امید معماریان
علی رغم اظهارات مقامات سازمان سنجش، طی سالهای گذشته سهمیه بندی جنسیتی دربسیاری از رشته های دانشگاه ها اعمال شده است. اگر چه مقامات اعلام کرده اند که درصد ورودی دختران به دانشگاه ها امسال نیز 65 درصد بوده، اما با توجه به روند رشد این رقم طی سالهای گذشته، درصدهای اعلام شده رسمی واقعی به نظر نمی رسد. فعالان حوزه زنان قصد دارند موضوع سهمیه بندی جنسیتی دردانشگاه ها را نوک پیکان برنامه های خود در جریان مراسم هشتم مارس امسال قراردهند.
وحیده مولایی عضو گروه میدان زنان، عضو کمیسیون زنان دفترتحکیم وحدت که موضوع سهمیه بندی جنسیتی را به صورت جدی در محافل مختلف دنبال می کند درگفت وگو با روزضمن اعلام این مطلب گفت شواهد جدیدی یافته اند که نشان می دهد به صورت جدی دررشته های پزشکی سهمیه بندی جنسیتی اعمال شده است. مولایی گفت: “رییس سازمان سنجش درتاریخ 19 بهمن 86 درمصاحبه ایی گفتند که هیچ دونفری وجود ندارند که دریک منطقه با یک رتبه برابر یکی دررشته پزشکی قبول شود و دیگری نشود. درصورتی که بعد ازفراخوانی که درسایت میدان وکمیسیون زنان دادیم، چند نفر ازنتیجه سهمیه بندی شکایت کردند. این افراد حتی کارنامه پسرانی که با آنها نمره برابر داشتند اما دررشته های پزشکی قبول شده بودند را به دست آوردند وبه ما ارائه کردند. ولی این دخترها با همان نمره ها دررشته های پزشکی قبول نشده بودند.“
به گفته مولایی درحال حاضر شکایت دونفر ازاین افراد ازطریق وکلای “شبکه وکلا” درحال پیگیری وپرونده درجریان است اگر چه هنوز جوابی گرفته نشده است: “ بنابراین موضوعی که رییس سازمان سنجش مطرح کرده اند صحت ندارد وما موارد خلاف سخنان ایشان را در دست داریم. به نحوی که می بینیم با یک رتبه مشخص دریک منطقه، پسر در رشته پزشکی قبول شده اما دختر درهیچ شهری پزشکی قبول نشده و فقط دررشته های دیگری مانند داروسازی امکان تحصیل پیداکرده است.“
عضو گروه میدان، به عنوان یکی از فعال ترین بخش های حوزه زنان پیش از این فراخوانی در وب سایت خود منتشر کرده بود که به کسانی که می خواهند از وزارت علوم وسازمان سنجش شکایت کنند این امکان را می دهد که به صورت رایگان ازخدمات وکلایی که توسط این گروه به صورت داوطلبانه این پرونده ها را پیگیری می کنند، استفاده کنند. تا حالا 7 نفر به این گروه از وکلا مراجعه کرده اند که ازمیان آنها دو نفرشکایت های خود را ثبت کرده که هم اکنون شکایت های یاد شده از سازمان سنجش ووزارت علوم درحال پیگیری است.
وحیده مولایی با اشار به آمارهایی که طی ماه های گذشته به دست آورده اند گفت: “براساس نتیجه تحقیقاتی که انجام دادیم، به این نتیجه رسیدیم که سهمیه بندی اعمال می شود. اگر مسولان سازمان سنجش پیش ازآن زیربار این موضوع نمی رفتند اما مرکزپژوهش های مجلس آمار خود را اعلام وتصریح کرد که سهمیه بندی جنسیتی در 39 رشته درسال 86 و در 26 رشته در سال 85 اعمال شده است. البته به صورت سقف 40-30 درصدی برای پسران وبقیه اش نیز به صورت رقابتی اعمال شده است. ولی تا قبل ازاین انکار می کردند. حتی سوال هایی که از خود نمایندگان ویا روسای سازمان سنجش ویا وزارت علوم می کردیم انکار می کردند. ولی بعد ازاعلام آمارهای مرکز پژوهش های مجلس، سازمان سنجش هم این را تایید کرد وگفت که دریک سری ازرشته ها این سهمیه بندی اعمال شده است.“
این فعال حوزه زنان که موضوع سهمیه بندی جنسیتی را به صورت جدی طی ماه های گذشته دنبال کرده است در خصوص سابقه این موضوع دردولت سیدمحمد خاتمی گفت: “ چنین ایده ایی درخصوص رشته های پزشکی وجود داشت و مجلس می خواست چنین طرحی را تصویب کند. درزمان ریاست جمهوری آقای خاتمی ایشان به سازمان سنجش ووزارت علوم اجازه ندادند ودستور دادند این طرح تصویب نشود. اما با این وجود این طرح ازهمان سه چهارسال پیش درسازمان سنجش اجرا شد. ولی دررشته های دیگر این موضوع قابل لمس نبود ولی امسال براساس گزارش ها واطلاعاتی که جمع آوری کردیم مشاهده کردیم که سازمان سنجش این طرح سهمیه بندی را درهمه رشته ها اعمال می کند.
عضورکمیسیون زنان دفترتحکیم وحدت ادامه داد: “امسال گفته اند حدود 65 درصد ورودی به دانشگاه دختر هستند. پارسال هم که آمار دادند 65 درصد بود. نتیجه سهمیه بندی کاهش حضور دختران در دانشگاه ها خواهد بود.” او درخصوص دلایلی که برای چنین سهمیه بندی اعلام شده گفت: “در رشته های پزشکی دلیلی که می آورند می گویند می خواهیم تعداد پزشکان زن ومرد برابر شود که در نتیجه مردان به پزشکان مرد وزنان به پزشکان زن مراجعه کنند. ولی در رشته های دیگر توجیهی برای این موضوع وجود ندارد. ولی طبق گزارش های ما حتی در رشته فیزیک هم سهمیه بندی جنسیتی اعمال شده است.“
مولایی همچنین با مورد توجه قراردادن تفاوت رشته های مختلف دراین طرح گفت: “فکر می کنم این ازمراحل اولیه طرح است. درواقع در برخی رشته ها که سروصدای کمتری دارد سهمیه بندی جنسیتی را انجام داده اند. مثلا دررشته های فنی که بازار کارفنی است دراین رشته ها سهمیه بندی اعمال نشده چون به صورت طبیعی تعداد پسران بیشتر بوده است اما دررشته های دیگر سهمیه بندی اعمال کرده اند که به زعم آنها تعادل برقرارشود. اما به تدریج قصد دارند این موضوع را درمورد همه رشته ها اعمال کنند.“
طرح یاد شده هم اکنون درمجلس مطرح شده ولی هنوز دردستور کار بررسی قرارنگرفته است. اختلاف نظرهای عمده ایی که درمیان صاحب نظران، فعالان حوزه زنان، ومقامات دولتی درخصوص اعتراضاتی که نسبت به نتایج این طرح که تبعیض منفی را نسبت به زنان نهادینه می کند، یکی ازدلایلی بوده که این طرح عملا مسکوت مانده است. اگر چه همزمان سازمان سنجش موضوع سهمیه بندی جنسیتی را هرسال گسترده تر ازپیش اعمال می کند.
وحیده مولایی درخصوص عدد 65درصی اعلام شده حضور دخترا دردانشگاه ها گفت: “با توجه به آمار افزایش حضور دختران دردانشگاه ها همچنان ادامه داشت این آمار باید بیشتر می شد. ما یک آمار غیر رسمی داریم وآن رااز گفت وگوهای خود با اعضای سازمان سنجش به دست آوردیم. گفته اند که اگر سهمیه بندی نمی کردند، درصد حضور دختران بسیار بیش از 65 درصد می شد. این چیزی است که کارمندان سازمان سنجش می گویند. بنابراین رقم 65 درصدی که اعلام شده اساسا قابل اعتماد نیست، چرا که ممکن است با توجه به سهمیه بندی اعمال شده بسیار کمتر ازاین مقدار باشد.“
این فعال حوزه زنان ادامه داد: “مساله اصلی این است که بسیاری از دختران که پشت کنکور هستند نمی دانند چنین سهمیه بندی درحال اعمال شدن است. چون اگر می دانستند که قراراست چنین سهمیه بندی دررشته های پزشکی اعمال شود نمی رفتند رشته تجربی بخوانند. آنها حتی نامه ایی به آقای احمدی نژاد نوشتند واین موضو ع را مطرح کردند.“
مولایی تصریح کرد که جنبش زنان مخالف سهمیه بندی است: “مسلما ما مخالف هرگونه تبعیضی درهرزمینه ایی هستیم. طبق مطالعات وتحقیقات ومقالاتی که دراین زمینه وجود دارد مشاهده کرده ایم که دربرخی کشورهای تبعیض مثبت وجود دارد یعنی سهمیه ایی رابرای زنان درنظر می گیرند چنان که درمجالسشان درنظر می گیرند. یعنی تبعیض مثبت درنظر می گیرند درحالی که درایران تبعیض منفی اعمال می شود.
این فعال حوزه زنان درتحلیلی دلایل سهمیه بندی جنسیتی توسط مسئولان دولتی گفت: “یکسری سیاست های تفکیک جنسیتی دردستورکارمسئولان قراردارد که می خواهند رستواران ها، سینماها وحتی پیاده رو ها رو زنانه مردانه کنند. فکر می کنم این سهمیه بندی به عنوان یکی از مقدمه های اعمال این سیاست باشد. وقتی می خواهند حضور زنان در جامعه کمتربشود باید از دانشگاه ها شروع کنند. الان یکی از جاهایی که زنان می توانند خودشان را نشان بدهند دانشگاه هاست ومسلما دولت و مجلس هم این قضیه را فهمیده اند و این کاررا انجام می دهند. دلایلی که خودشان اعلام می کنند چیزهایی دیگری است که نه تنها برای ما بلکه برای هیچ فرد عادی هم قابل قبول نیست. برخی نمایندگان مجلس می گویند چون زنان اجازه اشتغالشان دست دختران یاپدرانشان است، امکانات بیت المال با تحصیل آنها ازبین می رود. یا اینکه دختران هر چه تحصیلاتشان بیشتر باشد سن ازدواج بالا می رود وهمین طور میزان طلاق. بنابراین می گویند برای حفظ کیان خانواده چنین سیاستی اعمال می شود. برخی دیگر ازنمایندگان مجلس از واژه «احساسات جنسیتی» نام برده اند که ظاهرا کشف خودآنهاست. می گویند یک سری از رشته ها قداست دارد ودخترها نباید وارد آن شود. مانندرشته های کشاورزی، معدن ودیگررشته های مهندسی. یک سری ازنمایندگان حتی عنوان کرده اند که باید یک سری رشته هایی ایجاد شود مثل خانه داری برای خانم ها تا بتوانند دردانشگاه به تحصیل آن بپردازند. مسلم است با این حرف ها دلایلی که ما برای سهمیه بندی می گوییم توجیه می شود واینکه آنها می خواهند زنها بیشتر درخانه بمانند.“