در پایان یک هفته رایزنی وزیر خارجه با مقامات غربی و رئیس کمیسیون سیاست خارجی اتحادیه اروپا، وی امشب در نشست وزرای خارجه گروه ۱+۵ با تهران شرکت می کند؛ دیداری که جان کری وزیر خارجه ایالات متحده نیز در آن حاضر خواهد بود. ظریف برای مذاکرات “جدی” اعلام آمادگی کرده و از طرف مقابل خواسته است این “فرصت تاریخی” برای حل و فصل بحران اتمی تهران را از دست ندهد.
هنوز مشخص نیست وزرای خارجه ایران و آمریکا با یکدیگر دست خواهند داد یا نه، اما دیدارشان در نشستی با حضور ۵ وزیر خارجه دیگر قطعی شده است. محمد جواد ظریف و جان کری وزرای خارجه جمهوری اسلامی و ایالات متحده در آخرین ساعات امروز به وقت تهران، برای نخستین بار در ۳۵ سال گذشته در یک نشست مشترک و رسمی پای میز مذاکره می نشینند. آخرین دیدار رسمی و از قبل اعلام شده میان مقامات وزارت خارجه دو کشور به زمان دولت موقت محمد بازرگان باز می گردد. پس از گروگان گیری دیپلمات های آمریکایی توسط انقلابیون در ایران، واشنگتن به روابط خود با تهران پایان داد و از آن زمان تاکنون دیداری در این سطح برگزار نشده است.
ظریف و کری قرار است به اتفاق وزرای خارجه روسیه، چین، بریتانیا، فرانسه و آلمان در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل مذاکرات میان تهران و گروه ۱+۵ را از سر گیرند. هشتمین فرد بلند پایه در این دیدار کاترین اشتون است که به عنوان هماهنگ کننده گروه ۱+۵ در این نشست حاضر خواهد بود.
ظریف و کری هنوز به صورت قطعی اعلام نکرده اند که آیا برای لحظاتی به طور مستقیم دیدار خواهند داشت یا نه. پیشتر در سال ۸۸ و در بحرین، منوچهر متکی و هیلاری کلینتون وزرای خارجه وقت تهران و واشنگتن بر سر یک میز شام در بحرین حاضر شدند اما تقریبا هیچ مکالمه ای بین آن ها رد و بدل نشد. هیلاری کلینتون حتی گفت به متکی سلام کرده ولی او جواب وی را نداده است. گرچه متکی در کتابی با عنوان “دیپلماسی” ادعا کرده است :” ایشان یک سلام و احوالپرسی در حد دو، سه کلمه کردند و بنده هم در واقع جواب سلام را در یک کلمه به ایشان دادم. شاید ایشان نشنید ولی من جواب سلام ایشان را دادم.”
مجله “اندیشه پویا” زمستان گذشته با انتشار گزارشی ادعا کرد که ابراهیم یزدی – وزیر خارجه دولت بازرگان- دیدار های پنهانی با مقامات آمریکایی داشته است اما تاکنون گزارشی منتشر نشده که از دیدار وی سایروس ونس – همتای آمریکایی وی در آن زمان – حکایت داشته باشد.
فارغ از اهمیت دیدار جان کری و محمد جواد ظریف که احتمالا شامگاه پنج شنبه به وقت نیویورک در راس اخبار رسانه های خارجی قرار خواهد گرفت، این دیدار نخستین ملاقات اعضای گروه ۱+۵ با دیپلمات های تهران از زمان شکست تندروها در انتخابات ریاست جمهوری یازدهم و پیروزی حسن روحانی محسوب می شود. ناظران امیدوارند سیاست تنش زدایی دولت روحانی که بر مذاکره بر غرب برای رفع تحریم ها متمرکز است بتواند به ۸ سال بن بست دیپلماتیک میان جمهوری اسلامی و غرب پایان بخشد.
اشتیاق دستگاه دیپلماسی برای پیشروی هر چه سریعتر مذاکرات را می توان در کنفرانس هفتگی مرضیه افخم سخنگوی وزارت خارجه مشاهده کرد. خانم افخم روز سه شنبه به خبرنگاران گفته بود: “اعلام کرده‌ایم که مذاکره برای مذاکره پذیرفته نیست و در عین حال مذاکرات باید دارای محدوده زمانی باشد که منافع طرفین را تأمین و مذاکرات برد ـ- برد شکل بگیرد.”
ظریف خود نیز روز چهارشنبه در دیدار با همتای آلمانی اش امیدوارانه سخن گفت و تاکید کرد: “ما آماده مذاکرات مستقیم و جدی هستیم و چنانچه این اراده جدی در طرف مقابل نیز باشد، حصول یک راه‌حل در چارچوب مذاکراتی هدفمند و با یک جدول زمانی مشخص، ممکن است.”
گیدو وسترله، وزیر خارجه آلمان گرچه همواره مواضع میانه تری نسبت به وزرای بریتانیا و فرانسه در خصوص بحران هسته ای تهران داشته است اما در اواخر دولت احمدی نژاد به تل آویو سفر کرد و مواضعی بسیار تند علیه سیاست های اتمی جمهوری اسلامی مطرح کرد. حالا اما به نظر می آید وی به کلید مشهور دولت روحانی خوش بین است و لحنی آرام در گفتگو با ظریف برگزیده و به وی گفته است: “بین ایران و آلمان همواره روابط تاریخی وجود داشته و ما خواستار فراهم شدن شرایط پیشرفت بیشتر روابط فیمابین هستیم.” او همچنین از وستروله از به وجود آمدن شرایط جدید در گفت‌وگوهای بین ایران و ۱+۵ استقبال کرد.
ظریف روز سه شنبه هم با انتشار پیامی خطاب به کشورهای عضو گروه ۱+۵ وضعیت کنونی را “فرصتی تاریخی” برای حل موضوع هسته‌ای توصیف کرد.
ظریف در ادامه تلاش های خود برای شکستن یخ روابط دو جانبه با اعضای غربی ۱+۵، شامگاه دوشنبه هم دیداری با ویلیام هیگ وزیر خارجه بریتانیا داشت؛ کسی که اواخر پاییز ۹۰ پس از حمله اعضای گروه بسیج و حزب الله به سفارت لندن در تهران دستور تعطیلی این سفارتخانه و اخراج دیپلمات های جمهوری اسلامی از لندن را صادر کرد. گفته می شود دو طرف در این دیدار ضمن بحث بر سرچگونگی از سرگیری روابط، پیرامون برنامه اتمی نظام نیز مذاکره و هر دو وزیر نیز این مذاکرات را “سازنده” اعلام کرده اند.
ظریف در همان روز با کاترین اشتون هم دیدار کرد؛ ملاقاتی که باز هم موجب خرسندی هر دو نفر شده است. وزیر خارجه جمهوری اسلامی در این دیدار با اعلام آمادگی نظام برای انجام مذاکرات هدفمند در چارچوب زمانی مشخص پیرامون مسئله هسته‌ای، تصریح کرد: “اگر واقعیت های ایران امروز مدنظر قرار گیرد، مسئله هسته‌ای قابل حل است.”
او پاسخ دلگرم کننده ای نیز از خانم اشتون دریافت کرد: “ما نیز همانند شما برای حل مسئله هسته‌ای ایران مصمم هستیم و اعتقاد داریم که این امر قطعا امکانپذیر است.”
ظریف روز سه شنبه در جلسه سخنرانی باراک اوباما نیز شرکت کرد و تا آخر به صحبت های وی گوش فرا داد، گرچه جان کری در جلسه سخنرانی حسن روحانی حاضر نشد. گفته می شود این موضوع به دلیل تداخل و فشردگی برنامه های جان کری بوده است. سایت آمریکایی المانیتور در توضیح این مساله نوشت، کری و سامانتا پاور، سفیر آمریکا در سازمان ملل، همزمان با سخنرانی روحانی برای ملاقات با وزیر خارجه روسیه برنامه داشتند و به همین دلیل این دو مقام عالی رتبه در سالن حضور نداشتند.
ناظران می گویند دیدار امشب میان دیپلمات های تهران و گروه ۱+۵ نقشی تعیین کننده در جهت دهی به تحولات آتی برنامه هسته ای خواهد داشت و دو طرف را آماده چانه زنی جدی در دور بعدی مذاکرات که احتمالا در ماه اکتبر برگزار خواهد شد می کند.
