جواد ملک‌زاده
همزمان با ارائه لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها از سوی دولت به مجلس که دیروز یک فوریت آن با رای متزلزلی از تصویب نمایندگان گذشت، وزیر کار دولت نهم از این لایحه انتقاد کرد و چندین نماینده مجلس هم در تذکرات آیین‌نامه‌ای خود اعلام کردند این لایحه را مغایر با برنامه چهارم توسعه و سند چشم‌انداز می‌دانند.
دیروز بالاخره پس از مدت‌ها تاخیر و تعویق، محمود احمدی‌نژاد بالاخره به صحن علنی مجلس آمد تا “لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها” را که نام جدید طرح رویایی وی موسوم به “طرح تحول اقتصادی” است، به نمایندگان تقدیم کند.
اما او مانند همیشه آنقدر در سخنان خود به حاشیه رفت و از محرم و غزه و دیگر موضوعات گفت که صدای نمایندگان درآمد و اگر رئیس مجلس جلوی تذکرات نمایندگان را نمی‌گرفت، اعتراض‌ها به احمدی‌نژاد تمامی نداشت.
احمد توکلی، نماینده شاخص اصولگرا و رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس، به لاریجانی تذکر داد که طبق ماده 108 آیین‌نامه، رییس‌جمهور به عنوان طراح لایحه نباید بیش از 5 دقیقه صحبت می‌کرد و هیات رییسه موظف بود که این موضوع را کنترل کند. لاریجانی در پاسخ اظهار داشت: سخنان احمدی‌نژاد با عنوان گزارش عملکرد برنامه چهارم به مجلس بوده است.
اما این توجیه رئیس مجلس، اعتراض مصطفی کواکبیان، نماینده سمنان را برانگیخت که به لاریجانی تذکر داد: ”این گزارش باید درباره عملکرد و نحوه اجرای برنامه چهارم توسعه می‌بود، اما هیچ اشاره‌ای به این موضوع نشد… رئیس‌جمهور درباره ماه محرم، غزه و دیگر مسائل سخن گفتند، اما هیچ اشاره‌ای به نحوه اجرای برنامه چهارم توسعه نداشتند.“
این در حالی بود که پیش از پایان سخنان احمدی‌نژاد هم چندین بار نماینده خواستار ارائه تذکر آیین‌نامه‌ای شدند، اما به‌رغم آنکه طبق آیین‌نامه داخلی مجلس “ارائه تذکر آیین‌نامه‌ای بر هر امری مقدم است”، لاریجانی اجازه نداد نمایندگان با تذکرات خود سخنان احمدی‌نژاد را قطع کنند.
خبرگزاری ها در همین ارتباط نوشتند که بسیاری از نمایندگان معترض معتقد بودند بر اساس ماده 223 آیین‌نامه مجلس که می‌گوید “اصلاح قانون برنامه 5 ساله توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور تنها در قالب طرحها و لوایح خاص خود قابل پذیرش است و نمیتوان آن را در قالب اصلاح قانون برنامه بودجه یا طرح و لوایحی غیر از اصلاح قانون مذکور تغییر داد”، مطرح شدن لایحه دولت برخلاف صریح آیین‌نامه، برنامه پنج ساله توسعه، سند چشم‌انداز و قانون اساسی است.
اما رئیس مجلس هیچ اعتنایی به این اعتراضات نکرد و در چند موردی هم که اجازه طرح تذکرات را داد، در میانه صحبت نمایندگان معترض به این بهانه که “تذکر آنان وارد نیست”، بلافاصله به قطع صحبت آنان پرداخت و جلوی کامل شدن توضیحات ایشان را گرفت.
خبرگزاری‌ها گزارش داده‌اند که این موضوع به قدری حاد شد که پس از پایان رای‌گیری و تصویب فوریت لایحه دولت باآرای متزلزل، باز هم تذکرات نمایندگان ادامه داشت و این بار نمایندگان اصولگرایی همچون بنایی، فرهنگی، کوچک‌زاده و توکلی نسبت به “بی‌توجهی رئیس مجلس به نمایندگان که شائبه حمایت از دولت را ایجاد می‌کند”، تذکر دادند.
با این اوصاف، لایحه یک فوریتی دولت با عنوان هدفمند کردن یارانه‌ها در نهایت در فضایی نسبتا متشنج به رای نمایندگان گذاشته شد و فوریت این لایحه با کسب 127 رای از مجموع 231 نماینده حاضر در جلسه تصویب شد. این رای بسیار پایین در حالی به دست آمده که از مجموع نمایندگان حاضر تنها 219 نماینده در رای گیری شرکت کردند و 85 تن از آنها نیز که رقم قابل توجهی به نظر می‌رسد، با این لایحه مخالف بودند.
تنها کسی که از بین نمایندگان مخالف اجازه یافت علیه لایحه دولت سخن بگوید، سید عماد حسینی”، نماینده قروه بود که لایحه پیشنهادی دولت را زمینه‌ساز “جهش تورمی و رکود اقتصادی” ارزیابی کرد و آن را مخالف برنامه چهارم و پنجم توسعه کشور دانست. حسینی با بیان اینکه عدم جامعیت این طرح باعث ورشکستگی صنایع بزرگ خواهد شد، تصریح کرد: “از همه مهمتر موجب گسترش بیکاری و افزایش تورم وکاهش قدرت خرید مردم خواهد بود که آثار بسیار بدتری را در جامعه به دنبال خواهد داشت.“
گسترش مخالفت‌ها به درون دولت
پیش از اینکه لایحه دولت به مجلس ارائه شود، تعداد قابل توجهی از اقتصاددانان مجلس مخالفت خود را با شیوه اجرای طرح تحول اقتصادی اعلام کرده بودند. آخرین مورد از این دست، سخنان مصباحی مقدم رئیس کمیسیون ویژه طرح تحول در مجلس بود که خواستار منتفی کردن پرداخت نقدی یارانه‌ها با توجه به کاهش قیمت نفت شده و به توافق دولت و مجلس در این خصوص اشاره کرده بود.
اگرچه او اندکی بعد مجبور شد سخنان خود را تکذیب کند، اما رسانه‌ها فراموش نکردند که علی لاریجانی هم همزمان با مصباحی مقدم نسبت به تبعات طرح تحول اقتصادی هشدار داده و گفته بود که این طرح موجب “جهش و افزایش شدید قیمتها و تورم” می‌شود.
با این حال دیروز مشخص شد که مخالفت‌ها با این طرح به درون دولت نهم هم کشیده شده است؛ چرا که وزیر کار دولت احمدی‌نژاد همزمان با سخنرانی رئیس جمهور برای مجلسیان در زمان تقدیم لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها به ایشان، به انتقاد از این مفاد لایحه پرداخت و گفت: “پرداخت یارانه به مصرف کننده مشکلات را حل نمی‌کند.“
جهرمی که این روزها شایعه تصمیم وی برای رقابت با احمدی‌نژاد در انتخابات ریاست‌جمهوری هم مطرح شده، تصریح کرد: “در بسیاری از کشورها یارانه ها به بخش تولید اختصاص می یابد تا با افزایش تولید، قیمتها کاهش یابد و از مصرف کننده حمایت شود. بنابراین، پرداخت یارانه به مصرف کننده به دلیل وجود واسطه هایی که در این میان وجود دارد و مانع از رسیدن یارانه ها به دست مصرف کننده می شود، مشکلات را حل نمی کند.“
تدوین آیین‌نامه پیش از تصویب لایحه؟
ساعتی پس از تصویب فوریت لایحه دولت در مجلس، سخنگوی طرح تحول اقتصادی در گفت‌وگو با خبرگزاری مهر سخنانی را مطرح کرد که بعید نیست حساسیت نمایندگان بر روی این طرح را بیش از پیش برانگیزد.
محمدرضا فرزین در این مصاحبه، از “آغاز تدوین آئین‌نامه های اجرایی این لایحه همزمان با بررسی رسمی آن در مجلس” خبر داد و افزود که: “دولت نیز همزمان پابه پای مجلس حرکت می‌کند!“
این در حالی است که طبق قانون، فعالیت دولت به دو مقطع تدوین لایحه تا زمان ارائه آن به مجلس و نیز اجرای آن پس از تصویب لایحه در مجلس و تایید شورای نگهبان منحصر است و در این بین دولت هیچ حقی برای تدوین آیین‌نامه برای قانونی که هنوز تصویب نشده، ندارد.