آرش سمیعی
خبرها و اظهارنظرهای رسمی منتشره درباره سهمیه‌بندی بنزین در این روزها حاکی از نوعی سردرگمی آشکار در میان دولت و مجلس اصولگرا در این زمینه است. این سردرگمی هم در درون دولت، هم در مجلس و هم در محافل کارشناسی اصولگرایان دیده می‌شود.
روز گذشته، همزمان با مصاحبه مطبوعاتی الهام سخنگوی دولت که در آن از منتفی شدن عرضه بنزین با قیمت آزاد خبر می‌داد، محمد ناصری رییس ستاد تبصره 13 بودجه که سخنگوی مسائل مربوط کارت هوشمند سوخت نیز هست، از ارائه بنزین با قیمت آزاد لیتری 600 تومان در جزیره کیش خبر داد.
در حالی که غلامحسین الهام سخنگوی دولت دونرخی شدن بنزین را تکذیب می‌کرد، ناصری درباره دلایل عرضه بنزین چنین توضیح داد: “از آنجا که شرایط جوی در منطقه آزاد قشم و کیش بسیار گرم بوده و استفاده از کولر را الزامی می‌کند و از سوی دیگر تعداد مسافران در این دو منطقه بسیار زیاد است در نتیجه دولت از روز شنبه بر عرضه بنزین آزاد به قیمت هر لیتر 600 تومان اقدام کرد.” این در حالی است که الهام در همین روز در پاسخ به پرسش خبرنگاران مبنی بر اینکه آیا دولت دنبال این است که بنزین را به‌صورت دونرخی ارائه دهد و چرا در برخی از مناطق آزاد مانند منطقه آزاد کیش بنزین به دو صورت دونرخی و با قیمت آزاد ارائه می‌شود، گفت: “سیاست دولت در مورد بنزین دونرخی شدن قیمت آن نیست و اگر بنزین خارج از شبکه ارائه شود، خلاف است و باید پیگیری شود. دولت از طریق رسمی هیچ جا بنزین آزاد ارائه نکرده است و هرجا چنین اتفاقی رخ داده باشد، خلاف است حتی در کیش.” با این حال و به رغم آنکه سخنگوی دولت به خبرنگاران می‌گفت: “دولت هیچ جا بنزین آزاد ارائه نکرده است” سخنگوی کارت سوخت گفت: “تبصره 13 قانون بودجه به دولت اجازه داده است در مواردی که تشخیص می‌دهد نسبت به عرضه بنزین با نرخ آزاد اقدام کند و بر این اساس دستورالعمل عرضه بنزین آزاد به خودروهای ترانزیتی ابلاغ شده است.”
در همین روز ثروتی از نمایندگان اصولگرای مجلس هفتم نیز گفت: احمدی نژاد در جلسه شنبه شب از نمایندگان اصولگرا درخواست کرده که از دولت حمایت کرده و بحث عرضه بنزین آزاد را مطرح نکنند. این در حالی بود که در روز یکشنبه، چندین نفر از نمایندگان در نطق پیش از دستور و مصاحبه با خبرنگاران به اظهار نظر در این باره پرداخته و از لزوم اجرای کامل قانون از سوی دولت و ارائه بنزین مازاد بر سهمیه‌ها با قیمت آزاد سخن گفتند. یک عضو هیات رییس مجلس نیز خبر از این داده است که به فاصله سه روز پس از جلسه روز شنبه، در روز سه شنبه نیز مجلس و دولت جلسه مشترک خواهند داشت و موضوع آن نیز سرنوشت طرح سهمیه‌بندی بنزین است.
در همین حال، سایت اصولگرای “الف” که متعلق به احمدی توکلی رییس اصولگرای مرکز پژوهش‌های مجلس است، با انتشار تحلیلی غیرمنتظره با عنوان “اخبار نگران کننده از بنزین و تبصره 13” از انتشار اخبار نگران‌کننده‌ای از وضعیت حمل و نقل عمومی درون و برون شهری در بولتن‌ها و تلکس‌های محرمانه در هفته‌های اخیر خبر داد. در تحلیل سایت الف که از کلمه کلمه آن هراس از احتمال ناکامی این طرح و نوشته شدن این شکست به پای جریان اصولگرا برمی‌آید، به صراحت احتمال “شکست مفتضحانه” طرح سهمیه‌بندی بنزین مطرح شده و با اشاره به مشکلات متعددی که این طرح با آنها مواجه شده، آمده است: “اینها مشکلاتی است که در صورت حل نشدن عاجل آن، سیاست مجلس و دولت برای حل مساله بنزین را خیل زود به احتضار خواهد کشید.”
اخبار محرمانه‌ای که سایت احمدی توکلی به آنها اشاره کرده، شامل “ توقف خدمت رسانی و فروش سهمیه بنزین توسط برخی رانندگان تاکسی، تحویل ندادن سهمیه بنزین آژانس ها و توقف تدریجی خدمت رسانی آنها، افزایش قابل توجه نرخ کرایه حمل و نقل بین شهری، ادامه هرج و مرج در نرخ ها و خدمات رسانی مسافربرهای شخصی و تاثیر این افزایش کرایه ها در نرخ دیگر اقلام مصرفی، ادمه ضعف اتوبوسرانی درون شهری وافزایش ازدحام در صف مسافران اتوبوس ها و … ” است و در ادامه تحلیل این سایت اصولگرا تصریح شده که اینها “ همه و همه واقعیت هایی هستند که مردم این روزها با گوشت و پوست و روح شان لمس می کنند اما مسوولان به تصور اینکه این قبیل اخبار، محرمانه هستند و در رسانه های عمومی منتشر نمی شوند، آنها را جدی نمی گیرند.”
این سایت اصولگرا در اقدامی بی‌سابقه به توصیف بحران قریب الوقوع ناشی از این وضع پرداخته و نوشته است: “اکنون که در میان تابستان و در فصل حداقل تقاضا برای حمل و نقل عمومی شهری هستیم، شاید اخبار فوق قابل چشم پوشی باشند، اما هرکدام از این اخبار ، قطعات پازلی هستندکه در صورت تکمیل، تصویری هولناک از یک بحران قریب الوقوع را نشان می دهد: اتوبوسهای شعله ور در آتش، بانک ها و مغازه های غارت شده و پمپ بنزین های به آتش کشیده شده توسط مردم عاصی از تورم، بحران مسکن، صف های بی پایان اتوبوس و مترو و تاکسی در هفته آخر شهریور و هفته اول مهرماه 1386 (ایام اوج تقاضا برای حمل و نقل عمومی).”
نویسنده این تحلیل خواندنی که احتمالا خود احمد توکلی است، در پایان با ارائه چند راهکار برای برون‌رفت از این بحران و پیشنهاد استیضاح و برکناری وزرای مربوطه، آورده است: “امروز تعلل در ساماندهی حمل و نقل عمومی آنقدر حساس و سرنوشت ساز است که مجلس هفتم در این عرصه چیزی برای از دست دادن ندارد. یا باید با قدرت و جدیت دولت را مجبور کند که در این 60 روز آینده، حمل و نقل عمومی را ساماندهی و کارامد کند و یا همه دست آوردهایش را که از اصلاح ماده 3 برنامه چهارم در تابستان 83 شروع شد، نزد افکار عمومی به یکباره ضایع و از دست رفته ببیند.”
موج اعتراضات نمایندگان در اولین روز کاری
روز گذشته در حالی که نمایندگان مجلس اولین روز کاری خود را پس از سه هفته تعطیلات سپری می‌کردند و به رغم درخواست احمدی نژاد از هشتاد نماینده اصولگرای شرکت کننده در جلسه با وی مبنی بر اینکه “نمایندگان از دولت حمایت کرده و بحث عرضه بنزین آزاد را مطرح نکنند” چندین نفر از نمایندگان در مصاحبه با رسانه‌ها و نیز سخنان پیش از دستور، در این باره به اظهار نظر پرداختند. بسیاری از این اظهارنظرها در اعتراض به خودداری دولت از ارائه بنزین مازاد بر سهمیه‌های اعلام شده و با نرخ آزاد بود و نمایندگان تا جایی پیش رفتند که در مواردی به طور تلویحی از پس گرفتن رای خود به طرح سهمیه‌بندی و رکود در فعالیت‌های کشاورزان و روستاییان به علت اجرای این طرح سخن گفتند.
در این روز همچنین ده نماینده در تذکرات خود از رئیس‌جمهور خواستند مصوبه مجلس درباره بنزین را به‌صورت کامل اجرا کرده و با توجه به نیاز مردم بنزین آزاد عرضه کند. از طرف دیگر محمد خوش‌چهره نماینده تهران از تهیه طرحی خبر داد که با تصویب آن شهرداری‌ها می‌توانند بنزین وارد کرده و آن را با قیمت آزاد عرضه کنند.
در همین حال، غلامرضا مصباحی مقدم نماینده تهران و سخنگوی جامعه روحانیت مبارز درباره اینکه احمدی نژاد از نمایندگان خواسته است درباره نرخ بنزین آزاد و از او حمایت کرده و آن را مطرح نکنند، گفت: “فرمایش‌های رئیس‌جمهور را عده‌ای از نمایندگان دنبال می‌کنند اما در کنار آن نمایندگان دیدگاه نیرومندتری دارند با این مبنا که مردم نباید تحت فشار بنزین قرار گیرند.”
کاتوزیان نماینده اصولگرای شهر تهران نیز به صراحت گفت: “من به‌عنوان یک نماینده به مصوبه سهمیه بندی به اضافه بنزین آزاد با قیمت مناسب رای داده ام و در غیر این صورت با آن موافقت نمی‌کردم. در خصوص بنزین آزاد، آقایان به تورم آن اشاره می‌کردند، کما اینکه این امر طبیعی است و الان هم شاهد تورم هستیم . وی خاطرنشان کرد: چنانچه قرار است بنزین آزاد ارائه نشود، نباید قانون را مسکوت بگذاریم بلکه باید با طرح یا لایحه‌ای قانون را تغییر دهیم. اینکه قانون وجود داشته باشد و به آن عمل نشود، درست نیست.”
صنعتی نماینده سراب در بخش دیگری از این تذکرات گفت: “چنانچه هدف دولت از اجرای یک قسمت از بند و تبصره 13 این بود که خانه ملت را تخریب کند، به دولت تبریک می‌گویم چرا که در این خصوص موفق شده است. به این دلیل بنزین آزاد را مصوب کردیم تا جاهایی که از دید شما پنهان هستند نیز در نظر گرفته شوند چرا که افرادی در جامعه هستند که از دید شما پنهان هستند و شما با این کارتان به بخش خصوصی ضربه می‌زنند. عده‌ای در کشور هستند که نمی‌خواهند خود را گدای دولت بداند و این مغایر با اصل 44 و خصوصی سازی است.” وی از دولت تقاضا کرد: “واقع بینانه به قضایا نگاه کند و اجازه دهید بنزین آزاد در کشور ارائه شود و بهتر است تنها در دفترمان ننشینیم و تصمیم بگیریم.”
ناطق نوری عضو هیات رییس مجلس هفتم نیز با بیان اینکه کارت هوشمند سوخت اقدامی ضروری، لازم و خوب بود، گفت: “اما نیمه عمل کردن به قانون خسارت بیشتری دارد. شما در اجرای قانون باید از مجلس سوال می‌کردید نه اینکه خودتان یک جانبه‌عمل کنید و حجم بسیاری از مشکلات را متوجه مجلس کنید و اکنون توپ را به زمین مجلس انداخته اید و ما در این مدت تعطیلات در حوزه‌های انتخابیه با انتقادات مردم مواجه بودیم. تعامل با مجلس به این معنی نیست که مجلس را دور بزنید و قرار بر این بود که مشکلات را برآورد و بررسی کنید و آنها را با مجلس مطرح کنید. در مسیرهای شمال کشور کلیه ارتباطات با خودروهای شخصی صورت می‌گیرد و صنعت گردشگری در این نقطه تعطیل شده است.”
کمال دانشیار رئیس کمیسیون انرژی و از اعضای فراکسیون اصولگرایان نیز گفت: “دولت فعالیت‌های زیادی برای سهمیه‌بندی بنزین انجام داده اما باید نرخ آزاد بنزین را نیز هرچه سریع‌تر تعیین کند. دولت به شدت با اعلام نرخ آزاد بنزین مخالف است که به نظر نمایندگان اشتباه است.”
غلامرضا میرزایی عضو کمیسیون فرهنگی مجلس نیز گفت: “اینکه دولت سهمیه‌بندی بنزین را که یک بخش از قانون بنزین است اجرا می‌کند اما بخش دوم را که ارائه بنزین آزاد است اجرا نمی‌کند غیرقانونی است. مردم در حال استفاده از سهمیه بنزین‌شان هستند و امیدوارند در سهمیه‌بندی تجدیدنظر شود و اگر این کار نشود با معضل مواجه خواهیم شد.”
دلخوش نماینده صومعه سرا نیز یکی دیگر از نمایندگان تذکر دهنده بود که به عدم اجرای درست قانون و اجرا نشدن بندهای آخر قانون اشاره کرد و گفت: “در خصوص سهمیه بندی بنزین مشکلات اجرایی وجود دارد و آقایان تهران را می‌بینند و بر اساس رفت و آمدها در تهران، رفت و آمد روستاها و شهرهای کوچک را نیز برنامه ریزی می‌کند. سهمیه بندی بنزین قبل از برنامه ریزی، اجرایی شد چرا که کارت هوشمند سوخت در برخی نقاط روستایی هنوز توزیع نشده است لذا باید به این مسائل توجه شود. اکنون ادغام نفت و گاز را در برخی مخازن پمپ بنزین شاهدیم و در برخی ساعات شب مشاهده می‌شود که به برخی نورچشمی‌ها بنزین آزاد ارائه می‌شود. اکنون گرشگری در کشور به خاک نشسته است و برخی افراد خودروهای خود را به‌صورت قسطی خریداری کرده‌اند و با مسافر کشی اقساط را می‌پرداختند که اکنون با مشکلات عدیده‌ای مواجه هستند.”
ترابی نماینده گرمسار نیز گفت: “سهمیه‌بندی بنزین مصوبه مجلس بود و دولت موظف بود که آن را اجرا کند اما در اجرای آن خیلی عجله کرد چرا که نیاز بود حداقل یک‌سال به‌صورت کارتی بنزین به مردم ارائه می‌شد. به‌دلیل اینکه یکی از مشکلات نبود کارت هوشمند در دست کلیه خودرو داران است باید ظرف یک‌سال در راه و ترابری و حمل و نقل شهری، طراحی صورت می‌گرفت. اکنون این اقدام ما مورد اعتراض اشخاص و مشاغل است، باید یک سهمیه آزاد را اعلام کنیم که این اثر تورمی خواهد داشت. ارائه بنزین آزاد مشکلاتی را خواهد داشت و اگر انجام نشود باید مشاغلی را که بنزین بیشتری نیاز دارند، را بررسی کنیم.”