سینا حسینی
پنج روز پس از تاکید مجدد رییس جمهور بر “مختومه شدن” پرونده هسته ای و انتقاد شدید او از کسانی که به گفته وی می خواهند به طور سرخود در مورد پرونده هسته ای با کشورهای دیگر مذاکره کنند، حسن روحانی دبیر شورای عالی امنیت ملی با به شدت تهدیدآمیز دانستن شرایط کشور، اظهار داشت که حل مسائل مهم ملی را تنها نمی توان به گروهی خاص سپرد.
حسن روحانی در دیدار با اعضای شورای مرکزی حزب اعتدال و توسعه، با ذکر این انتقاد که “متأسفانه در جامعه ما، آستانه تحمل برخی مسئولین بسیار پایین است” گفت: “دوران مسئولیت‌های همه ما زودگذر است. کشور، ملک مطلق کسی نیست. احساس مالکانه داشتن نسبت به مردم و کشور بزرگترین مشکل و درد بی درمان جامعه ماست … نمی‌توان یک مسأله مهم ملی را تنها به یک گروه یا چند نفر سپرد، باید از نظرات و اندیشه‌های دیگران و از کمک دیگران نیز استفاده کرد.“
عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام افزود: “اکنون در حوزه بین‌المللی بیش از همیشه مورد تهدید هستیم. دیپلماسی یک کشور زمانی موفق است که اجازه ندهد دشمن دیگر کشورها را علیه منافع ملی کشورمان به خود پیوند دهد… اگر عده‌ای دشمن و دشمنی را حس نکنند، اگر عده‌ای این طور فکر کنند که دشمن ندارند یا دشمن ضعیف است این فکر زمینه اِعمال تهدید دشمن را بهتر فراهم می‌کند. غفلت از دشمن خلاف عقل و تدبیر است… متأسفانه دشمنان ما رو به افزایش‌اند. تا دیروز در کنار آمریکا انگلیس بود اما امروز فرانسه هم با حرارتی بیشتر در کنار ایالات متحده قرار گرفته است.”
دبیر شورای عالی امنیت ملی همچنین با طرح این پرسش که: “باید دید نسبت به سال‌های گذشته در چه شرایطی هستیم؟” به سوال خود چنین پاسخ داد: “شرایط ما، شرایط مطلوبی نیست. دشمن خود را آماده کرده و علیه ما هر روز توطئه می‌کند. سازمان ملل و شورای امنیت را پناهگاهی برای خود قرار داده تا از آن طریق فشار را بر ما افزایش دهد. آثار این فشارها در روابط اقتصادی و سیاسی مشاهده می‌شود. شرایط ما هر روز سخت‌تر می‌شود. ممکن است کسی بگوید، مهم نیست. ولی برای مردم ما بسیار مهم است چون هزینه آن را، مردم پرداخت می‌کنند و آثار اقتصادی آن در زندگی مردم به خوبی لمس می‌شود. ”
موضع احمدی نژاد، سفر روحانی
اظهارات حسن روحانی، از سوی ناظران پاسخی آشکار به سخنان احمدی نژاد در مراسم روز قدس امسال در تهران تلقی می شود که گفت: “از نظر ما پرونده هسته‌ای ایران پایان یافته است یعنی ما حاضر نیستیم در عرصه سیاسی با برخی از قدرت‌های بزرگ در مورد حقوق ایران صحبت کنیم. ملت ایران در مورد حق خود مذاکره نمی‌کنند… عربده قدرت‌های بزرگ نشان می‌دهد که کار تمام و یک پیروزی بزرگ ایجاد شده است.“
رییس جمهور، در بخش دیگری از سخنانش آورد: “عده‌ای سر خود می‌روند و می‌گویند که می‌خواهند مذاکره کنند و دشمنان نیز چون در بن‌بست قرار گرفته‌اند از آنها استقبال می‌کنند و می‌خواهند دستاویزی را برای خروج خود از بن‌بست پیدا کنند.“
سخنان فوق، به نوبه خود واکنشی به سفر حسن روحانی به آلمان در اواخر شهریورماه جاری تلقی شد که قرار بود به ملاقات و گفتگو با خاویر سولانا در مورد پرونده هسته ای بینجامد. این در حالی بود که بعدها، به دلایلی که رسما اعلام نشد این ملاقات لغو شد و روحانی در پی گفتگوی تلفنی با سولانا، خبر داد که ملاقات طرفین به اینده موکول خواهد شد.
اگرچه در همین ارتباط، سایت رجانیوز نزدیک به هواداران افراطی رییس جمهور یک روز قبل از سفر روحانی به اروپا نوشت: “یک مقام عالی رتبه نظام، در پاسخ به حسن روحانی که جویای نظر ایشان برای سفر به آلمان و مذاکره با برخی مقامات اروپایی شده بود، به وی توصیه کرد از انجام این سفر خودداری شود”. این سایت با استفاده از ادبیاتی که معمولا در اشاره به شخص اول نظام جمهوری اسلامی از آن استفاده می شود ادامه داد: ”این مقام عالیرتبه ضمن تأکید بر اینکه قصد تکلیف کردن به حسن روحانی را ندارند، تأکید کردند: چنانچه این سفر از ضرورت خاصی برخوردار نمی باشد، از انجام آن خودداری شود. ایشان همچنین خطاب به روحانی خاطرنشان ساختند: در صورت انجام این سفر، باید بسیار دقت داشته باشید که به هیچ‌وجه از ایران، دو صدا شنیده نشود و موضع جمهوری اسلامی همان راهی است که دولت در پیش گرفته است.“
نگرانی سایر مقامات
با وجود تاکیدات پیاپی رییس جمهور بر خطرناک نبودن شرایط کشور و تحت کنترل بودن پرونده هسته ای، ظاهرا در میان مسوولان جمهوری اسلامی، کسان دیگری هم هستند که همچون حسن روحانی عقیده ای متفاوت داشته باشند.
در نیمه مهر ماه جاری، حتی رحیم صفوی فرمانده سابق سپاه و مشاور عالی رهبری در امور نظامی به ”سیاستمداران” هشدار داد که درمواجهه با دشمن ساده اندیشی نداشته باشند. او تاکید کرد: “دشمنان ما قدار، زورگو، قدرتمند وعصبانی هستند و ما باید در برابر آنها هوشیارانه آمادگی خود را حفظ کنیم.“ این سخنان، سه هفته پس از هشدار صریح هاشمی رفسنجانی بیان می شد، که در جمع عده ای از دانشگاهیان آغاز جمله ای را بیان کرد که به وسیله بسیاری از رسانه ها برجسته شد: “شرایط کشور ما هم اکنون ویژه است”. اگرچه، روز بعد از انتشار سخنان هاشمی، مجتبی ثمره هاشمی مشاور احمدی نژاد به سرعت به پاسخگویی پرداخت: “اگر منظورشان این است که کشور به سرعت درحال پیشرفت است، امنیت و صلح وجود دارد، در سیاست خارجی به شدت پیشرفت می کنیم، بحث اشتغال و مسکن در حال انجام شدن است وهمه مسائل کشور منسجم می شود، این حرف درست است”، و مصطفی پورمحمدی به گونه ای دیگر پاسخ هاشمی را داد: که: “شرایط کشور همیشه ویژه بوده است، چون هر روز جایگاه ما ارتقا می یابد”، و حتی حداد عادل هم وظیفه خود دانست که توضیحاتی در خصوص این سخنان بدهد: “اگر منظور ایشان شرایط بحرانی است باید بگویم که این طور نیست و بحرانی نداریم اما اگر منظور ایشان شرایط حساس است که باید گفت شرایط ایران همواره حساس بوده است.“
برخورد با تیم مذاکره کننده قبلی
واکنش های نزدیکان احمدی نژاد به هشدارهای مطرح شده در مورد پرونده هسته ای، در شرایطی رسانه ای می شدند که رییس جمهور، در برخورد با منتقدان سیاست های هسته ای، کار را به تهدیدهای امنیتی نیز می رساند. وی در اواسط شهریور تا آنجا پیش رفت که مدعی شد: “افرادی در گروه‌های مدعی که فکر می‌کردند فقط خودشان می‌توانند کشور را اداره کنند و هر روز کار روزنامه‌هایشان فقط فحاشی است، ما با مدارک مستند می‌گوییم که سازماندهی و فعالیت می‌کردند تا علیه ایران قطعنامه صادر شود و آخرین اخبار و اطلاعات را نیز به غربی‌ها انتقال می‌دادند و به آنها تاکید می‌کردند که هر چه بیشتر فشار بیاورید. اینها یکی دو نفر هم نبودند بلکه 8 تا 10 نفر بودند البته اکنون هم کسانی هستند که به کشورهای حاشیه خلیج فارس می‌روند و پیام می‌دهند که با این دولت ایران همکاری نکنید.”
در همان زمان، برخی رسانه ها اعلام آمادگی کردند که نام خائنین هسته ای مورد نظر رییس جمهور را به چاپ برسانند (که پاسخی نگرفتند)، و دیگرانی از وی سوال کردند که اگر راست می گوید، چرا دولتش با چنین افرادی برخورد نمی کند؟ این در حالی بود که حدود چهار ماه پیش از آن نیز، تعدادی از سایت های هوادار دولت از قول آقای احمدی نژاد نقل کرده بونند: “چندی پیش رئیس جمهور در جلسه ای خصوصی خطاب به شرکت کننگان چنین عنوان نمودند که در خصوص پرونده هسته ای به اطلاعات جدیدی دست یافته ایم که غیر قابل باور است. ایشان در این جلسه از خیانت برخی از مسوولین پرونده هسته ای و ارتباط ایشان با بیگانگان خبر دادند و عنوان نمودند که در حال حاضر پرونده این افراد در دست بررسی است و بعد از تکمیل اطلاعات اقدامات مقتضی به عمل خواهد آمد… ایشان منشا اطلاعات دریافتی در خصوص این ماجرا را از خارج از کشور ذکر کردند که در ادامه این مساله، نیروهای امنیتی و اطلاعاتی کشور به سرنخ های جدید دست یافته و موضوع را دنبال کرده اند”.
البته رسانه های دولتی، پیش از آن در موارد مختلف اعضای تیم مذاکره کننده و حتی شخص حسن روحانی مسوول سابق پرونده هسته ای کشور را، به موارد مختلفی - از “مرعوب بودن” گرفته تا “خیانت” - متهم کرده بودند. اما سخنان فوق الذکر، در زمانی منتشر می شدند که برای اولین بار، امکان پیگیری عملی اتهامات عنوان شده در سابق فراهم آمده بود؛ یعنی، زمانی که سخنگوی تیم سابق مذاکره کننده هسته ای، حسین موسویان، با اتهام مشخص “جاسوسی هسته ای” دستگیر شده بود.
در هر حال، حتی آن زمان هم، با وجود اظهارات صریح سخنگوی دولت پس از دستگیری سخنگوی سابق تیم مذاکره کننده هسته ای مبنی بر این که “مساله‌ی امنیت، مقوله ای جدی است که در این ارتباط با کسی تعارف وجود ندارد”، و وعده صریح وی که “اطلاعات این پرونده به وسیله‌ی مقامات امنیتی در هنگام لزوم ارایه خواهد شد”، دستگاه های دولتی اطلاع رسانی بیشتری در مورد اتهامات موسویان انجام نداند و نامبرده پس از تنها 8 روز باز داشت به قید وثیقه آزاد شد.