سازمان میراث؛ محله برو بیا

صدرا محقق
صدرا محقق

هفت‌ماه است دولت عوض شده و خیلی‌ها تصور می‌کردند آن مرد که در زمانش سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به محله برو بیای روسای کوتاه‌مدت تبدیل شده بود حالا رفته است. اما استعفای محمدعلی نجفی از ریاست سازمان میراث که تنها شش‌ماه پیش با حکم حسن روحانی به این سازمان آمده بود به همه آن تصورات مهر باطل زد.

پیش از محمدعلی نجفی، روح‌الله احمدزاده‌کرمانی با هشت‌ماه ریاست رکورد‌دار کمترین زمان حضور در راس سازمان میراث بود، اولین رییس این سازمان در دولت یازدهم اما حتی رکورد او را هم شکست و دوماه کمتر از او در این سازمان ماند.
در تمام چهارسال دولت اول احمدی‌نژاد، اسفندیار رحیم‌مشایی به‌عنوان ریاست سازمان میراث فرهنگی فعالیت می‌کرد، در دور دوم دولت احمدی‌نژاد اما این سازمان روزگار دیگری را تجربه کرد. از مرداد سال ۱۳۸۸ و با آغاز دولت دوم محمود احمدی‌نژاد، حمید بقایی به‌عنوان رییس سازمان میراث فرهنگی منصوب شد، حضور او در این سازمان اما دوام چندانی نداشت و در ماه‌های ابتدایی سال ۹۰ بقایی پس از ۱۹ماه به نهاد ریاست‌جمهوری رفت، رییس دولت جای او را در تاریخ ۲۹ اردیبهشت به روح‌الله احمدزاده‌کرمانی که پیش از آن استاندار فارس بود سپرد. حضور احمدزاده هم دوام زیادی نداشت و در نهایت ۱۴دی‌ماه سال ۹۰ او هم پس از هشت‌ماه تجربه‌آموزی از این سمت استعفا داد تا محمود احمدی‌نژاد این‌بار سکان هدایت این سازمان متلاطم را به سیدحسن موسوی بسپارد. موسوی هم در نهایت ۱۱ماه در این سازمان ماند و ۱۱ آذر سال ۹۱ از سازمان رفت تا جای او را محمدشریف ملک‌زاده بگیرد. ملک‌زاده از آن تاریخ تا پایان کار دولت دهم برای ۹ ماه رییس سازمان بود.

در نهایت حسن روحانی در ۲۶ مرداد سال ۹۲ برای محمدعلی نجفی حکم ریاست بر سازمان میراث فرهنگی را صادر کرد. اگرچه نجفی کمترین ارتباط یا تخصصی در زمینه‌های کاری این سازمان داشت اما به‌دلیل تجربه‌های موفقیت کاری او این انتصاب بسیاری را خوشحال کرد. به ویژه انتصاب‌های اولیه او که شامل انتخاب سیدمحمد بهشتی، مهدی حجت و جلیل گلشن که از بزرگان و نیروهای متخصص و باسابقه سازمان میراث بودند، او در مدت شش‌ماهی که در این سازمان حضور داشت حتی یک نشست خبری هم با خبرنگاران برگزار نکرد تا بی‌میلی خود برای حضور در میراث را به‌نوعی نشان دهد. با این‌همه او در نهایت استعفا داد و عطای این سازمان را به لقایش بخشید. در نهایت از روز دهم بهمن‌ماه سال‌جاری مسعود سلطانی‌فر با حکم حسن روحانی به‌عنوان رییس جدید این سازمان و ششمین کسی که در پنج‌سال گذشته به این سمت گماشته شده کار خود را آغاز کرده است.
تصویب قانون تشکیل سازمان میراث فرهنگی و گردشگری توسط نمایندگان مجلس شورای اسلامی در سال ۱۳۸۲ انجام شد، با این کار سازمان ایرانگردی و جهانگردی و سازمان میراث فرهنگی سابق با تمامی اختیارات، تعهدات، امکانات، نیروی انسانی و… از بدنه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی جدا و زیر نظر ریاست‌جمهوری تحت عنوان “سازمان میراث فرهنگی و گردشگری” فعالیت خود را آغاز کرد. همچنین حسب ماده ۳ قانون تشکیل سازمان، یک شورایی تحت عنوان “شورایعالی میراث فرهنگی و گردشگری” است. پس از آن و در تاریخ ۱۶ فروردین ۱۳۸۵ شورایعالی اداری کشور در یکصدمین جلسه خود، سازمان صنایع دستی کشور را نیز از وزارت صنایع و معادن با تمامی اختیارات، تعهدات، امکانات، نیروی انسانی و… جدا و به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری الحاق کرد تا این سازمان تحت عنوان “سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری” به فعالیت خود ادامه دهد.
سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی از جمله معاونت‌های حوزه ریاست‌جمهوری کشور است که وظایفش در ذیل همان بخش‌هایی تعریف می‌شود که نامشان در عنوان این سازمان هم آورده شده. از همین‌رو بسیاری از کارشناسان مرتبط با سازمان میراث آن را دستگاهی با وظایف تخصصی می‌دانند. با این‌همه تاکنون بخش زیادی از روسایی که در راس این سازمان نشسته‌اند تخصص لازم درباره زمینه‌های کاری این سازمان نداشتند. علاوه بر این بی‌ثباتی مدیران رده‌بالا در سازمان میراث نیز از دیگر آسیب‌هایی بود که به عقیده کارشناسان به بدنه تخصصی این سازمان وارد شده است. مهدی حجت یکی از کسانی بود که آمدنش به سازمان میراث با حکم نجفی موجب خرسندی و ابراز رضایت کارشناسان بخش میراث و باستان‌شناسان کشور شده بود. با این حال او هم پس از رفتن نجفی از سازمان عزم خود را برای رفتن جزم کرده است. حجت روز گذشته در گفت‌وگویی با ایسنا در همین‌باره گفت: “با شوک جدیدی که به سازمان میراث فرهنگی و گردشگری وارد شده است، نمی‌دانم امکان انجام کاری وجود دارد تا در این سازمان بمانم. فکر می‌کنم با اتفاقی که در این سازمان رخ داد و تغییر و تحولات بدون حساب‌وکتابی که انجام شد، کارمندان سازمان میراث فرهنگی دیگر احساس استقرار نمی‌کنند و این احساس را دارند که ممکن است در شش‌ماه آینده نیز دوباره با چنین تغییر و تحولاتی روبه‌رو شوند.”
وی با تاکید بر اینکه من با رییس جدید سازمان میراث فرهنگی و گردشگری - مسعود سلطانی‌فر- دوستی دیرینه‌ای دارم، گفت: “تکلیف من در وضعیت کنونی این بود که دست رییس جدید سازمان را باز بگذارم تا به هر نحوی که علاقه دارد، کار کند.” حجت ادامه داد: “نمی‌دانم با شوک واردشده، سازمان میراث فرهنگی چه شرایطی پیدا می‌کند و چطور می‌تواند فعالیت کند. من نسبت به چنین مواردی نگرانی دارم وگرنه عمر من تاکنون صرف میراث فرهنگی شده است.” از الان نمی‌شود برای مدت‌زمان ماندن رییس جدید سازمان میراث در سمت خود اظهارنظر کرد، اما همانگونه که قائم‌مقام این سازمان در زمان نجفی هم گفته است حتی کارمندان سازمان میراث نیز این احساس را دارند که ممکن است در شش‌ماه آینده دوباره با چنین تغییر و تحولاتی روبه‌رو شوند. علاوه بر این‌چنین تغییر و تحولاتی در عرصه بین‌المللی نیز به جایگاه کشورمان آسیب وارد کرده است. نجفی کمتر از ۱۰ روز قبل از استعفای خود با حضور در نمایشگاه گردشگری فیتور ۲۰۱۴ در مادرید اسپانیا با رییس سازمان جهانی گردشگری و مسوولان کشور اسپانیا دیدار و در زمینه افزایش همکاری‌های حوزه گردشگری دو طرف گفت‌وگو کرده و قول‌وقرارهایی ردو‌بدل کرده بود. با این حال او حالا رفته و رییسی جدید جایش را گرفته است. البته مسوولان سازمان جهانی گردشگری به تغییر و جابه‌جایی مسوولان گردشگری در ایران عادت کرده‌اند. اما تصور همه بر این بود که با عوض‌شدن دولت دوره پایان این تغییرات شتابزده هم فرا رسیده است.

منبع: شرق، سیزده بهمن