با بالاگرفتن چانه زنی های مرسوم در ماه های پایانی سال برای تعیین نرخ حداقل دستمزد پایه، حرف و حدیث ها درباره رقم دقیق خط فقر در ایران نیز افزایش یافته است.در همین راستا یک مقام رسمی دولت از رقم “۲۵۰ هزار تومان برای هر نفر” خبر داده؛رقمی که در مورد صحت آن بحث های زیادی مطرح است.
احمد میدری، معاون رفاه اجتماعی وزیر کار دولت حسن روحانی، دیروز گفته است: “خط فقر برای هر ایرانی ماهانه ۲۵۰ هزار تومان است. محاسبات ما نشان می‌دهد که این رقم نسبت به وضعیت خانواده‌ها و شهرهای مختلف متفاوت است”.
او این ادعا را در برنامه رادیویی “کار و کارگر” و به بهانه تشکیل جلسات شورای عالی دستمزد در روزهای اخیر مطرح کرده است.
در همین باره، سایت انتخاب به نقل از روزنامه اعتماد، نوشته است: “خط فقر ۲۵۰ هزار تومانی در ماه برای ایرانیان در حالی است که پیش از این مقام دولتی‌ای در این مورد آماری را ارایه نداده است. تنها آماری که در مورد خانوار تاکنون مطرح شده بحث متوسط هزینه است که طبق اعلام عادل آذر، رییس مرکز آمار (در آبان ماه سال جاری و در همایش روز آمار) متوسط هزینه یک خانواده شهری در بهار امسال یک میلیون و ۸۲۲ هزار تومان بوده است. با این حال پیش از این تعدادی از کارشناسان هم در این مورد آمارهایی را ارایه داده بودند. چندی پیش حسین راغفر، کار‌شناس اقتصادی در گفت‌وگو با روزنامه شرق گفته بود که بر اساس محاسبات ما خط فقر در سال ۹۳، با توجه به نرخ تورم برای خانواده پنج‌نفره در شهر تهران حدود دو میلیون و ۳۰۰ هزار تومان است”.
اشاره روزنامه اعتماد به تناقض های آماری درباره یکی از اصلی ترین دغدغه های مردم یعنی خط فقر، در حالیست که دو هفته قبل، کانون شوراهای اسلامی کار استان تهران در گزارشی از هزینه‌های جاری یک خانواده ۴ نفره در سال ۹۳، این رقم را بیش از سه میلیون تومان اعلام کرده بود.
این کانون که زیر نظر خانه کارگر قرار دارد، نوشته بود: “نتایج جدیدترین بررسی های میدانی و مطالعات کانون شوراهای اسلامی کار استان تهران نشان می دهد هزینه ماهیانه یک خانوار ۴ نفره کارگری در کشور به ۳ میلیون و ۶۰۹ هزار و ۱۹۴ تومان افزایش یافته است. همچنین در صورتی که بخواهیم هزینه ها را به صورت قیمت های دولتی کالاها و اجناس حساب کنیم، هزینه ها از ۳ میلیون و ۱۸۳ هزار و ۴۰۸ تومان در ماه کمتر نخواهد شد”.
این گزارش افزوده بود: “به صورت کلی محاسبات صورت گرفته در ۱۲ بخش از خوراکی ها، دخانیات، مسکن، کفش و پوشاک، اثاثیه، بهداشت و درمان، حمل و نقل، ارتباطات، امور فرهنگی و تفریحی، تحصیل، رستوران و هتل و کالاها و خدمات متفرقه صورت گرفت. طبق محاسبات انجام شده هزینه خوراکی یک خانوار ۴ نفره در آذرماه امسال به نرخ های آزاد یک میلیون و ۲۳ هزار و ۵۹۷ تومان و هزینه مربوط به مسکن نیز یک میلیون و ۲۰۱ هزار و ۵۱۳ تومان بوده است. سهم خوراکی ها در سبد هزینه های خانوار کارگری کشور دارای ۲۷.۳۸درصد، سهم مسکن ۳۲.۸۲ درصد، سهم بهداشت و درمان ۶.۹۸ درصد، حمل و نقل ۹.۸۷ درصد، خرید اثاثیه منزل ۵.۱۳ درصد و کفش و پوشاک نیز ۴.۹۴ درصد است. سهم مابقی اقلام به مراتب کمتر از ارقام ذکر شده است”.
از سوی دیگر به نوشته فرارو، آخرین محاسبات صورت گرفته از سوی کارگران مربوط به وضعیت هزینه های زندگی کارگران در آبان ماه امسال بوده که به نرخ دولتی ۲ میلیون و ۸۶۸ هزار و ۴۲۴ تومان و به نرخ آزاد نیز ۳ میلیون و ۲۹۸ هزار و ۶۸۸ تومان اعلام شده بود.
در همین حال، بانک جهانی نیز در آخرین گزارش خود از وضعیت درآمد در سطح جهان، از سقوط بخش وسیعی از جمعیت ایران به زیر خط فقر در طی ۴ سال گذشته خبر داده بود. به نوشته سایت “صدای اقتصاد”، بانک جهانی اعلام کرده است: “در سال ۲۰۱۰ تنها ۷.۰ درصد از جمعیت ایران یعنی معادل نیم میلیون نفر زیر خط فقر روزانه ۲۵. ۱ دلار زندگی می‌کرده‌اند. اما در عین حال بخش وسیعی از جامعه ایرانی در نزدیکی این خط فقر قرار داشته‌اند. برآوردهای داخلی برآن است که طی یکی دو سال اخیر به واسطه رشد قابل ملاحظه نرخ تورم و البته بروز رکود اقتصادی در ایران، تعداد بیشتری از جامعه ایرانی به زیر خط فقر منتقل شدند. بالا آمدن نیم دلاری خط فقر از ۲ دلار به ۵.۲ دلار و از ۳ دلار به ۵.۳ دلار ، ممکن است که ۴ الی ۶ درصد، معادل ۵.۴ میلیون نفر از جمعیت ایران را در زیر خط فقر قرار داده باشد. این نشان می‌دهد که بسیاری از شهروندان ایرانی نسبت به تغییرات در درآمد شخصیشان و همچنین افزایش مداوم هزینه‌های زندگی آسیب پذیرند”.
سایت اقتصاد ایران در ادامه، در ذیل گزارش بانک جهانی نوشته: “چندی قبل نیز سازمان ملل در گزارشی از شیوع ۲.۶ درصدی فقر در میان افراد شاغل در ایران خبر داد. در سال جاری باتوجه به تحولات اقتصاد و شرایط رکودی، برخی کارشناسان خط فقر را در کلان شهرهای کشور از جمله تهران ۲ میلیون و ۳۰۰ تا ۲ میلیون و ۵۰۰ تومان در ماه اعلام کردند. اخیرا در کمیسیون راهبردی چشم انداز مجمع تشخیص مصلحت نظام، آمارهایی از سوی رئیس پژوهشکده پولی و بانکی در خصوص نرخ فقر در ایران منتشر شد؛ آمارهایی که برمبنای آن از تبدیل وضعیت سرپرستان خانوار از شاغل به بازنشسته، به عنوان عاملی در جهت فقیر‌تر شدن خانوار‌ها یاد شده است. در این گزارش پیش بینی شد که طی چند سال آینده با پیر‌تر شدن جمعیت کشور، فقر نیز در خانوار‌ها افزایش یابد. رشد اقتصادی در تمامی سال‌های ۷۲ - ۱۳۷۰، ۷۶ - ۱۳۷۴ و ۸۶ - ۱۳۸۴ موجب کاهش فقر شده اما اثر رشد در کاهش فقر خانوارهای با سرپرست مرد، موثرتر بوده است. در خطوط فقر پایین، صرف‌نظر از جنسیت سرپرست، رشد، موجب کاهش فقر می‌شود.در این پژوهش، استان های با شاخص رفاهی بالا بررسی شدند. شاخص رفاه در استان تهران به نحو چشم‌گیری از شاخص رفاه کل کشور بالاتر است. براساس پژوهش انجام شده، فقرای کشورهای مختلف با یکدیگر مقایسه شدند. به طوری که فقرای ایران تقریبا در سطح فقرای مصر زندگی می کنند و وضعیت آنها از هند خیلی بهتر است و البته با آمریکا خیلی فاصله دارد. از سوی دیگر فاصله رفاهی پردرآمدهای ایران و آمریکا خیلی زیاد نیست و تقریبا پردرآمدهای ایران و آمریکا از رفاه مساوی برخوردارند”.
برخی از کاربران شبکه های اجتماعی و فعالان کارگری در واکنش به احمد میدری نوشته اند، دولت حسن روحانی، به جای محاسبه نسبت نرخ تورم با درآمد، از شاخص بانک جهانی و صندوق بین المللی پول مبنی بر تعیین حداقل درآمد بر اساس ۲۵.۱ دلار آمریکا به عنوان درآمد روزانه و بر اساس قدرت خرید از سال ۲۰۰۵ استفاده کرده است.
گفتنی آنکه پیش از این، عادل آذر، رئیس مرکز آمار ایران اعلام کرده بود قصد اعلام رقم دقیق خط فقر را ندارد.
سایت الف در اینباره نوشته بود: “عادل آذر، مسوول ذکر این شاخص را وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی معرفی کرده است اما این وزارتخانه که وزارتخانه سابق رفاه را در خود جای داده است نیز قصدی برای اعلام خط فقر ندارد. در این میان کارشناسان، برآوردهایی از این شاخص انجام داده اند تا به طور غیر رسمی این شاخص در کشور اعلام شود”.
