مروری بر جشنواره بیست و پنجم موسیقی فجر با نگاهی به حاشیه های آن
جشنواره موسیقی، بی رونق تر از بقیه..
بیست و پنجمین جشنواره موسیقی فجر در حالی به کار خود پایان داد که صندلی های اکثرا خالی محل برگزاری کنسرت ها، در پی ناموفق عمل کردن برگزار کنندگان این مراسم در امر بلیت فروشی بارز ترین مشخصه ی این دوره بود.
پیش‌فروش اینترنتی بلیت‌های جشنواره‌ی موسیقی فجر قرار بود از دوم اسفند آغاز شود که به دلیل برقرار نشدن ارتباط با سایت پیش فروش بلیت های این دوره ممکن نشد. این در حالی بود سایت مربوط به فروش اینترنتی بلیت‌های جشنواره بالا می امد، اما دسترسی به پیش‌فروش بخش‌های مختلف آن (با وجود اعلام ستاد جشنواره برای راه‌اندازی این سایت به نشانی www.t-nay.ir فعال نشد.
این دوره از جشنواره ی دولتی موسیقی فجر قرار شده بود با همکاری بخش خصوصی برگزار شود و درآمدهای حاصل از بلیت فروشی بخشی از هزینه ی شرکت های برگزار کننده این جشنواره را تامین کند. “محسن رجب پور”، تهیه کننده گروه آریان و بنیامین و مدیر شرکت موسیقی “ترانه ی شرقی” که برگزارکننده کنسرت “حمید عسگری” در روزهای ابتدایی جشنواره بود و به همراه سه شرکت دیگر ترانه اسپانسر های مالی جشنواره محسوب می شدند، در گفت و گو با سایت “موسیقی ما” ضمن انتقاد شدید از نحوه ی بلیت فروشی در این جشنواره یادآور شد که که به مسوولان برگزاری تذکر داده بوده که این گونه سیستم فروش بلیت از طریق سایت و اینترنت نتایج بدی در پی خواهد داشت. رجب پور با اشاره به این موضوع که از برگزار کنندگان جشنواره خواسته است تا اجازه دهند آن را به طور مستقل برگزار کنند، گفت: “ مسوولان جشنواره سیستمی را برای فروش بلیت‌ها تعریف کرده‌اند که هیچ ربطی به فرهنگ و نوع رفتار مردم ما ندارد. این سیستم تا سه روز پیش از برگزاری جشنواره هم فعال نشده بود و پس از فعال شدن هم مشکلات خاص خود را به دنبال داشت.”
البته عصبانیت رجب پور بعد از برگزاری بسیار مایوس کننده ی کنسرت حمید عسگری اصلا جای تعجب ندارد. رجب پور که به گفته ی خودش در آذر ماه حدود 24 کنسرت را با موفقیت برگزار کرده است در شب اجرای برنامه ی حمید عسگری در سالن همایش های برج میلاد با سالنی تقریبا خالی از تماشاگر مواجه شده بود. تا جایی که مسوولان برگزاری کنسرت عسگری را یک ساعت به تعویق انداختند تا شاید تماشاگرانی که در ترافیک مانده اند، به کنسرت برسند؛ ولی این اتفاق نیفتاد. چرا که بلیط های زیادی فروخته نشده بود تا تماشاگری بیاید و صندلی های خالی سالن را پر کند. حمید عسگری هم در پایان کنسرت از صندلی های خالی اظهار شگفتی و از صحنه‌آرایی و نور‌پردازی سن انتقاد کرد.این بی برنامگی در زمینه ی فروش بلیت ها محدود به کنسرت عسگری نبود. در حالی که جشنواره ی فجر آغاز به کار کرده بود هنوز خبری از فروش بلیط های اجرای بنیامین،احسان خواجه‌امیری و گروه آریان هم نبود و این گروه‌ها هم در سالن‌های نیمه‌پر برنامه اجرا کردند.
این روند از برگزاری نامطلوب اجراها در دو اجرایی که ارکستر سمفونیک تهران به رهبری منوچهر صهبایی در سالن وحدت داشت نیز به وضوح به چشم می خورد. به طوری که در شب دوم اجرای این کنسرت تعداد تماشاگران از تعداد هنرمندان روی سن نیز کمتر بود. با وجود این صندلی های خالی نکته ی جالب این بود که بسیاری از خبرنگاران نتوانستند بلیط‌های کنسرت‌های مختلف را برای پوشش خبری جشنواره تهیه کنند.
در واکنش به انتقادها و اعتراض های شدید اهالی موسیقی و علاقه مندان به آن به نحوه ی بلیت فروشی بیست و پنجمین دوره ی جشنواره موسیقی فجر، بابک رضایی مدیرعامل انجمن موسیقی و مدیر اجرایی این دوره از جشنواره در اظهار نظری جالب که البته این روزها در بین مسوولین جمهوری اسلامی به یک بیماری همه گیر تبدیل شده این اعتراضات بی مورد و یک جانبه را از سوی کسانی دانسته است که در گرفتن امتیاز بلیت فروشی جشنواره موفق نشده‌اند. کسانی که در واقع به دلیل اهمال ها و اشتباهات مسوولین در برگزاری مناسب جشنواره ضررهای مالی زیادی را متحمل شدند.
جشنواره ی فجر و گروههای غایب
در جشنواره بیست و پنجم موسیقی فجر، گروههای جوان وقدیمی زیادی به دلیل مشکلات مالی و عدم حمایت از سوی برگزار کنندگان موفق به حضور در جشنواره نشدند. این در حالی بود که محمدعلی خبری، مدیر دفتر موسیقی وزارت ارشاد و دبیر این دوره از جشنواره در نشست خبری این جشنواره “ کشف استعدادهای جوان و گروههای برجسته را در تهران و شهرستان‌ها و هدایت و برنامه‌ریزی آن‌ها برای رونق موسیقی در کشور” را از اهداف این دوره از جشنواره دانسته بود. در واکنش به این اظهار نظر پیمان خازنی، سرپرست و آهنگساز گروه باشا که در جشنواره بیست و چهارم حضور داشت و در این دوره غایب بود در گفتگو با خبرآنلاین با اشاره به این مساله که در این دوره هیچ وجهی به گروههای شرکت‌کننده پرداخت نشده است گفت:“سوال من این است چطور قرار است گروههای جوان محور جشنواره باشند در حالی که حتی به اندازه تأمین هزینه‌های ایاب و ذهاب گروه هم از آن‌ها حمایت نمی‌شود؟ به نظر من این‌ها بهانه است…دولت هم که فقط از گروههای خاصی حمایت می‌کند و فهرست افراد و گروه‌هایی که مورد عنایت دولت هستند بسیار محدود و کوچک است”.
از دیگر گروه هایی که امسال عطای شرکت در جشنواره را به لقایش بخشیدند گروه موسیقی مشکاتیان با سرپرستی مهدی میرترابی بود. میرترابی که خودش از نوازندگان این گروه است نیز با اشاره به مشکلات عدیده ی مالی به خبر گزاری ها گفت:“تمام هزینه‌های حضور گروه در جشنواره را سرپرست گروه باید متقبل شود و من هنوز یک میلیون تومان از پول‌هایی را که به خاطر حضور در جشنواره سال گذشته قرض کرده بودم نتوانستم بپردازم و هنوز بدهکارم. با این اوصاف چطور می‌توان انتظار داشت امسال هم گروهم را در جشنواره شرکت بدهم؟»”
جشنواره فجر، داوری ها و ممیزی
در جشنواره بیست و پنجم موسیقی فجر 49 گروه در بخش رقابتی حضور داشتند که نسبت به پارسال که 71 گروه در جشنواره حضور داشتند کاهش چشمگیری داشت.تعدادی از گروه های موسیقی که امسال در جشنواره حضور نداشتند علاوه بر مشکلات مالی ضعف قوانین و دواری های نا مناسب را از دلایل دیگر بی انگیزگی خود برای شرکت در این دوره بیان می کنند. به گفته ی این سرپرست های این گروه ها قوانینی که در فراخوان جشنواره ذکر می‌شود به هیچ وجه در طول جشنواره رعایت نمی شوند. از جمله این قوانین این است هر نوازنده فقط می‌تواند در یکی از گروههای شرکت کننده بنوازد ولی به گفته ی خازنی، سرپرست و آهنگساز گروه باشا، در دوره ی قبل فرزند یکی از داوران در چند گروه ساز می‌زد و اتفاقا یکی از همان گروه‌ها هم برتر شد.
مهدی میرترابی سرپرست گروه موسیقی مشکاتیان نیز گلایه هایی از همین دست دارد: “همیشه در جلسات قبل از جشنواره قول می‌دهند که گروههای شرکت‌کننده و برتر می‌توانند با همان مجوز جشنواره در تهران یا شهرستان کنسرت برگزار کنند اما بعد از اتمام جشنواره می‌بینیم علاوه بر مجوز اجرا در جشنواره باید برای انتشار آلبوم و اجرای عمومی هم دوباره مجوز بگیریم. ” این مسایل بسیاری از گروه های فعال و جوان موسیقی در ایران را سرخورده کرد و باعث شد تا جشنواره ی بیست و پنجم موسیقی فجر از کمترین اعتبار و رونقی برخوردار نباشد.
در کنار بحث های مربوز به قوانین جشنواره و داوری ها، بحث ممیزی در این دوره از جشنواره با اعمال سانسور در اشعار حافظ و مولانا هم دیده شد. مهدی میر ترابی سرپرست پروه مشکاتیان
در گفت و گویی با سایت خبری خبر آنلاین گفت:“وقتی ما مجبوریم حتی در غزلیات حافظ و اشعار مولانا یا اشعار سپیدی که مجوز انتشار دارند دست ببریم یا تعهد بدهیم که مثلا این شعر پیش از انقلاب سروده شده و هیچ مغایرتی با شرایط کنونی ندارد چطور می‌توانم ذهنم را به کیفیت کار و توجه به بهتر شدن ارکستر مشغول کنم و بر آن متمرکز باشم. من سال گذشته در جشنواره شرکت کردم و مجبور شدم برای بعضی از قطعات چنین تعهدی بدهم.” ظاهرا این سانسورها و ممیزی ها تنها در مورد اشعار صورت نگرفته و حتی در طراحی بروشورها و پوستر های گروه های شرکت کننده در جشنواره هم به چشم می خورد.
جشنواره موسیقی فجر و زنان
جشنواره بیست و پنجم فجر در روزهای هفتم و هشتم اسفند شاهد اجرای گروه بانوان “حنانه” و “ارکیده” بود. گروه “ارکیده” اجرای خود را با قطعات “دل من تو را می‌خواد” و “تو که اینو می‌دونی” آغاز شد.ترانه‌ی “افسوس” سروده‌ی استاد هوشنگ ابتهاج نیز از دیگر قطعات اجرا شده، توسط گروه ارکیده بود که با همراهی تماشاگران خوانده شد.
اجرای دیگر زنان در این دوره اجرای گروه “حنانه” بود در تالار وحدت. در بخش اول این کنسرت قطعات “هوای وطن”، “ساز و آواز”، “دونوازی دف”، “قطعه محلی سماع”، “تک‌نوازی قطعه مجنون”، “قطعه‌ی کوه الست” و “یک قطعه مقامی” اجرا شد. در این اجرا که با استقبال اندکی روبه‌رو شده بود، بالکن‌های تالار وحدت همه خالی بودند و سالن اصلی نیز فقط اندکی بیش از نیمه پر بود که اکثرا با بلیت مهمان حضور یافته بودند و تعداد بلیت‌های خریداری شده بسیار محدود بود.
اجرای محدود زنان در این دوره از جشنواره سر و صدای بساری را در اورد و انتقادهای زیادی را به دنبال داشت. ارکیده حاجی‌وندی سرپرست گروه “حنانه” در گفت و گویی با خبرگزاری دولتی ایسنا درباره‌ی اجرای محدود دو گروه بانوان در جشنواره‌ی موسیقی فجر با انتقاد از محدود‌شدن اجرای بانوان در بیست‌وپنجمین جشنواره‌ی موسیقی فجر گفت:” این کار به ضرر موسیقی در ایران است و باعث می‌شود که فعالیت‌های گروههای بانوان در ایران کُند شود به‌علاوه موسیقی، جنسیت ندارد و باید به همه گروههای موسیقی توجه شود.”
با اجرای “گروه حنانه” در تالار وحدت اجراهای بخش بانوان جشنواره موسیقی فجر که به شکل محمدود و تنها در دو کنسرت خلاصه شده بود به پایان رسید.
جشنواره ی موسیقی فجر و سایر حاشیه ها
احسان خواجه‌امیری که در بخش ویژه پاپ جشنواره موسیقی فجر در سالن همایش‌های وزارت کشور به روی صحنه رفته بود، هنگامی که شروع به تعریف و در واقع تملق از محمدعلی خبری-مدیرکل دفتر موسیقی ارشاد- پرداخت و او را بهترین مدیر و بهترین فردی دانست که تاکنون در این پست قرار گرفته است توسط تماشاگران به شدت هو شد.
از نکات جالب کنسرت خواجه امیری حضور پرتعداد عوامل اجرایی و نیروهای حراست و راهنماهای کنسرت بود که به خاطر تردد بیش از حد در سالن بسیاری را از دیدن درست برنامه محروم کردند. تردد و حرکت این افراد باعث اعتراض‌هایی در سالن شد که باعث برهم خوردن نظم کنسرت نیز شد.
-“خوان مارتین” نوازنده شهیر گیتار فلامینکو اسپانیا، نیز با اجرای قطعه‌ای به نام “تهران فلامینکو بلوز” در این دوره از جشنواره حضور داشت. البته پیش فروش بلیط ها ی این کنسرت نیز به شکلی مناسب صورت نگرفته بود وکاغذهای A4 با هلوگرام‌های جشنواره در دست تمام تماشاگران دیده می‌شد و در این میان برخی با در دست‌داشتن تعداد زیادی از این بلیت‌ها که عنوان “مهمان” داشت، آن‌ها را به صورت رایگان در اختیار کسانی قرار می‌دادند که پشت درهای تالار بزرگ کشور منتظر بلیتی برای خرید بودند. هر چند طبقه همکف تالار وزارت کشور از جمعیت پر شده بود، اما بالکن‌های طبقه بالا به استثنای ردیف روبه‌روی سن خالی از جمعیت بود.
جشنواره موسیقی فجر و اسامی برگزیدگان
این دوره از جشنواره با اجرای نیما مسیحا در شب آخر به پایان رسید.مسیحا که در مقایسه با دیگر گروههای پاپ شرکت‌کننده در جشنواره‌ی موسیقی فجر، بزرگ‌ترین گروه ارکستر را داشت، اعضای گروه‌اش را یک‌به‌یک معرفی کرد. رهبر این ارکستر هم “محمدرضا عقیلی” بود. مراسم اختتمایه ی جشنواره ئر تالار وحدت برگزار شد.هیئت داوران در شاخه موسیقی سنتی گروه “ژی” به سرپرستی شهباز شاهین‌پور از مهاباد را به عنوان رتبه اول و گروههای “فغان” به سرپرستی میلاد علی‌پور از تهران و “دلکش” به سرپرستی محمداسماعیل علیزاده از اهواز را به طور مشترک حائز رتبه دوم و گروه ندای هاتف به سرپرستی سینا علم از تهران را به عنوان رتبه سوم معرفی کرد.
این هیئت در شاخه موسیقی کلاسیک گروه “آرس‌نووا” به سرپرستی آرمین قیطاسی از تهران را حائز رتبه اول دانست و گروه “دوئت زهی جوان” به سرپرستی میلاد عالمی از تهران را به عنوان رتبه دوم و گروه “دوئت و تریو ویلون و پیانو” به سرپرستی پانیذ فریوسفی از تهران را به عنوان رتبه سوم انتخاب کرد.
در بخش آواز جمعی هم تندیس زرین و جایزه اول جشنواره بیست و پنجم به گروه “کر هنرستان موسیقی دختران” به سرپرستی شهلا میلانی از تهران رسید و گروه “کر آرپا” به سرپرستی آربی بابومیان از تهران شایسته رتبه دوم شدند و گروه «کر فرهنگسرای اندیشه (دیسونانس)” و گروه “کر فرهنگسرای بهمن” به طور مشترک به عنوان رتبه سوم انتخاب شدند.
هیئت داوران بیست و پنجمین جشنواره موسیقی فجر در بخش موسیقی پاپ جایزه اول خود را به گروه “کادانس” به سرپرستی سیدعلی حسینی از تهران اهدا کرد و گروه “هارمونی” به سرپرستی عباس لطیفی از تهران را به عنوان رتبه دوم و گروه “دیروز، امروز” به سرپرستی محمد ابراهیمیان از اصفهان را به عنوان رتبه سوم معرفی کرد.
در بخش آهنگسازی هم امیر پورخلجی به خاطر اثر “آرش کمان‌گیر” که مرتبط با موضوع هزاره فردوسی بود رتبه اول، پژمان خلیلی برای قطعه “خلسه خیال” و ربکا آشوبیان برای قطعه “فستیوا” به طور مشترک رتبه دوم و محمد کرباسچی ولاشانی برای قطعه “بهاران را باور کن” و جمال سامری برای قطعه “ضحاک” هم به طور مشترک رتبه سوم را کسب کردند.
اما در شاخه موسیقی نواحی رتبه اول جشنواره در بخش اصالت به گروه “آبیدر” به سرپرستی یداله نورانی از سنندج و در بخش نوآوری به گروه “جولان” به سرپرستی موسی‌الرضا ولی‌نژاد از شیروان، رتبه دوم در بخش اصالت به گروه “سهند” به سرپرستی عسگر مسن‌بناب از تبریز و در بخش نوآوری به گروه “گیل و آمارد” به سرپرستی ناصر وحدتی از تهران و رتبه سوم در بخش اصالت به گروه “درنا” به سرپرستی فرهاد باغچی از بجنورد و در بخش نوآوری به گروه “نغمه هرمزگان” به سرپرستی غلامرضا رحیمیان از بندرعباس رسید.
