حمید احدی
همزمان با ابراز شادمانی تندروهای تهران و نگرانی میانه روها، گزارش های رسیده حکایت از شکست سنگین مذاکرات سولانا در تهران دارد؛ مذاکراتی که بدون ملاقات با علی لاریجانی و احمدی نژاد کوتاه تر از زمان پیش بینی شده به پایان رسید و روز بعد از آن جورج بوش و گوردون براون، روسای دولت های آمریکا و بریتانیا ضمن تاکید بر بلوکه کردن دارایئ های بانک ملی اعلام داشتند که جهان را علیه ایران بسیج خواهند کرد.
”شکست سنگین” عنوانی است که روزنامه تایمز لندن به نتیجه مذاکرات هیات اروپائی با ایرانیان داده و یکی از نشانه های آن را کوتاه بودن این سفر ذکر کرده است. اما ایران، روزنامه دولت احمدی نژاد ضمن رد این شایعه که رییس جمهور مانع دیدار سولانا با علی لاریجانی شده، خبر داد که سفر هیات اروپائی به ریاست کمیسر خارجی اتحادیه اروپا از آن رو کوتاه شد که محمود احمدی نژاد حاضر نشد سولانا را بپذیرد. همزمان سر علت بی پاسخ ماندن دعوت سولانا به یکی از دانشگاه های کشور، بین گزارش منابع مستقل و روزنامه های هوادار دولت مانند ایران و کیهان اختلاف وجود دارد. منابع مستقل ابراز عقیده کرده اند که دولت اجازه سخنرانی در دانشگاه تهران را به خاویر سولانا نداده است خبری که با سابقه آن همخوانی دارد. اما روزنامه کیهان از قول سازمان بسیج دانشجوئی نوشته که کمیسر خارجی اتحادیه اروپا از پاسخ دادن به سئوالات دانشجویان طفره رفت. گفتنی است که اعضای هیات اعزامی اتحادیه اروپا به ایران را مدیران کل وزارت های خارجه چهار کشور اروپائی [بریتانیا، فرانسه، آلمان و روسیه] و چین تشکیل می دادند.
همزمان با این اخبار جورج بوش در پایان سفر اروپائی خود به لندن رسید و در خانه شماره ده داونینگ استریت، دفتر نخست وزیر آن کشور با گوردون براون دیدار کرد. نخست وزیر بریتانیا در پایان این مذاکرات فاش ساخت که بریتانیا دارایی های بانک ملی ایران در خارج را مسدود می کند و تحریم های جدیدی را علیه صنعت نفت و گاز ایران به اجرا در می آورد.
گوردون براون اظهار اطمینان کرد که سایر کشورهای اتحادیه اروپا هم با تحریم های بیشتر علیه ایران موافقت خواهند کرد: “ما هر کاری را که لازم باشد انجام می دهیم تا ایران آگاهانه تصمیم بگیرد یا نقش خود به عنوان یک عضو مورد احترام جامعه بین المللی را ایفاء کند، یا با انزوای بیشتر روبرو شود.”
جورج بوش پیش از این در سفر به ایتالیا و فرانسه موافقت سران این دو دولت را با لزوم تنبیه ایران در صورت شکست مذاکرات به دست آورده بود.
واکنش های تهران
روزنامه جمهوری اسلامی در سرمقاله خود سخن روز قبل کیهان را تکرار کرده و نوشته بسته پیشنهادی اروپا خالی است و هیچ امتیازی برای ایران قائل نمی شود و نشانگر اصرار گروه 1 + 5 بر زیاده خواهی و تمایلات فراقانونی این گروه نیز هست.
بحثی که کیهان پیش از این مطرح کرده و پرسیده بود اعضای گروه 1 + 5با توجه به اینکه میدانند ایران تعلیق را خط قرمز میداند و حاضر به عقب نشینی در این زمینه نیست چرا باز هم این خواسته غیرقانونی خود را مطرح کرده اند؟ شاید پاسخ این باشد که نفس پیشنهاد این بسته دارای پیام است؛ پیامی که می توان آنرا نوعی آمادگی اعضای این گروه برای حل و فصل مسائل با ایران از طریق مذاکره دانست. شواهد و قرائن و اسناد نشان می دهد آمریکا و متحدان اروپائی اش کمترین تردیدی در صلح آمیز بودن فعالیت هسته ای ایران ندارند و خاویر سولانا، نه برای مذاکره، بلکه با مأموریت تهدید ایران به پذیرش خواسته های غیرقانونی غرب و تن دادن مسئولان ایران اسلامی به باج خواهی آمریکا و متحدانش به ایران آمده است. مأموریتی که به دلیل مشخص بودن موضوع، پیشاپیش هر دو سوی ماجرا- ایران و کشورهای گروه 1+5- شکست آن را پیش بینی کرده بودند و اکنون نیز اگرچه طرفین در تعارفات دیپلماتیک از «موفقیت آمیز»! بودن این سفر سخن می گویند ولی به وضوح پیداست که آنچه را در دل دارند نمی گویند!
حسین شریعتمداری در آن مقاله که همزمان با اولین روز حضور سولانا در تهران منتشر شد ضمن تکرار استدلال های گذشته خود ادعا کرده بود که گریگوری شولتی، نماینده آمریکا در آژانس بین المللی انرژی اتمی، به صراحت و به طور رسمی اعلام کرده تنها تضمین مورد قبول آمریکا، نه فقط توقف کامل فعالیت های هسته ای ایران است بلکه این کشور بایستی تمامی تاسیسات هسته ای خود را پیاده کرده و از الگوی لیبی پیروی و قطعات و تجهیزات پیاده شده را با کشتی به آمریکا منتقل کند. گرچه مدیر کیهان منبعی برای ادعای خود ارائه نکرده بود اما با انتشار این مطلب، برخی محافل سیاسی باور کردند که چنین خواستی به ایران منتقل شده است.
به این ترتیب جناح تندرو تهران بر سر تحلیل قبلی خود پافشرد که آمریکایی ها هر اقدام خصمانه ای که توانایی انجام آن علیه ایران اسلامی را داشته اند به کار برده اند و اگر از حرکت کینه توزانه ای خودداری ورزیده اند تنها به علت آن بوده است که توان انجام آن را نداشته اند.
اما صادق زیبا کلام در مقاله ای در اعتمادملی این سئوال را مطرح کرده که در حالی که ایران اعلام داشته هیچ پیشنهادی اگر با درخواست تعلیق همراه باشد قابل طرح نیست پس سولانا چرا به تهران آمد ؟
این استاد دانشگاه احتمال داده که ماموریت سولانا اتمام حجت با ایران باشد، چرا که مواضع اروپا در قبال پرونده هسته‌ای ایران به آمریکا خیلی نزدیک‌تر شده. سولانا با امتیازاتی آمده ضمن آنکه میداند ایرانیان به احتمال زیادآن را نخواهند پذیرفت. پاسخ منفی و رسمی ایران به سولانا عملا راه را برای تدوین قطعنامه بعدی باز می‌کند.
روزنامه آفتاب یزد نیز سرمقاله خود را به پرونده هسته ای اختصاص داده و نوشته فعالیت هسته ای ایران، اگر با عبور سریع از موانع ایجاد شده به نقطه مطلوب برسد و دستاوردهای آن در خدمت اقتصاد کشور – به معنای عام– قرار گیرد قطعاً می تواند نتایج شیرینی برای مردم داشته باشد اما تا زمانی که رقبا، دشمنان و مخالفان ایران به بهانه جوئی های خود ادامه دهند، بخواهیم یا نخـواهیم برخی سرمایه گذاری های بزرگ داخلی و خارجی، با تردیدهای اساسی مواجه خواهد بود.
سردبیر آفتاب یزد تاکید کرده که این مسئله بخصوص در شـرایط فعلـی کـه افـزایـش بی سابقه قیمت نفت، فرصت های استثنـایـی در اختیـار کشور ما گذاشته است از اهمیت بیشتری برخوردار است به طوری که نه می توان از مزایای فراوان ناشی از تسلط دانشمندان ایرانی به فن آوری صلح آمیز هسته ای چشم پوشید و نه چشم بستن بر بعضی فرصت های استثنایی اقتصادی امکان‌پذیر است که با پروژه طراحی شده توسط مخالفان ایران در حال از دست رفتن است.
از سوی دیگر تایمز لندن تاکید کرده ایران با درآمدهای بی سابقۀ نفت، در مقابل سه دور تحریم های سازمان ملل مقاومت کرده اما این بار اتحادیه اروپا تا اواخر ماه ژوئیه خواستار اعمال تحریم های جدید بر ضد ایران خواهد شد، تحریم هایی که بانک های فعال ایرانی در اروپا را هدف گرفته اند.
در همین زمان سکوت چند روزه محمود احمدی نژاد که معمولا هیچ فرصتی را برای دخالت و اظهار نظر درباره مسائل خارجی از دست نمی دهد از دید محافل سیاسی با معنا تلقی شده است. این محافل احتمال می دهند این بار سکوت وی معنائی دیگر داشته باشد. می توان تصور کرد دولتی که به گفته هاشمی رفسنجانی، رییس مجلس خبرگان سال گذشته 85 درصد از درآمد نفت را مصرف کرده ـ درآمد نفتی با محاسبه رقم باورنکردنی بشکه ای صد و بیست دلار ـ قاعدتا باید بیش از رقیبان خود از تحریم اقتصادی و بانکی صدمه ببیند.