به نگرانی از درگیری بین سنی ها و شیعیان در منطقه که باعث بی ثباتی در خاورمیانه می شود، به نتیجه نرسد.
عربستان سعودی، که مانند آمریکا بیم این را دارد که ایران به سلاح اتمی مسلح باشد، مدت ها ایران را متهم به تحریک اقلیت شیعه در این کشور می کرد. تحلیلگران می گویند که ممکن است سوریه نقطه تقابل ایران و عربستان باشد.
منصور مروی، تحلیلگر سیاسی می گوید: “ممکن است سوریه از سوی آمریکا و عربستان بدل به نقطه رویارویی با ایران بشود. فشار بیشتر بر روی اسد ممکن است باعث ایجاد تنش در لبنان، عراق و همه جاهایی بشود که ایران در آن نفوذ دارد.”
ترکیه با محکوم کردن اسد، به دلیل سرکوب کردن معترضان با استفاده از نیروی نظامی، بدل به یکی از نگرانی های ایران شده است و است و این تمایل را برای این کشور ایجاد کرده است تا بیشتر به سوریه نزدیک شود.
ترکیه و ایران بر سر قدرا در خاورمیانه با یکدیگر رقابت می کنند و هر یک برای کشور های در حال تغییر عرب، معرف یک مدل حکومت هستند، مدل حکومت اسلامی و مدل حکومت سکولار دموکراتیک.
دیپلمات آسیایی در تهران معتقد است: “بیش از اینکه ایران بخواهد در منطقه نفوذ داشته باشد، باید گفت که این کشور هوشمندانه از بحران های منطقه، مناقشه اسرائیل و فلسطین، به سود خود استفاده می کند. آمریکایی هم ایران را مسئول اشتباهاتشان در منطقه می دانند”.
رهبران تندرو ایران به سرعت با شورش در کشور های عرب مخالفت کردند و گفتند که این شورش ها از سوی آمریکا حمایت می شود.
درحالیکه تحلیلگران خارجی می گویند که بهار عرب ماهیت سکولار دارد، رهبر ایران، آیت الله خامنه ای، آن را “بیداری اسلامی” نامیده است و می گوید که این انقلاب ها از انقلاب سال 1979 در ایران الهام گرفته است.
سیاست دولت سوریه باعث خشم مخالفان محمود احمدی نژاد شده است که در انتخابات سال 2009، که مخالفان معتقدند در آن تقلب شده است، دوباره به قدرت بازگشت.
برخی از سیاستمداران از جمله تعدادی از نمایندگان مجلس می گویند که ایران باید از مخالفان سوری حمایت کند نه یک چهره سیاسی.
محمد صدر، معاون پیشین وزارت امور خارجه ایران می گوید: “در صورتی که دوت احمدی نژاد در جوامع بین المللی چهره بهتری از خود نشان می داد، ایران می توانست بحران سوریه را آرام کند.”
مخالفان اصلاح طلب حکومت ایران، از اینکه انقلاب های مردمی منجر به سقوط حکومت های دیکتاتور عرب می شوند، ابراز خوشنودی می کنند.
اما باوجود اینکه بین محافظه کاران در ایران اختلاف وجود دارد، رهبران مخالف هم نمی توانند مانند دو سال پیش که احمدی نژاد مجددا انتخاب شد، مردم را به خیابان ها بکشانند. این اعتراضات توسط سپاه پاسداران سرکوب شد.
رویترز، 27 نوامبر
