وزارت ارشاد طرح تشکیل “کمیته انضباطی سینما” برای نظارت بر امور شخصی و غیر کاری سینماگران و بازیگران سینما را در دستور کار قرار داده است.
طی یک هفته گذشته خبرگزاری رسمی دولت ایرنا با انتشار اخبار و گزارش هایی زمینه سازی برای تشکیل چنین کمیته ای را بر عهده گرفت.
کمیته ای برای حذف فیزیکی از صحنه سینما
در حالی که فهرست فیلم های توقیف شده در وزارت ارشاد رو به افزایش است، اخباری در خصوص ممنوع التصویر شدن برخی از بازیگران سینمای ایران نیز در هفته های اخیر انتشار یافته است.
مشهورترین بازیگری که تاکنون خبر ممنوع التصویر شدنش قطعی شده محد رضا گلزار است که پیش از این نیز دست کم یکبار دیگر مدتی از سوی وزارت ارشاد چنین محدودیتی در مورد وی اعمال شده بود. ممنوعیت ورود پسران مجرد به سینما در روزهای تعطیل خبر مشابه دیگری بود که نگرانی ها از آینده سینما و سینماگران در ایران را تشدید می کرد.
در پیامد همین خبرها بود که خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی، ایرنا، اقدام به انتشار مصاحبه هایی با برخی از سینماگران نزدیک به دولت کرد.
در فهرست این مصاحبه ها نام کسانی چون حمید عزیز نژاد، جمال شورجه، محمدرضا شرف‌الدین، فرج‌ا… سلحشور، محمود گبرلو،انسیه شاه حسینی و ناصر شفق دیده می شود که از تشکیل کمیته انضباطی سینما حمایت کرده اند.
فرج الله سلحشور، که چندین بار نیز از سوی ستاد نماز جمعه به عنوان کاردگران نمونه انتخاب شده است، در حمایت از تشکیل کمیته انضباطی سینما به ایرنا گفته: “اهالی سینما به دلیل سرو کار داشتن با روح و فرهنگ جامعه حق تخلف ندارند. معتقدم با متخلفینی که با روح فرهنگ و اعتقادات جامعه سرو کار دارند باید به شدت برخورد شود.” وی همچنین تااکید کرده که “در چینش این کمیته بسیار دقت کرد چرا که دیندارترین افراد شایستگی حضور در این کمیته را دارند.“
جمال شورجه یکی دیگر از کارگردان های وابسته به دولت نیز از تشکیل کمیته انضباطی سینما حمایت کرده و گفته: “خلا وجود کمیته انضباطی در عرصه سینما به شدت احساس می شود.“
شورجه از وجود کمیته انضبطی سینما در سال های اول پس از انقلاب نیز خبر داده و گفته “در سال های دور برای رسیدگی به تخلفات سینماگران کمیته انضباطی در حوزه نظارت و ارزشیابی بود.” وی همچنین خواستار کاهش دستمزد بازیگران سینما،و هزینه های تولید فیلم شده و گفته که “فضا سازی کاذب یکی از تخلف ها در سینما است.“
ناصر شفق تهیه‌کننده هم خواستار حذف “سینماگران غیر منطبق با جامعه اسلامی” شده و گفته است: “افرادی که نمی‌توانند با شرایط جامعه اسلامی تطابق داشته باشند، باید کمتر فرصت حضور در عرصه فرهنگ و هنر داشته باشند.“
موافق کمیته انضباطی،مخالف صفار
روزنامه جمهوری اسلامی هفته گذشته طی دو مطلب مجزا ضمن حمایت از ایجاد محدودیت برای سینما و سیننماگران ایران و همچنین حمایت از تشکیل کمیته انضباطی سینما، از احتمال “سیاسی شدن کمیته انضباطی سینما” ابراز نگرانی کرد.
این روزنامه اظهارات جوا شمقدری مشاور هنری احمدی نژاد را نیز منتشر کرد و به نقل از وی نوشت: “طرح تشکیل کمیته انضباطی درزمانی که مدیریت سینمایی کشور زیر سوال رفته است از همان آدرس های انحرافی است.” دلیل مخالفت معاون هنری احمدی نژاد با چنین کمیته ای ظاهرا نه حمایت وی از سینما که اختلافات جناحی میان وی و صفار هرندی است. شمقدری تاکید کرده: “کمیته انضباطی بیشتر بااین هدف طرح شده است که مدیریت سینمایی می خواهد بگوید که دست او برای اصلاح سینمای ایران بسته است. در حالیکه این اقدام یک فریبکاری به حساب می آید.” وی در عین حال تاکید کرده که “معتقد نیستم که با حذف یک کارگردان و بازیگر می توان سینما را اصلاح کرد این بیشتر این مطلب را به ذهن نزدیک می کند که این تسویه حساب با رقبایی است که هرکدام به دنبال سهم بیشتری در سینمای ایران هستند.”
مخالفت با رفتار پلیسی با هنرمندان
اما محمد نوری زاد مستند ساز و نویسنده سابق روزنامه کیهان، که از مدتی پیش انتقاداتی را به همفکران سابق خود و به ویژه وزیر ارشاد صفار هرندی وارد می کند، گفته است “با محدودسازی هنرمندان مخالفم.“
نوری زاد تاکید کرده: “باید به جامعه هنری در مواجهه با آسیب های وارده از سوی برخی متخلفان در این حوزه ، اعتماد کرد.»وی تاکید کرده که«با محدود سازی و رفتار پلیسی در عرصه فرهنگ و هنر مخالفم ، هنرمندان و سینماگران همچون دیگر مردم خطا و اشتباه می کنند.”
این مستندساز تلویزیون همچنین گفته که “تشکیل کمیته انضباطی در عرصه فرهنگ و هنر به دلیل ماهیت فعالیت در این عرصه مناسب نبوده و حضور افراد مرتبط با مراکز رسمی در چنین کمیته ای همراه با شائبه خواهد بود.”
زمینه سازی خبرگزاری دولت(ایرنا) برای تشکیل “کمیته انضباطی سینما» بازتاب های دیگری نیز داشت. علیرضا رئیسیان کارگردان سینما در روزنامه اعتماد یادداشتی در مخالفت با تشکیل چنین کمیته ای نوشت و سوابقی از نظارت دولتی بر امور غیرکاری سینماگران را منتشر کرد.
به گفته رئیسیان در سال های اول پس از انقلاب “چنین موضوعاتی در اداره کل ارزشیابی یا مدیریت سینمایی حل و فصل می شد و مسائل مطرح شده در آنجا هم به لحاظ رعایت شئون عرفی جامعه ما کاملاً محرمانه باقی می ماند.“
به گفته علیرضا رئیسیان از نیمه دهه هفتاد و با باز شدن تدریجی فضا نظارت بر تخلف احتمالی سینماگران بر عهده “کمیته تخلفات” خانه سینما قرار گرفت که بعدها به نام “کمیته صیانت” و “شورای صیانت” تغییر نام داده و در حال حاضر نیز با ترکیب “هیات داوری، شورای عالی داوری و شورای صیانت” در خانه سینما فعالیت می کند.
رئیسیان همچنین گفته است کسانی که “این روزها درباره تشکیل این کمیته انضباطی نظری ارائه می کنند، تنها توصیه یی که می توان کرد این است که از اقدامات و اظهارات ناآگاهانه پرهیز کنند.“
این کارگردان سینما افراد مورد مصاحبه خبرگزاری دولت را کسانی معرفی کرد که “همیشه در مخالفت با کل مجموعه سینما اظهارنظر کرده اند.“
فصل انتقام
با وجود افزایش محدودیت ها برای هنرمندان و فرهنگیان طی 3 سه سال گذشته در همه رشته ها، سهم سینما نیز از تهدید ها و محدودیت قابل توجه بوده است. توقیف یا عدم صدور مجوز اکران فیلم هایی چون “سنتوری” ساخته داریوش مهرجویی، “آتشکار” ساخته محسن امیر یوسفی، “تسویه حساب” اثر تهمینه میلانی، “نیوه مانگ” اثر بهمن قبادی، “صد سال به این سالها” اثر سامان مقدم، “ترانه تنهایی تهران” اثر سامان سالور و البته “آفساید” کار جعفر پناهی بخشی از محدودیت های ایجاد شده برای سینماگران است.
سینماگران چندین بار به این محدودیت ها اعتراض کرده اند. از جمله 72 سینماگر سرشناس ایران چندی قبل طی نامه اعتراض آمیز به رئیس دیوان عدالت اداری نوشتند: “تعداد فیلم هایی که پس از دریافت مجوز ساخت و نمایش ، به بایگانی سپرده می شوند ، روز به روز بیشتر می شود و متاسفانه نه تنها پیگیری های فرسایشی برای رفع این موانع سودی نمی بخشد ، گاه تنها نظر شخصی یک مدیر ، باعث تباه شدن همه زحماتی می شود که سینماگران برای ساخت و ارائه اثر خویش کشیده اند.“
پاسخ صفار هرندی، وزیر ارشاد به معترضان آن بود که وی در فروردین 87 در جمع کارکنان وزارت ارشاد اسلامی، منتقدان و معترضان به محدودیت های شدید در بخش هنر و فرهنگ را کسانی نامید که “مشاعرشان درست کار نمی کند”، و اتهام زد که: “دشمن از طریق سفارت‌خانه‌های خود نیز هنرمندان را بر علیه منافع ملی خود تشویق می کنند.“
وی همچنین خطاب به بخش های نظارتی وزارت ارشاد توصیه کرد: “باید مراقب باشید تا در حوزه‌های مختلف یک سر سوزن مسامحه در مقابل خرابکاریی ها صورت نگیرد.نباید اجازه دهید از زیر دست شما سندهای پلید صادر و منتشر شود.“