امید معماریان
میلیون ها ایرانی که سال هاست کنترل و نظارت شدید روی اینترنت را تجربه کرده اند، بزودی خواهند توانست با استفاده از فن آوری های جدید سانسورها را دور بزنند. روزنامه نیویورک تایمز هفته گذشته نوشت که “دولت باراک اوباما درنظر دارد طی یک اقدام جهانی سیستم های اینترنت و تلفن همراه “سایه” را ایجاد کند تا مخالفان کشورهای مختلف بتوانند از اقدامات سرکوبگرانه دولت خود، ازجمله سانسور و قطع وسایل ارتباطی، بپرهیزند”.
یکی از این طرح ها، طرح “اینترنت در چمدان” است که بودجه آن به میزان دو میلیون دلار توسط وزارت خارجه ایالات متحده تأمین شده است. این “چمدان” می تواند به صورت قاچاق ازطریق مرز زمینی وارد یکی از کشورها شود و بلافاصله یک ارتباط بی سیم در منطقه ای وسیع ایجاد کند و درنهایت به اینترنت متصل شود.
مهدی یحیی نژاد، پژوهشگر در حوزه اینترنت و از مؤسسان سایت “بالاترین” از سایت های مشهور ایرانی که در جنبش های مردمی ایران پس از انتخابات ۲۰۰۹ نقش کلیدی داشت، دراین خصوص می گوید: “گروه های پژوهشگر بسیاری هستند که درزمینه ایجاد شبکه و ابزارهای مختلف دیجیتالی کار می کنند تا بتوانند در سراسر جهان سانسور را دور بزنند. امید است که این اقدامات حداقل باعث شود دولت ایران از ایجاد شبکه اینترنت داخلی که صرفاً این کشور را از بقیه جهان منزوی تر خواهد کرد منصرف شود.”
طی سال های اخیر، دولت تهران نظارت خود بر اینترنت را به شدت افزایش داده. در سال ۲۰۱۰ دولتمردان جمهوری اسلامی اعلام کردند که پلیس اینترنتی ایجاد خواهد شد تا بر محتویات شبکه هایی که درداخل کشور به وجود می آیند نظارت کند.
ایران همچنین درحال تأسیس یک شبکه اینترنت ملی است تا خود را از بقیه جهان جدا کند. هزینه این طرح ۱۵۰۰ میلیون دلار خواهد بود.
پس از انتخابات ۲۰۰۹، معترضان و مخالفان ایرانی از اینترنت به عنوان یک محرک برای آوردن مردم به خیابان ها، محکوم کردن اقدامات دولتمردان، و به چالش کشیدن ادعاهای مطبوعات داخلی استفاده کردند.
وظیفه پلیس اینترنت “مبارزه با جنایات مربوط به شبکه” و “محافظت از حساب ها، منافع و اسرار ملی” است. اسماعیل احمدی مقدم، فرمانده نیروی انتظامی، به روزنامه نگاران گفت که شبکه اینترنت “هزینه هنگفتی را به کشور تحمیل کرده است”.
در اوایل ماه مارس، وزارت فن آوری و ارتباطات اعلام کرد که شبکه اینترنت ملی تا ۱۸ ماه دیگر، یعنی تا اواخر سال ۲۰۱۲ عملیاتی خواهد شد.
این وزارتخانه روز چهارم مارس خبر داد که این شبکه جایگزین اتصال کنونی به کشورهای جهان نخواهد شد. با این حال، بسیاری معتقدند که طرح جاه طلبانه ایران برای منزوی شدن از دیگر کشورهای جهان یک طرح غیرواقعی و پرهزینه است.
سیروس فریور، پژوهشگر در حوزه اینترنت و نویسنده کتاب “اینترنت در جاهای دیگر”، می گوید: “ایران برخلاف دیگر کشورهای محدودکننده اینترنت، مانند کوبا، کره شمالی، و برمه، دارای اقتصادی است که در گردش است و ازنظر بین المللی با دیگر کشورها ارتباط دارد.”
او در ادامه می گوید: “به همین دلیل، قطع کردن ارتباط مشکل است. نباید فراموش کنیم که دسترسی به اینترنت در ایران در حدود ۳۵ درصد است، یعنی از هر ۳ ایرانی یک نفر به اینترنت دسترسی دارد.”
فریور معتقد است که طرح ایران برای ایجاد شبکه اینترنت ملی مشکل است، ولی غیرممکن نیست. او دراین خصوص می گوید: “بخاطر داشته باشید که تمامی شرکت های تأمین کننده اینترنت در ایران درحال حاضر از سوی دولت تحت کنترل هستند.”
او می افزاید: “نه تنها می توانند سایت ها را فیلتر کنند، سانسور کنند و بر سایت ها نظارت داشته باشند، بلکه همچنین می توانند سرعت آن را کاهش دهند [همان طور که در ژوئن ۲۰۰۹ این کار را کردند] یا کلاً آن را قطع کنند. دلیل اینکه می گویم ایجاد شبکه ملی مشکل است، به دلیل مسایل فنی نیست، بلکه به دلیل مسایل اقتصادی و اجتماعی است.”
برخی دیگر معتقدند که ایران درحال نزدیک شدن به سیاست های محدودگرایانه مانند چین است، البته با کمی تفاوت.
ایزاک مائو، پژوهشگر اینترنتی و رییس بنیاد هوش اجتماعی در هنگ کنگ می گوید: “چین در زمینه اتصال به شبکه جهانی بسیار بازتر از ایران عمل می کند و تعداد شرکت های اینترنتی آن نیز به مراتب بیشتر است. این احتمال که چین اتصال خود را از بقیه جهان قطع کند بسیار کم است. ایران در عمل بسیار به کره شمالی شباهت دارد.”
احسان نوروزی، روزنامه نگار ایرانی و از فعالان شبکه اینترنت، می گوید که جمهوری اسلامی یک جنگ ایدئولوژیک با شبکه اینترنت جهانی آغاز کرده است.
درحال حاضر، تقریباً تمامی وبسایت ها و وبلاگ هایی که دولت جمهوری اسلامی را مورد انتقاد قرار می دهند، مانند فیس بوک و توئیتر و حتی سایت ویدئویی یوتیوب، در ایران فیلتر می شوند.
برخی از فعالان در ایران مکرراً از دولت آمریکا خواسته اند که فکری برای سانسور اینترنت در ایران کند. همچنین خواسته اند که یک سیستم ماهواره ای برای اینترنت ایجاد نماید تا مردم بتوانند بدون اینکه شناسایی شوند به شبکه دسترسی پیدا کنند.
یکی از تحلیلگران امنیتی در تهران که نخواست نامش ذکر شود در این زمینه می گوید: “در مقایسه با آنچه ایران برای محدود کردن دسترسی مردم به اینترنت انجام می دهد، آمریکا بسیار ضعیف عمل می کند.”
منبع: پریودیستا، ۲۱ ژوئن
