عدد نداریم، کسی خارج نشود، آقای… لطفاً از مجلس خارج نشوید، از رسمیت می‌افتیم، جملاتی از این دست را این روزها به کرات از رادیوی مجلس می‌شنوید. صدای خسته ابوترابی‌فرد با حجب و حیایی که نمی‌خواهد کسی را آزرده کند، در طول روز چندین بار تکرار می‌شود. تابلو مجلس عدد 194 را نشان می‌دهد، از رسمیت می‌افتیم… لطفاً از مجلس خارج نشوید.
به واقع برازنده مجلس شورای اسلامی است که از 290 نماینده آن که رسمیت آن با 145 نماینده است با عددی زیر90 نفر رسمیت پیدا کند؟ مجالس دنیا دنبال یک رای از نمایندگان خود هستند. در عراق هم‌اکنون چندین ماه است که دولت قانونی تشکیل نشده است زیرا هیچ یک از کاندیداها نمی‌توانند به عدد قانونی تشکیل دولت دست پیدا کنند. اما در ایران که مجلس فاقد فراکسیون‌های تاثیرگذار و حضور احزاب قدرتمند است و با بازنگری در قانون اساسی، مجلس تاثیری در تعیین رئیس هیات دولت ندارد، ترکیب نمایندگان تنها در تصویب طرح‌ها و لوایح قانونی نمود عینی پیدا می‌کند. اما در اکثر موارد مجلس با کمترین عدد که پایین‌ترین حد نصاب است تشکیل می‌شود.
برابر اصل 65 قانون اساسی، پس از برگزاری انتخابات، جلسات مجلس شورای اسلامی با حضور دوسوم مجموع نمایندگان رسمیت پیدا می‌کند و تصویب طرح‌ها و لوایح طبق آیین‌نامه مصوب داخلی انجام می‌گیرد. با تصویب مواد 118 و 119 آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی، حضور دوسوم مجموع نمایندگان به “اکثریت مطلق حاضرین” تغییر پیدا کرد، هرچند از نظر قانونگذاری و صراحت قانون اساسی که تصریحاً در همان اصل مقرر می‌دارد…
مگر در مواردی که در قانون اساسی نصاب خاصی تعیین شده باشد… تصویب‌کنندگان آیین‌نامه داخلی مجلس مجاز به تصویب ماده 118 و تعیین “اکثریت مطلق حاضرین” بودند، اما تصویب این ماده در آیین‌نامه داخلی مجلس باعث شد عمدتاً جلسات مجلس شورای اسلامی با رای شکننده نصف به‌علاوه یک نماینده از تصویب بگذرد و در هر جلسه نزدیک به صد نفر غایب باشند و با تاسف، در آیین‌نامه داخلی مجلس حداقل برای تصویب بودجه سنواتی یا برنامه‌های ملی مانند سند چشم‌انداز یا برنامه‌های پنج‌ساله توسعه، راهکار دیگری در نظر گرفته نشده است.
هم‌اکنون برنامه پنجم توسعه که باید راهکار رسیدن به اهداف سند چشم‌انداز 20ساله را روشن و راهنما باشد در حالی در دستور کار قرار گرفته که مجلس بی‌رمق‌ترین روزهای کاری خود را می‌گذراند؛ آن هم برای بررسی برنامه‌ای که دستورالعمل پنج‌ساله نظام و تحدید‌کننده بودجه سنواتی حداقل پنج سال آینده است. متاسفانه یک‌سوم نمایندگان به هر علت در جلسه علنی حضور ندارند. ممکن است گفته شود ایام حج است و تعدادی از نمایندگان برای چندمین بار به سفر حج واجب رفته‌اند! یا گفته شود به همراه هیات دولت در سفرهای استانی هستند و موارد دیگر…
اما با نگاه به اصول متعدد قانون اساسی مانند اصل 71 این قانون که مقرر می‌دارد: “مجلس شورای اسلامی در عموم مسائل در حدود مقرر در قانون اساسی می‌تواند قانون وضع کند” یا اصول 84 و 86 قانون اساسی که مقرر می‌دارد: “هر نماینده در برابر تمام ملت مسوول است” باورکردنی نیست یک‌سوم نمایندگان مجلس در مهم‌ترین لایحه‌ای که سرنوشت پنج‌ساله مملکت را تعیین می‌کند، غایب باشند.
همیشه این سوال بی‌جواب مانده است که مگر نمایندگی مجلس چه جاذبه یا منافعی دارد که در زمانه انتخابات بین کاندیداها آنچنان رقابتی برگزار می‌شود که باور نداری یک‌سوم برندگان دوره رای‌گیری وقتی بر کرسی‌های مجلس تکیه زدند در جلسات تصمیم‌گیری مجلس شرکت نکنند؟ نمی‌دانم به چه علت نمایندگان دوره اول مجلس شورای اسلامی که آیین‌نامه داخلی مجلس را تهیه می‌کردند در تصویب مواد 118 و 119 آیین‌نامه داخلی حداقل به این مهم توجه نکردند که باید بودجه سنواتی و لوایحی از قبیل برنامه‌های توسعه، به وسیله کمترین عدد نصابی مجلس از تصویب نگذرد؟ نگارنده بر این باورم که عملکرد مجلس در این روزها که مشغول بررسی برنامه پنجم توسعه کشور است، اشکال دارد؛ از این بابت که لایحه مهمی همانند لایحه پنجم توسعه با کمترین عدد مطرح می‌شود.
در گذشته افرادی همانند دکتر حسن سبحانی و در مواردی ایرج ندیمی و عده‌ای دیگر که با اساس لوایح اقتصادی و برنامه‌ای عجین بودند، در زمانه طرح لوایح بودجه و برنامه‌های پنج‌ساله با دقت و وسواس از قبل آماده بودند تا نظریات خود را در خصوص لوایح تاثیرگذار بر سرنوشت عامه مردم مطرح کنند اما ظاهراً قرار است برنامه پنجم توسعه کشور با چراغ‌های خاموش و با حضور کمترین نصابی که مواد 118 و 119 آیین‌نامه داخلی مجلس اجازه داده است مورد بررسی قرارگیرد. به یقین حداقل کسانی که نگاهی به تاریخ جلسات مجلس دارند و در پایان هر جلسه، لیست اسامی غایبان اعم از مجاز و غیرمجاز را می‌بینند بر اینان نخواهند بخشید. وقتی لوایح از منظر کارشناسی پخته نشود و حقوق عامه را لحاظ نکند، به راستی آیا حقوق دریافتی نمایندگان در جلساتی که حضور ندارند از باب شرعی و قانونی ایراد ندارد؟