جی سولمون
یکی از مقامات ارشد سابق مذاکره کننده هسته ای ایران در دانشگاه پرینستون آمریکا اقامت گزیده است. این بالاترین عضو از جمع نخبگان سیاسی ایران محسوب می شود که از زمان تنش های سیاسی به وجود آمده در برابر محمود احمدی نژاد در سال گذشته، به ایالات متحده نقل مکان کرده است.
حسین موسویان از دید مقامات آمریکایی و اروپائی اهمیت ویژه ای دارد زیرا وی بیش از دو دهه را در صحنه سیاست خارجی جمهوری اسلامی گذرانده و در مسائلی از قبیل آزادی گروگان ها از دست گروه حزب الله لبنان و همکاری با غرب برای تأسیس دولت جدید در افغانستان به دنبال سرنگونی طالبان، نقش داشته است.
وی نقش کلیدی را در تیم مذاکره کننده ایران برعهده داشته است. این تیم در سال 2003 با تعلیق غنی سازی اورانیوم در تأسیسات هسته ای ایران موافقت کرده بود. وی در سال 2007 به اتهام جاسوسی برای مدت کوتاهی دستگیر شد وپس از آن ازقبول هرگونه مسؤولیت سیاسی و دیپلماتیک منع شده است.
آقای موسویان 53 ساله در ماه سپتامبر به عنوان محقق ناظر وارد دانشکده روابط عمومی و بین المللی وودرو ویلسون در دانشگاه پرینستون شد و مشغول انجام تألیفاتی در خصوص دیپلماسی هسته ای تهران و روابط ایران- آمریکا است. پرینستون و دولت اوباما، هیچیک ابراز نظری درباره اقامت این دیپلمات در واشنگتن نکرده اند، اما دیپلمات های آمریکایی و اروپایی مرتبط با پرونده هسته ای ایران می گویند آنها برای یافتن دریچه ای به سوی روند تصمیم گیری در ایران، به ارزیابی دقیق آثار آقای موسویان می پردازند.
آقای موسویان در اولین مصاحبه خود پس از ورود به پرینستون گفت وی برای جلب پشتیبانی از مخالفان سیاسی تهران موسوم به جنبش سبز به واشنگتن نیامده است. وی گفت که بر روی کار دانشگاهی و نیز بازیابی سلامتی خود از بیماری که در دوران بازداشت و منازعه حقوقی پس از آن برایش به وجود آمده، متمرکز شده است. وی گفت قصد دارد در نهایت به تهران باز گردد.
او گفت: “من نیازمند دریافت پناهندگی از هیچ کشوری نیستم، و برای دریافت پناهندگی اقدام نخواهم کرد.”
دیپلمات های آمریکایی و اروپایی، دوری گرفتن تهران از آقای موسویان را نشانه ای از تجدید ساختار خطرناک سیاسی در داخل تهران ارزیابی می کنند که به حذف اکثر رهبران و چهره های میانه رو و مطلع از غرب شده است. آیت الله خامنه ای و محمود احمدی نژاد در حال جایگزین کردن آنها با مقامات ایدئولوژیک و اعضای گروه های نظامی هستند.
به گفته آنها، آقای موسویان یکی از دیپلمات های ارشد ایران بود که هم درک خوبی از غرب داشت و هم از پشتوانه سیاسی قوی در تهران، خصوصاً از سوی رئیس جمهور سابق اکبر هاشمی رفسنجانی، برخوردار بود. وی به مدت هشت سال در مقام مشاور ارشد سیاست خارجی به رفسنجانی خدمت کرده بود.
یک دیپلمات غربی که در تهران با موسویان دیدار داشته است، گفت: “موسویان یکی از بهترین دیپلمات های ایرانی بود که می خواست کشورش را به سوی مسیر درستی براند. او بخشی از رژیم بود که می خواست ایران شفاف باشد.”
تصمیم تهران در سال 2003 برای متوقف ساختن برنامه غنی سازی اورانیوم می توانست فرصتی برای عادی سازی روابط این کشور با غرب باشد. اما خامنه ای در سال 2005 حکم به پایان تعلیق داد و آقای موسویان جای خود در تیم مذاکره کننده را به شخص دیگری سپرد.
دولت احمدی نژاد در سال 2007 وی را به جاسوسی متهم کرد و مدت کوتاهی او را به زندان افکند، اما وی بعداً از این اتهامات مبرا شناخته شد. وی همچنان از داشتن هر نوع مسؤولیت دیپلماتیک محروم است.
از زمان به چالش کشیده شدن انتخاب مجدد آقای احمدی نژاد در حدود یک سال پیش که بعداً با سرکوب گسترده دولتی دنبال شد، تعداد زیادی از دیپلمات ها، مقامات و چهره های مخالف مجبور شده اند یا سکوت پیشه کنند و یا راهی غرب شوند.
به گفته مقامات غربی، جواد ظریف سفیر سابق ایران در سازمان ملل و از طرفداران تماس با غرب تحت بازداشت خانگی است. دو تن از دستیاران میر حسین موسوی و مهدی کروبی، رهبران مخالف نیز مجبور شده اند به خارج از کشور نقل مکان کنند.
کسانی که با آقای موسویان دیدار داشته اند می گویند وی از رویدادهای پیش آمده در ایران به دنبال انتخابات سال گذشته عمیقاً نگران است. بسیاری از ایرانیان ادعا می کنند انتخاب مجدد آقای احمدی نژاد با تقلب همراه بوده است اما تهران این اتهام را رد می کند. آقای موسویان در عین حال به اعمال فشار بر ایالات متحده برای برقراری تماس با ایران جهت کاستن از تنش های منطقه ای ادامه می دهد.
وی می گوید هر دولتی در ایران، حتی دولتی که به ریاست رهبران مخالف تشکیل شود، همچنان به توسعه زیرساخت های لازم برای تولید سوخت هسته ای متعهد باقی خواهد ماند. اما بهبود اعتماد متقابل میان تهران و واشنگتن می تواند ترتیبات ایمنی برای بازداشتن ایران از ساخت تسلیحات هسته ای را میسر سازد.
آقای موسویان در یادداشتی که در داخل دانشگاه پرینستون منتشر شده، نوشته است: “هدف سه قطعنامه سازمان ملل نرم کردن موضع ایران در خصوص برنامه هسته ای آن کشور بوده است اما واقعیت این است که این قطعنامه ها سبب رادیکال تر شدن موضع کشور شده است.”
آقای موسویان در ادامه می نویسد آمریکا باید همچنان گفتمان جامعی را با ایران بر اساس منافع مشترک و به منظور تثبیت اوضاع در عراق و افغانستان در پیش بگیرد. وی می گوید آمریکا باید یک طرح امنیتی گسترده را با تهران در خصوص خلیج فارس تنظیم کند که خود می تواند در تأمین امنیت جریان انرژی از این آبراهه استراتژیک نقش حیاتی داشته باشد.
وی می نویسد: “همکاری سازنده میان تهران و واشنگتن برای ساختار امنیتی منطقه حیاتی است. سی سال خصومت میان تهران و واشنگتن تنها در خدمت تخریب امنیت منطقه بوده است.”
آقای موسویان در سایه نزدیکی با آقای رفسنجانی، احتمال هرگونه تغییر فوری در رهبری تهران را اندک می داند و می گوید حرکت به سوی دموکراسی باید از درون شعله ور شود. وی به واشنگتن توصیه می کند یک سیاست خارجی خویشتندارانه را در قبال ایران در پیش بگیرد و درک کند که حرکت به سوی بهبود روابط ایران- آمریکا چندین سال، و نه چند ماه، طول خواهد کشید.
آقای موسویان در ادامه می نویسد: “تغییر رژیم در دورنمای نزدیک ایران قابل طرح نیست و ایران در مرحله پیش از انقلاب قرار ندارد، آنچه در خیابان های ایران رخ می دهد، یک چالش درونی است که البته آن بر سیاست های داخل و خارجی ایران اثر بسزایی خواهد داشت.”
منبع: وال استریت ژورنال- 29 ژوئن
