در ادامه اعتراض به روند خشک شدن دریاچه ارومیه، شماری از مردم در شهرهای ارومیه و تبریز روز شنبه، 5 شهریور ماه، دست به تجمع اعتراضی کرده اند؛ تجمعی که به گفته فعالان آذربایجانی و شاهدان عینی در مصاحبه با روز پس از دخالت نیروهای امنیتی بازداشت برخی از شهروندان معترض خاتمه یافته است.
یاشار حکاک‌پور، مسول روابط عمومی انجمن دفاع از زندانیان سیاسی آذربایجانی در ایران(آداپ) می گوید: “در ارومیه مامورین امنیتی و ضد شورش که از قبل در محل حضور داشتند برای پراکنده کردن معترضان از پرتاب گاز اشک آور و شلیک هوایی استفاده کردهاند.”
این تجمع ها که گفته می شود در اعتراض به شرایط زیست محیطی منطقه و به ویژه وضعیت دریاچه ارومیه صورت گرفته همزمان است با نامه ۲۲ نماینده آذری زبان به هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی که خواستار پیگیری و حل مشکل دریاچه ارومیه شدند.
خانواده برخی از بازداشت شدگان روز دوم شهریورماه نیز که در جریان یک مراسم افطاری دستگیر شده بودند، در مصاحبه با روز می گویند که اطلاع درستی از محل نگهداری آنها در دست نیست.
“اعتراض در فضای به شدت امنیتی”
روابط عمومی انجمن دفاع از زندانیان سیاسی آذربایجانی در ایران (آداپ) از اعتراض خیابانی ده ها شهروند آذربایجانی در شهرهای ارومیه و تبریز خبر داده است.
یاشار حکاک‌پور، مسول روابط عمومی این انجمن به روز می گوید: “در ارومیه بین 5 تا 10 هزار نفر در اعتراض به شرایط زیست محیطی خود به ویژه مساله دریاچه در خیابان عطائی این شهر دست به تجمع زدند. این تجمع که در ساعت 6 عصر به وقت ایران انجام شده و سپس به سوی به خیابنهای اطراف میدان مرکز ارومیه و خیابانهای ایالت و زنجیر سرایت کرده است.”
شاهدان عینی در ارومیه می گویند ماموران امنیتی از قبل از برگزاری تجمع در محل حاضر بوده اند و در جریان تجمع نیز شماری از شهروندان را بازداشت کرده اند. تا کنون هیچ منبع موثقی اسامی و یا محل نگهداری افراد بازداشت شده را اعلام و تائید نکرده است.
آقای حکاک پور در مورد تجمع دیروز تبریز می گوید: “در اطراف راستا کوچه و بازار تبریز از ساعت 5 عصر به صورت پراکنده تظاهراتی شروع شده است. مانند ارومیه با این معترضان تبریز هم برخورد شده و تعدادی از آنها از جمله یک شهروند به اسم جواد نظامی بازداشت شده اند. معترضان تبریز به علت حمله متورسوارن نتوانسته اند به تجمع خود ادامه دهند. خطوط اینترنت و تلفن نیز در این شهر به صورت چشم گیری ضعیف شده است.”
یک شاهد عینی در تبریز در مصاحبه با روز تعداد تجمع کنندگان را 100 نفر تخمین می زند. می گوید: “فضا به شدت امنیتی بود. بعدش مردم به خیابان آمدند. اما کسی جرات شعار دادن نداشت. ما دیدیم که ماموران لباس شخصی چند نفر را هم دستگیر کردند. مردم در راسته کوچه دو بار خواستند تجمع کنند که هر دو بار با دخالت ماموران امنیتی موفق به این کار نشدند.”
“اطلاعی از بازداشت شدگان نداریم”
این تجمع ها پس از مخالفت مجلس با طرح دو فوریتی جلوگیری از خشک شدن دریاچه ارومیه از طریق انتقال و پمپاژ آب از رودخانه‌های ارس و سیلوه، روی داده است.
سه روز قبل از این تجمع ها نیز در روز چهارشنه، دوم شهریورماه، نیروهای دولتی در محله قوم‌تپه تبریز در جریان مراسم افطاری، چندین تن از فعالان مدنی آذربایجان را بازداشت کردند.
اسامی برخی از بازداشت‌شدگان مرتضی عوض‌پور، مصطفی عوض‌پور، محمود فضلی، جلیل علمدار میلانی، تقی سلحشور، یوسف سلحشور، عبدالله صدوقی، مهدی حمیدی شفیق، جمشید زارعی، حسن ارک، مهدی مهاجر، عزیز پورولی، احمد علی‌زاده، یاسر سلمانی رضایی، ایلقار کریمی، مهدی نوری، احمد ریاضی مبارکی، فرزاد مهدوی، موسی برزین خلیفه‌لو، یعقوب رمضانی، وحید شیخ‌بگلو، محمدعلی‌مرادی، علی شیرناک، محمد امیری و تقی صوفیانی اعلام شده است.
خانواده این افراد می گویند با گذشت چند سه روز از بازداشت هنوز اطلاع درستی از محل نگهداری اعضای بازداشت شده خانواده های خود ندارند.
فاطمه فضلی، همسر محمود فضلی در مورد آخرین وضعیت همسرش به روز می گوید: “ایشان چهارشنبه عصر دستگیر شده و بعد به حفاظت اطلاعات نیروی انتظامی تبریز منتقل شدند. فردای آن روز، یعنی عصر پنجشبه ع یک تماس تلفنی کوتاه داشتند در حد احوالپرسی. ایشان در این تماس یک دقیقه ای اشاره ای به محل بازداشت یا وضعیت کنونی خودشان نکرد. فقط گفت که بازداشت شده است.”
خانم فضلی اما می افزاید: “بعضی از دوستان ایشان که دستیگر شده بودند به خانواده های خود زنگ زده و گفته اند که ما را به زندان تبریز منتقل کردند. تعدای از آنها را هم به اطلاعات تبریز منتقل کرده اند. تا همسر من امروز هم تماس تلفنی نداشته اند و دقیقن مشخص نیست که کجا نگهداری می شوند.”
برادر عبدالله صدوقی هم در مورد وضعیت برادرش به روز می گوید: “تنها اطلاعی که ما در وضعیت برادرم داریم این هست که او در اداره اطلاعات نگهداری م شود. دو روز پیش در یک تماس تلفنی کوتاه موضوع بازداشت را به ما اطلاع داد و دیگر هم تماسی نگرفته است.”
به تصور آقای صدوقی ممکن است بازداشت برادرش در ارتباط با موضوع نگرانی ها از خشک شدن دریاچه ارومیه بوده باشد: “احتمالا آنها فکر کرده اند که در آن مراسم افطاری برنامه ای برای تجمع اعتراضی در دست تنظیم است.”
خانم فضلی هم اعتقاد مشابهی دارد: “همسر من و دوستانش در رابطه با خشک شدن دریاچه ارومیه در منزل یکی از دوستان جمع شده بودند که راه حلی برای این بحران زیست محیطی پیدا کنند. اگر این دریاچه خشک شود فاجعه بسیار بزرگی رخ خواهد داد و تمامی شعاع دریاچه را نمک خواهد گرفت و ضرر زیادی به کشاورزی منطقه خواهند زد. حتی شاید مردم ارومیه مجبور شوند محل زندگی خود را ترک کنند.”
او می افزاید: “همسر من و دوستانشان به عنوان شهروندانی متعهد به محیط زیست خود دور هم جمع شده اند تا چاره ای برای این بحران بیاندیشند. بحرانی که متاسفانه مسولان اهمیتی به آن نمی دهند.”
نمایندگان مجلس: دولت باید پاسخو باشد
همزمان با برگزاری تجمع های روز گذشته 22 نماینده آذری زبان مجلس ایران با ارسال نامه ای به هیات رئیسه مجلس درخواست حل و پیگیری مشکل دریاچه ارومیه را بطور “کارشناسانه و فوری” مطرح کرده اند.
به گزارش خبرآنلاین، این نمایندگان که متعلق به سه استان آذربایجان غربی شرقی، آذربایجان غربی و اردبیل هستند، در بخشی از نامه خود نوشته اند: “دولت باید در قبال تبعات اجتماعی، سیاسی و اقتصادی حاصل از روند خشک شدن دریاچه پاسخگو باشد. هرگونه گرفتاری در امور فوق متوجه دولت و دست‌اندرکاران مسئول است و ما نمایندگان آذربایجان و اردبیل به شدت پیگیر حل و رفع گرفتاری آن هستیم.”
نمایندگان مجلس روز ۲۵ مرداد، با طرح دو فوریتی جلوگیری از خشک شدن دریاچه ارومیه از طریق انتقال و پمپاژ آب از رودخانه های ارس و سیلوه، مخالفت کردند و قرار شد این طرح به صورت عادی در کمیسیون مربوطه بررسی شود.
مخالفان این طرح می گویند انتقال آب از رودخانه های ارس و سیلوه به دریاچه ارومیه به قیمت خشک شدن این رودخانه ها تمام می شود و باید راه حل جدی تری برای آن پیدا کرد.
کار‌شناسان محیط زیست معتقدند به غیر از عوامل طبیعی، ایجاد سدهای متعدد روی رودهایی که به این دریاچه منتهی می‌شوند، یکی از عوامل اصلی کاهش سطح آب دریاچه ارومیه است.
بر اساس گزارش‌ها، تاکنون حدود ۳۵ سد در مسیر این رود‌ها ساخته شده و ۱۰ سد دیگر نیز در دست ساخت است.
فعالان آذربایجانی می‌گویند ایجاد این سد‌ها بر اساس نگاه کارشناسانه و با برنامه‌ریزی دقیق صورت نگرفته و این امر باعث اعتراض‌هایی طی سال‌های اخیر در آذربایجان شده است.
“دریاچه ارومیه خشکانده شده”
پیشتر در رابطه با اعتراض های مردمی به روند خشک شدن دریاچه ارومیه شماری از فعالان مدنی در رابطه با دریاچه ارومیه بازداشت شده بودند.
روز ۱۳ فروردین‌ماه سال جاری ۷۰ تن از معترضان در شهرهای ارومیه و تبریز که در تجمعی اعتراضی نسبت به وضعیت دریاچه ارومیه شرکت کرده بودند، بازداشت شدند.
در سال ۸۹ هم شماری از فعالان مدنی آذربایجان بازداشت شدند که برخی از آنان به حبس محکوم و یا با قرار وثیقه آزاد شدند.
یاشار حکاک پور، فعال آذربایجانی می گوید هر چند این اعتراض ها مستقیما به روند خشک شدن دریاچه مربوط است اما “ به علت اینکه ارومیه یک منطقه قومیتی نیز هست خواستهای ملی و قومی هم در تجمعات مشاهده می شود. معترضان خواهان این هستند که دولت به وضعیت دریاچه ارومیه رسیدگی کنند. آنها بر خلاف مسولان که معتقد هستند دریاچه ارومیه خشکید شده، می گویند دریاچه به صورت تعمدی خشکانده شده است. آنها می گویند دولت به خاطر تُرک بودن ساکنان این منطقه به صورت عمدی دست به چنین اقدمی می زند تا ساکنان منطقه به صورت جدی با مشکل روبرو شده و ناچار به ترک محل زندگی خود شوند. در کل می شود گفت این معضل زیست محیطی نشات گرفته از یک موضوع اتنیکی است.”
مسئول روابط عمومی آداپ می افزاید: “دولت می خواهد قومیت ها را مهار کند و اعتقاد هویتی را از آنها بگیرد. آنها در مناطق قومیتی و جاهایی که گرایش های اتنیکی وجود دارد سیاست از بین بردن اقتصاد، فرهنگ آنها را پیش گرفته اند. این بحثی است که فعالان اذربایجانی می گویند؛ یعنی معتقد هستند که حاکمیت به خاطر تعلق خاطر اتنیکی می خواهد سیاست، مدنیت، اقتصاد، فرهنگ و حتی محیط زیست را از آنها بگیرد.”
