در پی افزایش اختلافات سپاه پاسداران و حسن روحانی، رییس دولت جمهوری اسلامی در سخنرانی ها و اظهارات خود در سفر به استان همدان، بار دیگر کنایه های معناداری را متوجه سپاه پاسداران کرد. او درعین تاکید بر اینکه دولت وی توانسته با مذاکرات هسته ای “سایه شوم جنگ” را از سر مردم ایران بردارد، به تلویح از این نهاد نظامی که زیر نظر رهبر جمهوری اسلامی فعالیت می کند با عنوان “دولت مسلح” یاد کرده است.
حسن روحانی روز سه شنبه ۳ شهریور ابتدا در جریان سخنرانی خود در “اجتماع مردم همدان” گفت: “امروز به همت شما مردم و با تلاش دولتمردانی که منتخب شما هستند، چهره واقعی ایران به جهانیان معرفی می‌شود. امروز بعد از تلاش ۲۳ ماه مذاکره پیگیر توسط فرزندان انقلابی شما و دیپلمات‌های قهرمان شما به نقطه‌ای رسیدیم که توانستیم «سایه شوم جنگ» را از سر مردم برداریم. «امنیت واقعی» را به این کشور بازگردانیم.”
وی همچنین اضافه کرده است که “قطعنامه‌های غلط، ظالمانه و ضدحقوق بشری از همان مرکزی که صادر شده بود، توسط همان گروهی که این قطعنامه صادر شده بود، در همان مرکز یعنی در شورای امنیت سازمان ملل متحد این قطعنامه‌ها را لغو کردیم.”
این بخش از گفته های حسن روحانی و تاکید وی بر بازگرداندن “امنیت واقعی” به کشور با مذاکرات هسته ای، به نوعی تکرار گفته های محمدجواد ظریف در پاییز سال گذشته است که با واکنش گسترده فرماندهان سپاه پاسداران و منصوبان رهبر جمهوری اسلامی مواجه شده بود.
محمد جواد ظریف روز سه شنبه۱۱ آذر ۱۳۹۳ در جریان “همایش دیپلماسی هسته‌ای” که در دانشگاه علامه طباطبایی تهران برگزار شد گفته بود: “من ادعا می‌کنم که به دنبال این مذاکرات جمهوری اسلامی ایران امن‌تر شده است هیچ کس دیگر نمی‌تواند علیه مردم ما بر طبل جنگ بکوبد و تمام فضاسازی‌های خصمانه علیه ایران فرو ریخته است و دنیا فهمیده است که می‌شود بر اساس منطق و احترام و گفت و گو و منافع متقابل به تفاهم رسید.”
به گفته وزیر امورخارجه دولت جمهوری اسلامی در پی مذاکرات اخیر “فضای امنیتی علیه ایران از هم پاشیده و پروژه‌ی امنیتی سازی ایران که صهیونیست‌ها هزینه‌ی سنگینی برای آن انجام داده‌اند وبی‌حساب خرج آن کرده‌اند نیز بی نتیجه مانده است متاسفانه برخی از همسایگان ما نیز و صهیونیست‌ها تلاش زیادی کرده‌اند تا مذاکرات به نتیجه نرسد. سرمایه‌گذاری آنها به هدر می‌رود و دیگر نمی‌توانند از این پروژه‌ی اسلام و ایران و شیعه هراسی برای پیشبرد اهداف خود استفاده کنند و تمام این دستاوردها طی یک سال و نیم مذاکره گذشته و بر اثر مقاومت مردم ایران به نتیجه رسیده است.”
محمدجواد ظریف همچون روحانی در اظهارات خود نقشی از این “امنیت” مورد اشاره اش را به نیروهای مسلح جمهوری اسلامی نداده و تاکید کرده بود که “در یک کلام امروز ایران امن‌تر، پرنفوذ‌تر و آسیب‌ناپذیرتر از گذشته است و به امید خدا این روند با مقاومت مردم ایران و ایستادگی آنها و همچنین با منطق و تعامل و گفت و گو و رسیدن به فهم مشترک به شکل تصاعدی افزایش خواهد یافت.”
در پی این اظهارات فرمانده کل سپاه پاسداران۲ روز بعد در ۱۳ آذرماه ۱۳۹۳ واکنش نشان داده ودرجریان “جلسه هیات عالی سیاست گذاری نیروهای مسلح” گفته بود: “استحکام دیپلماسی ما در مذاکرات هسته ای، مدیون الهام بخشی انقلاب اسلامی و اقتدار دفاعی و امنیتی نظام مردمی ماست نه آنکه امنیت نظام اسلامی‌مان دست آورد مذاکرات یکساله اخیر باشد.”
سرشکر پاسدار عزیز جعفری مدعی شده بود که “امنیت ما مدیون تفکر و اندیشه رهبران بزرگ انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی و حضرت امام خامنه‌ای است که با معماری قدرتمندی از یک ساختار انقلابی، مردمی، مستحکم و تزلزل ناپذیر به وجود آمده و بسیج ده‌ها میلیونی از آن متولد و رشد یافته است.”
او باگفتن اینکه “ما از سال‌ها قبل به یک قدرت بزرگ بازدارندگی اطمینان بخش رسیده‌ایم” خطاب به ظریف اضافه کرده بود: “مسئولان سیاست خارجی دچار اشتباه محاسباتی نشوند و دست آوردهای انقلاب اسلامی و خون هزاران شهید را همانگونه که هست و واقعیت دارد برداشت نموده و بر اساس آن راه مقاومت و ایستادگی را دنبال کنند.”
وزیر امور خارجه در دولت روحانی البته پیشتر از این اظهارات نیز نقش مذاکرات هسته ای در تامین امنیت جمهوری اسلامی را پررنگ تر از نقش نیروهای مسلح تعریف کرده بود. او ۱۲ آذرماه ۱۳۹۲ در یک نشست دانشجویی در دانشگاه تهران درباره توافق اولیه در ژنو گفته بود: “غربی‌ها از چهار تا تانک و موشک ما نمی‌ترسند. از این مردم می‌ترسند. آیا شما فکر کرده‌اید که آمریکا که با یک بمبش می‌تواند تمام سیستم‌های نظامی ما را از کار بیندازد، از سیستم نظامی ما می‌ترسد؟”
البته این گفته های او نیز با واکنش فرمانده سپاه مواجه شده بود. او چندی بعد در جریان سخنرانی خود در دانشگاه امام صادق در پاسخ به یکی از دانشجویان درباره اینکه “وزیر امور خارجه گفته است آمریکا با یک بمب می‌تواند ایران را نابود کند” گفته بود: “اصلا اینگونه نیست. ایشان تخصصی در بحث‌های نظامی ندارند و اظهارنظر کرده‌اند، هرچند که ما وی را دیپلمات صاحب‌نظر می‌دانیم اما در مسائل نظامی و امنیتی تجربه‌ای نداشته‌اند و به هیچ وجه این دیدگاه درست نیست.”
وی با تاکید براینکه “این مورد را به عنوان فردی که یک عمر در مسائل امنیتی و دفاعی بوده، می‌گویم و نمی‌خواهم غیرواقعی صحبت کنم” تاکید کرده بود: “ممکن است برخی در کشور ما باشند که توانمندی‌های ما را ندانند و یا تخصصی در حوزه‌های دفاعی و امنیتی نداشته باشند و اعلام نظرهایی کنند؛ همانطور که اخیرا نیز گفته شد ولی این اعلام‌نظر حتی برای دشمنان نیز سوال‌برانگیز است و دشمنان نیز روی این حرف حساب نکرده‌اند.”
او همچنین مدعی شده بود:“وقتی می‌گوییم در حوزه نظامی و دفاعی قدرتمند هستیم، منظور فقط از نظر سلاح، تجهیزات و فناوری نیست بلکه مولفه قدرت ما علاوه بر اینها مولفه‌های دیگری چون پشتیبانی مردم، حضور گسترده آنها در صحنه‌های امنیتی و دفاعی و البته فناوری‌های علمی و تحقیقاتی است که در عرصه‌های سلاح و تجهیزات نظیر موشک و پدافند در حوزه‌های دریا، زمین و هواست.”
چندماه بعد،در تیرماه ۱۳۹۳، آیت الله علی خامنه ای رهبرجمهوری اسلامی در جریان سخنرانی خود در “دیدار با اساتید دانشگاه ها” تلویحا از گفته های ظریف انتقاد و از فرمانده سپاه حمایت کرده بود.
او گفته بود: “یک وقتی یکی از مسئولین کشور درباره‌ی مسائل نظامی یک نظری داده بود که خب مطابق واقع نبود؛ بنده گفتم یک «تور نظامی» برای مسئولین کشور قرار بدهید؛ بیایند یک خرده‌ای در محیطهای نظامی گردش کنند، حقایقی را، واقعیّاتی را ببینند، معلوماتشان نسبت به موجودیِ نظامی کشور بالا برود.”
کنایه روحانی؛ از “خصولتی” تا دولت مسلح
حسن روحانی اما در سفر ۳ شهریور خود به همدان در “جلسه توسعه و سرمایه گذاران استان همدان” کنایه دیگری نیز متوجه نیروهای مسلح به ویژه سپاه پاسداران کرده است.
او با اشاره توافق هسته ای صورت گرفته میان جمهوری اسلامی و گروه ۵+۱ گفت که “اکنون که با تیم اقتصادی مذاکره می کنیم که در پسا تحریم چه اقداماتی باید انجام بدهیم، همه وزرا معتقدند که مبنای حرکت ما باید به گونه ای باشد که ان شاالله در فاصله زمانی دو، سه، چهار ساله کاری کنیم ایران غیر قابل تحریم شود.یکی از راه های دستیابی به این هدف، مشارکت با دنیاست؛ اگر در ایران یک سرمایه گذاری مشترک ایجاد کنیم و محصول آن سرمایه، بخشی در داخل و بخش عمده آن به خارج صادر شود، تحریم شما خیلی سخت خواهد شد.”
او با این مقدمه در بخش دیگری از گفته هایش “خصوصی سازی” در عرصه اقتصاد را برجسته کرده و گفته که “امروز وظیفه و رسالت بزرگی برای آینده مان بر دوش داریم و بعضی رسالتشان بسیار سنگین تر است؛ بانک ها بسیار وظیفه سنگینی دارند و مقداری هم بخاطر این است که رقیبی جدی ندارند؛ اگر ۱۰ بانک خارجی در کشور فعال بود اینها می جنبیدند و حرکت می کردند؛ انحصار نباید باشد.”
رییس دولت جمهوری اسلامی در مهمترین بخش از این اظهاراتش تاکید کرده است که “باید در کشور رقابت واقعی را ایجاد کنیم و خصوصی سازی کنیم؛ راست بگوییم و خصوصی سازی کنیم و اسم بنگاهمان را عوض نکنیم؛ اقتصاد دست دولت غیر مسلح و «دولت مسلح» باشد فایده ندارد؛ باید رقابت جدی ایجاد شود؛ باید از لحاظ سرمایه و تکنولوِژی به دنیا وصل شویم.”
به نظر می رسد کنایه حسن روحانی به “دولت مسلح” کنایه مستقیمی به سپاه پاسداران باشد. البته این برای نخستین بار نیست که روحانی از حضور نظامیان یا شبه نظامیان در عرصه اقتصاد انتقاد کرده است.او حتی پیش از رسیدن به ریاست جمهوری نیز از جمله کسانی بود که چند بار از حضور نظامیان در عرصه اقتصاد انتقاد کرده بود.
از جمله وی در۲۸ آبان سال ۱۳۸۷ در انتقاد از نحوه اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی(خصوصی سازی بنگاهای دولتی) گفته بود: “قرار بود بخش خصوصی را گسترش دهیم اما آنچه انجام شد این بود که به نام خصوصی‌سازی، بخشهای از دولت به بخش شبه دولت منتقل شد و صندوق‌های متفاوت مثل صندوق بازنشستگی و… وارد عمل شدند و بدتر از آن بخشهای شبه نظامی هم وارد عمل شدند. تا به حال بخش خصوصی گرفتار دولت بود، حالا گرفتار بخش شبه دولتی و شبه نظامی شده است.”
وی ۲۳ خردادماه امسال نیز در یک کنفرانس خبری به مناسبت سومین سال آغاز به کار دولتش، برخی نهادها را عامل عملی نشدن اصل خصوصی سازی در کشور عنوان کرده و گفته بود که “اجرای این اصل انقلاب اقتصادی به دنبال خواهد داشت و اگر دقیق اجرا می شد انقلاب اقتصادی رخ داده بود. متاسفانه این اصل به درستی انجام نشده است. در سفرهای استانی مسئولان می گویند واگذاری ها در چارچوب قانونی نبوده است. متاسفانه «برخی نهادها» که نه می شود گفت دولتی هستند و نه خصوصی و به «خصولتی» معروفند نگذاشتند کار درست پیش برود.”
سپاه پاسداران و بسیج به عنوان نهادهای نظامی زیر مجموعه رهبر جمهوری اسلامی در سالهای اخیر، به ویژه از سال ۱۳۸۴ و پس از روی کار آمدن محمود احمدی نژاد، علاوه بر دریافت بودجه های کلان تحت عنوان نهادهای نظامی با تاسیس بانک، حضوردر مناقصه های نفتی و پتروشیمی، تاسیسات دریایی و نفتی، سد و راه سازی، هتل داری، ورزش، سینما، مخابرات و… به عرصه اقتصاد کشور ورود کرده و بخش های بزرگی از آن را در اختیار گرفته اند. تداوم این حضور از ابتدای آغاز به کار دولت روحانی تا کنون یکی از چالش های دولت با این نهاد نظامی محسوب می شود.
حسن روحانی که اکنون از این نهاد نظامی با عنوان “دولت مسلح” در عرصه اقتصادی یاد کرده، پیش از این نیز به تلویح آنها را به “ابوذر و سلمان فاسد” نیز تشبیه کرده بود.
حسن روحانی ۱۷ آذرماه ۱۳۹۳ در “همایش ملی ارتقای سلامت اداری و مبارزه با فساد” گفته بود: “اگر تفنگ، پول، روزنامه، سایت و تبلیغات یک جا جمع شود حتما فساد درست می‌شود پس دنیا عقلش رسیده است که این قدرت‌ها را تفکیک کرده است.”
او بدون نام بردن از سپاه با گفتن دوباره اینکه “اگر اطلاعات، تفنگ، پول، سرمایه، سایت، روزنامه و خبرگزاری را همه یکجا جمع کنیم ابوذر و سلمان هم فاسد می‌شوند” تصریح کرده بود “حتی آنجا که «اولویت‌ها را عوض کنیم» یعنی به جای آنکه جاده بسازیم، به سراغ ساختن سد برویم فساد اتفاق افتاده است پس در اولویت برنامه‌ها و تخصیص منابع نیز اگر عادلانه عمل نشود به معنای فساد است.”
هرچند حسن روحانی نامی از نهادی نبرده بود اما سپاه پاسداران تنها نهادی در جمهوری اسلامی است که هم نظامی است و هم فعالیت های اقتصادی انجام می دهد. این نهاد نظامی همچنین در سالهای اخیر خبرگزاری ها، روزنامه ها و وبسایت های زیادی را راه اندازی کرده و با ایجاد رسمی سازمان اطلاعات سپاه به موازات وزارت اطلاعات، که تحت نظر دولت است، فعالیت های امنیتی انجام می دهد.
