پیرامون سخنگوی سراسر مشگی وزارت خارجه

فرزانه روستایی
فرزانه روستایی

انتخاب مرضیه افخم به عنوان سخنگوی وزارت خارجه را باید به فال نیک گرفت. این انتخاب دلیلی است بر اینکه محمد جواد ظریف در تلاش است تا یک وزارت خارجه از کار افتاده و ویران را دوباره از نو بنا کند و نیز اینکه احتمالا تحولاتی مهم در حال رخ دادن است. برای کشوری که طی چند سال گذشته شمار زنان فارغ التحصیل آن از مردان پیشی گرفت اما زنان پس از فارغ التحصیلی همواره با سقفی شیشه ای برای ارتقای اجتماعی مواجه بوده اند نفس انتخاب یک سخنگوی زن انقلابی است که می تواند مقدمه ای بر جبران عقب افتادگی هایی باشد که بر زنان تحصیلکرده ایرانی تحمیل شده است. با این حال گزینش یک خانم چادری به عنوان سخنگویی وزارت خارجه نوعی بد سلیقگی است که می توان آن را تعدیل کرد.

طی هشت سال گذشته تقریبا هیچ خبر مثبتی از ایران به دنیا صادر نشده است. از نگاه رسانه های جهانی که سالهاست در حال پخش اخبار سرکوب و زندان، اعدام یا پخش اظهار نظر روحانیون کریه المنظر ایرانی بوده اند ظاهر شدن یک خانم سخنگو با چادر سراسر مشگی و مقنعه ای که دو سه سانتی از پایین صورت و چانه او را پوشانیده است عین افراط گرایی اسلامی و نوعی روشنفکری و ژیگولی طالبانی است. در خارج از ایران شما همواره باید توضیح بدهید که ایران عراق نیست، ایران یک کشور عربی نیست و از زمین تا آسمان با کشورهای عرب خاورمیانه تفاوت دارد. در چنین شرائطی انتخاب ظاهری عربی برای سخنگوی وزارت خارجه زمینه ساز ایجاد یک خطای ذهنی و قضاوتی اشتباه در افکار عمومی جهانی نسبت به ایرانیان می شود. سخنگوی وزارت خارجه به عنوان کسی که قرار است در شرائط حساس اطلاع رسانی کند و گزارش های مهم سیاسی را از طرف دولت ایران تایید یا تکذیب کند ویترین و نماد مردمی است که باید به بهترین وجه به جهان معرفی شود یا حداقل تصویری غیر واقعی از ایرانیان تداعی نکند. بسیاری از مردم ایران به فرهنگ و ریشه های اسلامی تاریخ کشور خود عشق می ورزند و از آن دفاع می کنند اما حساسیت قابل توجهی دارند نسبت به اینکه بیش از این به دنیا بد معرفی نشوند.

 درصد قابل توجهی از زنان ایرانی به صورت اختیاری حجاب را در شکل های متفاوتی اتخاذ کرده اند. بسیاری از آنان حتی از حجاب دفاع می کنند و آن را بخشی از فرهنگ خود می دانند اما دوست ندارند در سطح جهان آنان را مانند زنان عربستان سعودی، سودان یا حتی کویت معرفی کنند. زنان ایرانی در سطح مدیریت های میانی و بعضا مدیران ارشد وزارتخانه ها و مشاعل حساس موظف به رعایت حجاب و ظاهری هستند که متشکل از چادر و مقنعه چانه دار است. حتی بخشی از زنان ایرانی نیز که از قضا اصلاح طلب و در مسائل اجتماعی پیشتاز هم هستند از چادر و مقنعه استفاده می کنند و از آن رضایت هم دارند. اما آنچه که اکثریت زنان ایرانی در محیط های شغلی آموزشی، درمانی یا اداری از ان استفاده می کنند مانتو و روسری با رنگ های متنوع و زیباست نه چادر مشگی و مقنعه چانه دار.

 وزیر خارجه با انتخاب یک زن به سخنگویی وزارت خارجه پیشتازی خود را در مقایسه با همه وزرای خارجه قبلی به اثبات رساند. اما انتظار می رفت در موضوع مهمی مانند لباس سخنگوی وزارت خارجه که به علت زن بودن وی اهمیت می یابد دقت بیشتری می شد و مانتو و روسری یعنی لباس کارمندان و پزشکان ایرانی برای سخنگوی زن انتخاب می شد نه چادر مشکی. محمد جواد ظریف و مدیران ارشد وزارت خارجه حتما اذعان می دارند که وزارت خارجه هیچ کشوری سالن مد و زیبایی نیست اما از نگاه ناظران خارجی که سخنگوی وزارت خارجه اولین نفری است که با آنها سرو کار دارد اتخاذ یک لباس غیر معمول حاکی از عقب افتادگی آن نظام، شلختگی شخص وزیر و نیز به هم ریختگی آن وزارتخانه است. سخنگوی وزارت خارجه یک کشور نمی تواند در جلسات کاری با حضور خبرنگاران برای چندین ماه یا یک سال با یک ظاهر و یک لباس و آن هم فقط با رنگ مشگی حضور یابد. در حالیکه با مانتو و روسری این امکان وجود دارد تا از رنگ های بیشتری استفاده شود و ظاهر سخنگوی خانم وزارت خارجه قابل پذیرش تر باشد. به عبارت دیگر، انتخاب چنین لباس و ظاهری برای سخنگویی که از قضا ظاهر او به اندازه شغل او اهمیت دارد یک قضاوت منفی را نسبت به دارنده این شغل حساس ایجاد می کند که نغض هدف از این انتخاب است.

 چادر مشگی و مقنعه چانه دار سخنگوی وزارت خارجه حاکی از این است که رئیس دولت بیشتر در تلاش است تا خط قرمزهای داخلی را رعایت کند تا پیگیری منافع ملی در شرائط حساس کنونی. این سبک و ظاهر نه رفتار زنان ایرانی را نمایندگی نمی کند و نه قضاوت عادلانه ای را در مورد ایران به جامعه جهانی عرضه می کند.

از سویی، حدود چهار میلیون ایرانی که در خارج زندگی می کنند و از طریق شبکه های رادیو تلویزیونی همیشه جزئی ترین اخبارسیاسی اجتماعی ایران را پیگیری می کنند دوست ندارند سخنگوی وزارت خارجه کشورشان که هر روز از همه شبکه های خبری نشان داده می شود سیمای زنی باشد که بیشتر شبیه زنان عرب است تا زن ایرانی. به عبارت دیگر، سیمای چادری سخنگوی وزارت خارجه فاقد هر گونه عنصر ایرانی است و اگر قرار است این انتخاب چنین قضاوتی را از ایران ایجاد کند من می گویم این سیما منافع ملی کشور را نمایندگی نمی کند.