با اظهارنظر صریح وزیر اطلاعات درباره بازداشت 6 مستندساز و هشدار در مورد ادامه بازداشت “همکاران بی‌بی‌سی” و هجمه سنگین خبرگزاری فارس و چند وبسایت اصولگرای دیگر به خانه سینما، بیانیه دوم این تشکل صنفی بلافاصله صادر شد تا با مرزبندی نسبت به رسانه‌های خارج کشور، دامنه این حملات را کاهش دهد. با این حال مخالفان خانه سینما که مهرماه سال گذشته از واکنش به “دستبندهای سبز” و “هلهله و شادی” به جایی نرسیده بودند، این بار پشتیبانی نهادهای امنیتی و اتهام “جاسوسی” را به عنوان برگ برنده رو کرده‌اند.
هشدار وزیر اطلاعات
“بی‌بی‌سی فراگیرترین کانون تجمع انواع و اقسام عناصر و گروهک‌های ضدانقلاب است و معاندترین و محارب‌ترین عناصر گروهک‌ها در آنجا جمع شده‌اند. از حزب بهائیت که شاکله اصلی بی‌بی‌سی را تشکیل می دهد تا سلطنت طلبان، منافقین، عناصر توده‌ای، پژاک، کومله، دموکرات و عناصر شاخص فتنه، که اخیرا شیطان پرستان نیز به آنها اضافه شده‌اند.” این توصیفی است که حیدر مصلحی وزیر اطلاعات ارائه کرده است. او می‌گوید: “نکته اساسی آن است که سرویس اطلاعاتی انگلیس در پوشش بی‌بی‌سی، فاز جدیدی از فعالیت‌های مخرب و ضد ایرانی را شروع کرده بود و ورود وزارت اطلاعات علاوه بر ایجاد سد در برابر فعالیت‌های مخرب انگلیس، به منزله پیشگیری از آلوده شدن افراد بیشتری در دام سرویس اطلاعاتی آن کشور بود. بازداشت ها را در حداقل انجام دادیم، اما این اقدامات اغاز فعالیت‌های ما در این مسئله است وهر جا لازم باشد با کسی تعارف نداریم و با قاطعیت به وظیفه خود عمل خواهیم کرد.” وزیر اطلاعات جمهوری اسلامی تاکید می‌کند: “به همه عناصری که در فکر و مسیر تماس یا هرگونه همکاری با این تشکیلات ضدایرانی و ضدانقلاب اسلامی هستند هشدار می دهیم که فریب ظاهر و شعارهای آن را نخورند. ما این ارتباطات را زیرنظر داریم و در زمان مناسب برخورد مقتضی را به عمل می آوریم.” اما همزمان با این موضع‌گیری، خانه سینما نیز هدف قرار گرفته است؛ صبح روز گذشته در صفحه اول خبرگزاری فارس مطلبی با عنوان “اینجا خانه سینمای ایران است یا خانه بی.بی.سی انگلیس؟!” منتشر شد. نویسنده این سایت نزدیک به سپاه پاسداران با نسبت‌دادن “بی‌تدبیری، یکطرفه به قاضی رفتن و اشتباهاتی فاحش در تنظیم بیانیه” به خانه سینما مدعی شده بود که گره بازداشت مستندسازان کورتر شده است. در این مطلب آمده: “از بیانیه‌نویس خانه سینما که این بار هم به جاده خاکی زده می‌خواهیم که چشمان خود را باز کند و ببیند با مواضع نابخردانه خود، چگونه آب را گل‌آلود کرده است” و تاکید شده که همکاری با بی‌بی‌سی “اتهام سنگین جاسوسی” را به دنبال دارد.
هدف؛ خانه سینما؟
این همه ی خروجی فارس درباره خانه سینما نبود. آنها به دنبال این بودند که “بیانیه‌های خانه سینما را چه کسی می‌نویسد؟” و در مطلبی با این عنوان نوشتند: “خبرگزاری فارس تمام روز کاری امروز یکشنبه را سعی در تماس با هیات مدیره و مدیر عامل خانه سینما داشت تا نظرات صریح این اعضا را درباره بی‌بی‌سی و مفاد این بیانیه جویا شود. متاسفانه تلفن همراه مدیر عامل و تنی چند از اعضای هیات مدیره خاموش و آنهایی که پاسخگو بودند از ارائه توضیح در این رابطه خودداری کردند.” فارس وعده افشاگری نام نویسنده بیانیه را هم داده است: “کماکان منتظر اظهار نظر نویسنده یا نویسندگان این بیانیه‌ها درباره بی‌بی‌سی و رسانه‌های معاند هستیم تا مشخص شود که بیانیه سلیقه یکی دو نفر و تحمیل عقیده بر سایر اعضا نبوده است. در این باره البته مستنداتی وجود دارد که می‌توان بر اساس آن نویسنده بیانیه‌ها و نفر پشت پرده اتفاقاتی را که در خانه سینما رخ می‌دهد شناخت و او را که چندان هم سینمایی نیست، معرفی کرد.”
اظهارنظرهای جمال شورجه و سهیل کریمی هم مکمل این موضع‌گیری بود. جمال شورجه، کارگردان نزدیک به حاکمیت گفت: “افرادی که مستندهایی را برای ارایه به شبکه‌های ماهواره‌ای مانند BBC و VOA ارایه می‌دهند از تلخی‌ها و ناکامی‌های کشور به صورت اگزجره و اغراق‌شده تصاویری را تهیه می‌کنند و برای پخش ارایه می‌کنند و حرکت سیاسی و ضد امنیت ملی را صورت می‌دهند.” او با اشاره به “حمایت و تشویق” شبکه‌های ماهواره‌ای از بیانیه خانه سینما به این نتیجه رسیده بود که “متاسفانه مدت‌هاست خانه سینما این رویه را در پیش گرفته و به جای حل مشکلات صنفی اهالی سینما به حوزه امنیتی و سیاسی کشور وارد می‌شود. خانه سینما اگر قصد دارد مشکلات این مستندسازان را حل و فصل نماید می‌تواند بدون ارایه بیانیه و در سکوت خبری به رایزنی بپردازد و در حل مشکل اقدامی صورت دهد. اما ارایه بیانیه‌هایی این چنینی، جز دامن زدن به شائبه‌های سیاسی، فرآیند دیگری به چشم نمی‌خورد و به نظر می‌رسد دل خانه سینما برای همین مستندسازان هم نمی‌سوزد و مدیرانش بیشتر به‌دنبال منافع سیاسی خود هستند.”
سهیل کریمی، مستندساز هم به این خبرگزاری گفت: “خانه سینما یک تشکل سیاسی است و ربطی به هنر و اهالی سینما ندارد و مشکلات صنفی اهالی سینما در این تشکل صنفی مورد توجه قرار نمی‌گیرد. یک جماعت نان به نرخ روز خور در کنار هم جمع شدند و فعالانی در زمینه سیاسی هستند که به مناسبت‌های مختلف بیانیه‌هایی را ارایه می‌دهند. ما (البته اگر ما را این جماعت هنرمند بدانند) در طول این سال‌ها فعالیتی در خصوص رفع مشکلات صنفی هنرمندان ندیدیم.”
همچنین علیرضا سجادپور، مدیر کل اداره نظارت و ارزشیابی معاونت سینمایی به عنوان یک مقام دولتی مسوول تاکید کرد: “قانون فروش فیلم به شبکه‌ها دو دهه است که وجود داشته و به وضوح مشخص است که مستندسازان اجازه فروش فیلم‌هایشان به شبکه‌های غیرمجاز و معاند با نظام جمهوری اسلامی را نداشته و ندارند.
چنین بود که خانه سینما راه عقب‌نشینی را ترجیح داد و در بیانیه دوم خود موضعی محتاط تر گرفت: “ضمن محکوم کردن هرگونه سوء استفاده از مفاد این بیانیه از سوی شبکه‌های تلویزیونی و خبرگزاری‌هایی که سابقه دشمنی آنها با جمهوری اسلامی ایران روشن است، بار دیگر بر اساس وظیفه صنفی خود بر رعایت حقوق بازداشت‌شدگان و مراعات کامل مفاد قانون آیین دادرسی تأکید کرده و انتظار دارد مادامی که مراحل تحقیقات و رسیدگی قضایی به اتهامات منتسبه جریان دارد، از التهاب آفرینی پیرامون این موضوع خودداری شود.“هرچند باز هم مورد سرزنش فارس قرار گرفت که چرا اسمی از بی‌بی‌سی برده نشده است.
سینماگران بعد از روزنامه‌نگاران
دو سال است که مهرماه، ماه خوشایندی برای سینمای ایران نیست. سال گذشته پس از برگزاری جشن خانه سینما، جواد شمقدری معاونت امور سینمایی وزارت ارشاد در بیانیه‌ای از “امام زمان(عج)، مقام معظم رهبری و خانواده شهدا” به دلیل صحبت‌های مهمانان و تشویق‌هایی که در حمایت از اعتراضات مردمی ایران صورت گرفت، عذرخواهی کرد. سید محمد حسینی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی هم موضعی تند گرفت و گفت: “پیش از این می‌گفتیم هنرمندان به خاطر روح لطیفی که دارند حرف می‌زنند، اما الان با گذشت زمان اگر کسی بخواهد جنبش مرده را زنده کند و فردی ضد انقلاب(مخملباف و خانواده اش) را برگرداند و ما برای او فرش قرمز بیندازیم غیر قابل قبول است… برخی حرکاتی که در آن مراسم انجام دادند، به طور مثال مچ‌بندسبز خود را بالا بردند در حالیکه این حرکات بعد از گذشت یک سال و سه ماه از جریان انتخابات و این که همه فهمیدند جنبش سبز به سلطنت طلب‌ها، کومله و سایر بیگانگان پیوسته است، قابل پذیرش نیست.”
کمی بعد اما آشتی نسبی میان وزارتخانه و تشکل صنفی سینماگران برقرار شد تا این‌که امسال باردیگر جشن خانه سینما دشمنی دوباره دولت و نهادهای امنیتی را شعله‌ور کرد و این‌گونه به نظر می‌رسد، هدف اصلی نه 6 مستندساز دستگیر شده، بلکه تشکل منسجم و منتقد سینمایی کشور است؛ سرنوشتی که دو سال پیش گریبانگیر انجمن صنفی مطبوعات شد تا هنگام دستگیری‌های پرتعداد و بی‌ضابطه روزنامه‌نگاران، تنها مرجع صنفی آنان نیز توان اعتراض نداشته باشد.