جوبی واریک و رابین رایت
دولت بوش پس از انتشار گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره عدم اعتراف کامل ایران به فعالیت های گذشته خود که به گفته کارشناسان آمریکا بخشی از برنامه مخفیانه تسلیحات اتمی بشمار می رود، تلاش های خود را برای اعمال تحریم های شدیدتر بر علیه ایران افزایش داده است.
در گزارش آژانس همچنین آمده است، ایران با سرپیچی از قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل، دائما ً در حال پیشرفت در زمینه تولید اورانیوم غنی شده است. اما آژانس اتمی هیچگونه مدرکی دال بر تلاش ایران برای ساخت سلاح اتمی ارائه نداده است.
این گزارش متنوع حربه تازه ای برای کاخ سفید بشمار می رود که بدنبال جلب حمایت بین المللی برای تصویب سومین قطعنامه تحریم ها بر علیه ایران است. چند ساعت پس از انتشار این گزارش، کاندولیزا رایس وزیر امور خارجه آمریکا خاطر نشان کرد، اکنون دلایل “بسیار محکمی” برای تصویب سریع این قطعنامه در سازمان ملل وجود دارند.
رایس گفت، “ایران بوضوح همه نوع اظهاراتی بیان می کند که نشان می دهد قصد ندارد با اراده جامعه بین الملل کنار بیاید. ایران سؤالات مربوط به فعالیت های گذشته برنامه های مخفیانه خود را که به گفته خود آنها چنین برنامه ای در کار نبوده، پاسخ نداده است.”
همزمان با سخنرانی رایس، وزارت امور خارجه آمریکا نیز شروع به اعمال نفوذ در میان متحدان برای تصویب قطعنامه به تعویق افتاده تحریم ها بر علیه ایران کرد. این وزارتخانه اعلام کرد، با امید به تصویب این قطعنامه، میزبان مذاکرات روز دوشنبه میان قدرت های اصلی جهان از جمله روسیه، چین، انگلیس، فرانسه و آلمان خواهد بود.
در گزارش آژانس اتمی آمده است، ایران به اکثر سؤالات مربوط به گذشته هسته ای خود پاسخ داده است، به استثنای یک مورد مهم: ایران تاکنون هیچگونه پاسخ قابل قبولی به اتهامات آمریکا مبنی بر انجام تحقیقات مربوط به آزمایش مواد منفجره بسیار قوی تسلیحاتی و طرح موشکی در دهه 1990 نداده است. مبنای این اتهامات، اسناد موجود در یک کامپیوتر لپ تاپ ربوده شده است که نشان می دهند ایران در دهه 1990 تحقیقاتی را در زمینه ساخت تسلیحات اتمی انجام داده است.
مقامات آژانس اتمی در ماه جاری اسناد مربوط به تحقیقات گذشته تسلیحاتی ایران، را که توسط دولت بوش ارائه شده اند، در اختیار مقامات ایرانی قرار دادند. اما در گزارش آژانس آمده، ایران به مقامات آژانس اتمی گفته است که این ادعاهای آمریکا “بی پایه و اساس” و این اسناد “جعلی” هستند. بدنبال تصمیم هفته گذشته کاخ سفید مبنی بر اجازه دسترسی ایران به این اسناد که مبنای ادعاهای آمریکاست، آژانس اتمی اعلام کرده است، قصد دارد نسخه های اصلی این اسناد را در اختیار ایران قرار دهد.
یک مقام بلندپایه آژانس اتمی اعلام کرده است: “حل و فصل مسائل مربوط به اسناد لپ تاپ برای درک طبیعت کامل گذشته برنامه اتمی ایران ضروری است. ما پیشرفت کرده ایم، اما هنوز به انتهای مسیر نرسیده ایم.”
اما به رغم اینکه ایران گزارش آژانس اتمی را موفقیتی برای خود دانسته، دولت بوش بدنبال مهیا کردن زمینه تصویب قطعنامه تحریم ها ظرف دو هفته آینده است. زلمای خلیل زاد نماینده آمریکا در سازمان ملل در همین راستا خاطر نشان کرده است، اگرچه یافته های آژانس اتمی ثابت می کنند که تهران همواره قطعنامه های سازمان ملل را مبنی بر تعلیق غنی سازی اورانیوم نقض می کند، اما این یافته ها پرونده تحریم های آمریکا را بر علیه ایران تقویت خواهند کرد.
خلیل زاد می گوید: “گزارش آژانس شامل مسائلی است که کاملا ً نگران کننده هستند. ایرانیان آن (وجود برنامه نظامی تسلیحات اتمی) را نپذیرفته و به وجود آن اعتراف نکرده اند. بله، آنها به برخی از سؤالات پاسخ داده اند و پیشرفت هایی هم در زمینه برخی موضوعات حاصل شده اند که اصلی ترین موضوعات نیستند. اما هیچگونه پیشرفتی در رابطه با اصلی ترین موضوعات مربوط به گذشته هسته ای ایران حاصل نشده است. در واقع، شرایط بدتر شده است.“
انتظار می رود مناظره بر سر تحریم ها شدت یابد. در حال حاضر، چهار کشور عضو شورای امنیت، آفریقای جنوبی، لیبی، اندونزی و ویتنام، نسبت به تصویب سومین قطعنامه بر علیه ایران ابراز تردید کرده اند. مخالفت روسیه و چین نیز آمریکا را وادار کرده است طرح های تحریم های شدیدی را که نیروهای مسلح ایران را هدف خواهند گرفت، کاهش دهد. اما در عوض نتیجه مذاکرات 22 ژانویه در برلین، کسب توافق ضعیفی درباره انجام اقدامات داوطلبانه در خصوص نظارت بر معاملات مالی، فروش تسلیحات و سفر مقامات بلندپایه ایران است.
منبع: واشنگتن پست، 23 فوریه، 2008