تلاش های اخیر مقامات ایران برای تعریف یا باز تعریف سیاست خارجی این کشور، تحلیلگران خارجی را که بدنبال شناخت سیاست جدید جمهوری اسلامی هستند، سردر گم کرده است. جواد ظریف، وزیر خارجه ایران اخیرا برای تاکید بر تمایلش به رسیدن به توافق اتمی با غرب به یوتیوب رفته تا درباره “۲۵۰ سال بدون تجاوز” در منطقه سخن گوید. رهبر ایران، آیت الله خامنه ای، همچنان با خشونت با غرب و بخصوص آمریکا، حرف می زند و در ۲۹ ژوئیه اسرائیل را متهم به “نسل کشی” در غزه کرد.
به اندازه کافی ساده به نظر می رسد که ایران تحت ریاست جمهوری حسن روحانی اصلاح طلب می خواهد که به توافق اتمی دست پیدا کند. توافق موقت تا ماه نوامبر تمدید شده است اما تردید بزرگی در مورد توافق نهایی وجود دارد. هنوز این تردید وجود دارد که آیا توافق دائمی منجر به گرم تر شدن روابط ایران و غرب خواهد شد یا نه.
درحالیکه آقای ظریف در مورد صلح طلب بودن مردم سرتاسر منطقه حرف می زند، نیروهای سپاه قدس، نظامیان وابسته به سپاه پاسداران ایران در خط مقدم سوریه برای مبارزه با شورشیان حضور دارند و اخیرا این نیروها خود را برای حمایت از دولت تحت محاصره نوری مالکی در عراق هم آماده کرده اند.
پاسخ مقامات ایرانی به سوال ها درباره حضور سپاه قدس در خارج از مرزها همیشه این است که این کشور هیچ نیروی نظامی در عراق ندارد. اما در ۵ ژوئیه، تلویزیون دولتی ایران تصاویری از مراسم تشییع جنازه یک خلبان ایران پخش کرد کرد که در سامرا در شمال عراق کشته شده بود. با وجود اینکه ایران نمی خواهد حضور نظامی اش را در عراق علنی کند اما نمی خواهد شانس اش را بعنوان ابرقدرت منطقه برای امن کردن منطقه از دست بدهد این سیاست کار را برای آمریکا که تمایلی برای درگیر شدن در منطقه ندارد آسان می کند.
در عین حال، حاکمان ایران نسبت به خطر مداخله بیش از حد در عراق آگاهی دارند. آنها باید خود را برای شکست احتمالی مالکی در عراق آماده کنند تا بتوانند در مقابل نیروهای داعش دست به ضد حمله بزنند، نیروهایی که بر اثر اصرار مالکی بر داشتن دولت شیعه و نادیده گرفتن سنی ها و کرد ها شکل گرفت. هنوز هیچ نشانه ای مبنی بر تمایل ایران برای دور زدن مالکی وجود ندارد. رمزی مردینی، کارشناس عراق در شورای آتلانتیک، اتاق فکر مستقر در واشنگتن، می گوید: “بعید است که دخالت ایران منجر به منطقه ای شدن مناقشه بشود. در آمریکا این فکر وجود دارد که ایران تصمیم گرفته است که مالکی را دور بزند.”
در نگاه اول ممکن است به نظر برسد که این تغییر نتیجه تغییر رویکرد عربستان در مورد ایران است. آقای ظریف در ماه ژوئن برای گفتگو به ریاض دعوت شد. اما رهبران دو کشور همچنان نسبت به دیدار یکدیگر تردید دارند. حکومت سعودی با فرستادن ۳۰ هزار سرباز به مرز های عراق به رهبران ایران یادآوری کرده که نقش آنها در منطقه نباید بیش از حد بلندپروازانه باشد.
در هر حال، آقای روحانی و دوستانش باید متوجه مشکلاتشان در خانه باشند. خبرگزاری تسنیم، سخنگوی جدید سپاه پاسداران اخیرا تیم آقای ظریف را متهم کرده است که منافع ملی را تضعیف کرده است زیرا با غرب با ملاطفت برخورد می کند. اگر آقای روحانی و آقای ظریف نتوانند به توافق اتمی مورد پسند رهبر برسند، تلاش هایشان بی نتیجه خواهد ماند. اگر این اتفاق بیافتد همه اقداماتی که از سوی ایران در مورد عربستان صورت گرفته است نیز بی ثمر می ماند.
اکونومیست، 7 اوت
