پس از آنکه جشن هفته نامه چلچراغ و گالری نقاشی ای درباره فروغ فرخزاد دقایقی قبل از برگزاری از سوی نهادهای امنیتی در تهران لغو شد، وزیر ارشاد از لغو احتمالی نمایشگاه مطبوعات در اسفند ماه خبر داد. این در حالیست که از یک سو، به نوشته مهر، اسامی دبیران گروه های داوری جشنواره سراسری مطبوعات اعلام شده و از سوی دیگر حسین انتظامی، معاون جنتی، گفته است زمان بر گزاری این جشنواره تا چند روز آینده “به صورت قطعی” تعیین می شود.
حسن روحانی در شرایطی سکان قوه مجریه جمهوری اسلامی را بر عهده گرفته که بسیاری از رای دهندگان به او انتظار گشایش فضای سیاسی و فرهنگی را دارند. خود او نیز سه روز قبل در جمع برخی از چهره های هنری بر لزوم “آزادی فرهنگی و هنری” تاکید کرده بود؛امری که به نظر می رسد دیگر جناح های حکومتی و همچنین نهادهای امنیتی و نظامی با آن موافق نیستند.
برخی گزارش ها از فشار نهادهای امنیتی به وزارت ارشاد برای تعطیلی جشنواره مطبوعات در اسفند ماه امسال حکایت دارد. در همین راستا علی جنتی روز گذشته در جمع خبرنگاران گفت: “با توجه به نوپا بودن دولت، احتمالا فرصتی برای برگزاری نمایشگاه مطبوعات در سال ۹۲ نداشته باشیم. دولت نوپاست و در طول چند ماه گذشته با بررسی ساختار وزارتخانه ها تلاش کرده است افرادی همگام با دیدگاه های دولت انتخاب کند. طبیعتا در این شرایط برگزاری برخی نمایشگاه ها با تاخیر روبرو می شود اما این مسئله مشکلی ایجاد نمی کند. مهم این است که کار عمیق انجام شود نه یک کار سطحی، تلاش می کنیم در اولین فرصت ممکن نمایشگاه و جشنواره مطبوعات را برگزار کنیم اما بعید می دانم زمینه این کار تا پایان سال ۹۲ فراهم شود”.
حسین انتظامی، معاون مطبوعاتی علی جنتی اما روایت دیگری از ماجرا داد. او باتاکید بر اینکه “ظرف روزهای آینده… زمان و کیفیت برگزاری نمایشگاه را اعلام خواهیم کرد” برخی مشکلات بر سر راه برگزاری این نمایشگاه را هم برشمرده و به سایت خود، “خبرآنلاین” گفته است: “اولاً برخی از چهره‌های صاحب نظر رسانه‌ای به برگزاری نمایشگاه به شکل موجود انتقاد اساسی دارند و آن را مصداق اسراف می‌دانند؛ اگرچه تعداد زیادی نیز یکی از محاسن نمایشگاه مطبوعات را دیده شدن فعالیت رسانه‌ها و نشاط سیاسی ـ اجتماعی می‌دانند. ثانیاً مطابق اعلام ستاد نماز جمعه تهران قرار است تا پایان سال‌جاری نماز جمعه در مصلای تهران برگزار شود. ثالثاً تأمین اعتبارات لازم برای برگزاری نمایشگاه به شکلی وزین هم از دغدغه‌های تعیین کننده است که امیدواریم حل شود. در حال حاضر با چند گزینه مواجهیم که مشغول بررسی آنها هستیم. آیا نمایشگاه مطابق برنامه قبلی در اسفندماه و در مصلای تهران برگزار شود و یا با توجه به اقامه نماز جمعه در آنجا به وقت دیگری یا مکان دیگری موکول شود؟”
در همین حال سید فرید قاسمی، دبیر جشنواره مطبوعات با اعلام اسامی داوران این جشنواره درباره تفاوت های داوری در این دوره گفته “معیارهای داوری در جشنواره مطبوعات، حرفه ایست و لاغیر”.
وی فهرستی هم از تشکل های مطبوعاتی را ردیف کرده که به عنوان شورای هماهنگی تشکل های مطبوعاتی، وی را به عنوان دبیر این جشنواره به وزیر ارشاد پیشنهاد داده اند و او هم “پذیرفته است”. این تشکل ها عبارتند از: انجمن روزنامه نگاران زن، انجمن صنفی عکاسان مطبوعاتی، انجمن صنفی روزنامه نگاران و خبرنگاران، انجمن نویسندگان و منتقدان سینمایی، انجمن روزنامه نگاران دفاع مقدس، انجمن روزنامه نگاران و عکاسان ورزشی، خانه مطبوعات ایران، جامعه روزنامه نگاران جوان، انجمن روزنامه نگاران مسلمان و خبرنگاران حوزه رسانه.
دبیران گروه های داوری نیز به این شرح اعلام شده اند: مصاحبه و میزگرد: فریدون صدیقی، گزارش: علی اکبر قاضی زاده، تیتر: مجید رضاییان، صفحه آرایی: محمد مختاریان، عکس: فرهاد سلیمانی، خبر: علیرضا کتابدار، سرمقاله: امید علی مسعودی، مقاله: محمد قوچانی، طنز: رضا رفیع، ادبی نویسی: جواد محقق، جدول و سرگرمی: محمدرضا رنجبر، حماسه سیاسی و اقتصادی: سیدنظام الدین موسوی، شهدای مطبوعات: سعید علامیان، پیشکسوتان مطبوعات: محمد مهدی فرقانی. داوری در مورد “پاکیزه نویسی زبان فارسی” نیز به فرهنگستان زبان و ادب سپرده شده است. سیاستگذاری این جشنواره بر عهده حسین انتظامی، معاون وزیر ارشاد، کاووس صادق لو، سید فرید قاسمی، حسن نمکدوست تهرانی ویونس شکرخواه است.
مخالفت با عدم برگزاری نمایشگاه
گفتنی آنکه اعلام تعطیلی نمایشگاه مطبوعات با انتقاد سایت های افراطی و گروه های وابسته به تیم هایی مانند خبرگزاری فارس و اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل مواجه شده است.
در همین زمینه، میکائیل دیانی عضو شورای مرکزی اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل به فارس گفته است: “امروز خبری در مورد برگزار نشدن نمایشگاه مطبوعات و رسانه‌ها از وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی شنیده شد که تعجب فعالان این حوزه را برانگیخت. این نمایشگاه هر ساله در آبان ماه برگزار می‌شد و به جایگاهی برای ظهور آزادی بیان نقد عالمانه، چالش برانگیز و فضای نشاط سیاسی و اجتماعی کشور تبدیل شده بود. تعطیلی این نمایشگاه که گامی بلند در رشد و توسعه صنعت مطبوعات است باعث نگرانی و ناراحتی اصحاب رسانه، نقادان حوزه اجتماعی و سیاسی و جریان‌های دانشجویی شده‌است. آن چیزی که باعث نگرانی بیشتر پس از پخش خبر تعطیلی نمایشگاه می‌شود، این است که در دولت جدید آزادی بیان و فضای نقادانه از بین برود. با چیزی که تا به حال از دولت جدید دیده‌ایم متوجه شده‌ایم که این دولت رابطه خوبی با فضای نقادی ندارد”.
این عضو تشکل اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل افزوده است: “کنسل کردن صحبت دانشجویان در ۱۶ آذر در مقابل روحانی از سوی نهاد ریاست جمهوری و انتخاب مجریان تلویزیونی برای برنامه عملکرد ۱۰۰ روزه رئیس جمهوری و رفتاری که با این مجریان شد نشانه بارزی از این رفتارها است. بیم آن را داریم که مانند دوران دولت هاشمی رفسنجانی که هیچ گروه، جریان سیاسی و رسانه‌ای جرات انتقاد به رئیس دولت را نداشت، شاهد باشیم که در این دولت که عقبه سیاسی آن همان کارگزاران هاشمی است چنین موضوعی شکل بگیرد. دولت و شخص وزیر باید در مورد تعطیلی نمایشگاه تجدید نظر کنند و اجازه فضای باز رسانه‌ای و انتقاد را به مخاطبان بدهند”.
این عضو گروه های فشار در دانشگاه ها در حالی به فضای بسته سیاسی در دولت هاشمی رفسنجانی اشاره کرده که در دوران محمود احمدی نژاد بیش از ده ها روزنامه توقیف و بیش از ۱۰۰ تن از روزنامه نگاران به زندان افتادند تا حدی که ایران امروز به یکی از بزرگترین ناقضین حقوق مطبوعات در جهان تبدیل شده است.
گفتنیست، نمایشگاه مطبوعات در سال ۸۸ شاهد حضور گسترده معترضان به نتیجه انتخابات بود. در یکی از روزهای برپایی این نمایشگاه، مهدی کروبی یکی از رهبران جنبش سبز به نمایشگاه رفت و مورد حمله عوامل لباس شخصی قرار گرفت. از آن تاریخ به بعد نمایشگاه مطبوعات به بهانه های گوناگون با کاهش روزهای فعالیت و یا تعطیلی مواجه بوده است.
