فرود بزهان
فهرست رسمی کاندیدها هایی که قرار است در انتخابات روز ۱۴ ژوئن جایگزین رئیس جمهور ایران، محمود احمدی نژد بشوند، قرار است این هفته اعلام بشود.
بیش از ۶۰۰ زن و مرد طی فرصتی ۵ روزه، برای انتخابات ثبت نام کرده بودند که این فرصت روز ۱۱ مه خاتمه یافت. مسئولیت بررسی صلاحیت کاندیداها و ارائه یک فهرست کوتاه تر، به عهده شورای نگهبان است.
طبق قوانین انتخابات ایران، شورای قدرتمند نگهبان باید این فهرست را تا ۲۱ ماه مه به وزارت کشور می داد.
وزرات کشور مسئول برگزاری انتخابات است و باید این لیست را با اسامی نهایی تا ۲۳ مه اعلام کند. کاندیداهای انگشت شماری که توانسته اند از سد شورای نگهبان بگذرند، سه هفته فرصت تبلیغ دارند.
اعضای شورای نگهبان که با رای مستقیم مردم انتخاب نمی شوند، ۱۲ عضو دارد، شش نفرشان مستقیما توسط رهبر، علی خامنه ای انتخاب می شوند و شش نفر دیگر توسط قوه قضائیه که خود توسط رهبر انتخاب شده است.
صلاحیت کاندیدا ها براساس معیار های محسوسی چون تحصیلات، توانایی ها، تجربیات سیاسی و سن و سالشان تعیین می شود. کاندیدا ها باید دستکم ۱۸ سال داشته باشند اما محدودیتی برای حداکثر سن تعیین نشده است.
اما معیار های مهم غیر محسوسی هم وجود دارد مثل اعتقاد به اسلام شیعه، مذهب رسمی کشور، و اعتقاد به اصول انقلاب اسلامی.
قانون انتخابات ایران قدرتی را به این شورا داده است که با عنوان “نظارت خودسرانه” معروف و معنایش این است که آنها می توانند حتی درصورتی که کاندیدا همه معیار ها را هم دارا باشد، او رارد صلاحیت کنند.
اسکات لوکاس، کارشناس مسائل ایران در دانشگاه بیرمنگهام می گوید: “تصمیم شورای نگهبان بیشتر بر اساس سیاست است تا اعتبار کاندیدا ها.”
لوکاس می گوید: “پاسخ رسمی این است که این تصمیم بر اساس توانایی های کاندیدا ها تحت نظام جمهوری اسلامی، گرفته می شود. اما قبلا هم دیده بودیم که کاندیدایی می گوید من واجد شرایط هستم اما منتقدانش می گویند که او برای ریاست جمهوری فرد مناسبی نیست. به همین دلیل هیچ سابقه منتشر شده ای از روند تصمیم گیری شورای نگهبان وجود ندارد. آنها خیلی راحت اعلام می کنند که این افراد کسانی هستند که می توانند به رقابت ادامه بدهند.”
پاتریک کلاوسون، مدیر موسسه مطالعات خاورنزدیک در واشنگتن، می گوید که نفوذ خامنه ای بر روی شورای نگهبان به این معناست که رهبر حرف آخر را در مورد فهرست کوتاه کاندیداهای ریاست جمهوری می زند.
کلاوسون می گوید:“تقریبا واضح است که رهبر به شورای نگهبان می گوید که چه کسی می تواند در لیست کاندیدها باشد و چه کسی باید حذف بشود.”
کلاوسون می گوید که در گذشته این شورای محافظه کار تعداد زیادی از کاندیدا ها را از گردونه خارج کرده بود، از جمله اصلاح طلبان، میانه رو ها و زنان.
مجامع بین المللی اغلب اوقات به آنچه آن را روند مبهم تعیین صلاحیت کاندیداها می نامند، معترض هستند. وندی شرمن معاون وزارت امورخارجه آمریکا روز 15 مه به نمایندگان آمریکا گفت که شورای نگهبان “معیارهای مبهمی” برای رد صلاحیت کاندیدا ها دارد.
شرمن به کمیسیون روابط خارجی سنا، گفت:“بدون یک روند شفاف، برای ما سخت است که بگوییم انتخابات ایران یک انتخابات آزاد و منصفانه است یا بر اساس خواست مردم ایران است.”
رادیو اروپای آزاد، 22 مه
