دولت اوباما میگوید از رهبری ایران انتظار دارد با پاسخ مناسب در مذاکرات ژنو، در مورد توافق هستهای جدیت نشان دهد. این برنامه اعتمادسازی از ایران میخواهد غنیسازی اورانیوم با درصد بالا را کنار بگذارد و با بازرسیهای بیشتر موافقت کند تا در عوض برخی از تحریمها از جمله تحریم مبادله فلزات ارزشمند برداشته شود.
بسیاری گزارش دادهاند که تهران احتمالا پیشنهادی را برای پاسخ به این خواستهها از جمله محدود کردن غنیسازی آماده کرده است.
اگر چنین اتفاقی بیافتد این امر نشان دهنده تغییر در موضع رهبر ایران آیتلله خامنهای است که همواره هرگونه پیشنهاد را برای پایان دادن به بنبست هستهای کشور رد کرده است.
اما دولت اوباما الزاما نباید جواب مثبت ایران را به سادگی قبول کند چرا که چون ایران طی سال گذشته زیرساختهای هستهای خود را توسعه داده و حفرههای بزرگی را در آنچه قرار بود «شبکه امن موقت» باشد ایجاد کرده است.
سال گذشته ذخیره اورانیوم غنیشده 20 درصدی ایران، خطرناکترین قطعه زیرساخت هستهای این کشور، به نظر میرسید چون میتواند به سرعت به درجه سلاح تبدیل شود. این غنیسازی در تاسیساتی زیرزمینی اتفاق میافتد که استفاده چندانی به جز ساخت سلاح ندارد. اگر ایران حتی شش ماه پیش قبول میکرد این تاسیسات را تعطیل کند و مواد تولید شده تحت کنترل درآید، تهدید را، مبتنی بر اینکه ایران میتواند بزودی بمب بسازد، کاهش میداد.
از آن زمان ایران شروع به نصب نسل جدیدی از سانتریفیوژها در بزرگترین نیروگاه غنیسازی خود در نطنز کرده است. بدلیل سرعت بالای غنیسازی این سانتریفیوژها، تهدید ایران بیشتر میشود.
در همین حال قرار است راکتور جدید آب سنگین اراک سال آینده آماده شود که به ایران این توانایی را میدهد که پلوتونیوم را غنیسازی کند و از آن برای ساخت بمب استفاده کند.
هرگونه توافق با ایران، حتی به صورت موقت، باید این واقعیات جدید را در نظر بگیرد. هیچ تحریمی نباید برداشته شود تا زمانیکه ایران اقداماتی انجام نداده است که چارچوب زمانیش در توانایی ساخت سلاح را عقب بیاندارد. به عبارت دیگر در هرگونه توافقی، سانتریفیوژهای پیشرفته و راکتور اراک نیز باید در نظر گرفته شود.
حتی چنین توافقهای موقت نیز مورد اعتراض اسرائیل قرار خواهد گرفت. این کشور میگوید تا وقتی ایران تمام غنیسازی اورانیوم را کنار نگذاشته نباید تحریمها کاهش یابد.
تمام مشکلات توافق اولیه میتواند با تعیین یک چارچوب مورد رسیدگی قرار گیرد. چارچوبی که در آن ایران بگوید در ازای برداشتن تمام تحریمها حاضر است چه مقدار از برنامه هستهای خود را کنار بگذارد. این موضوع میتواند جدیت دولت ایران را به طور کامل مورد آزمایش قرار دهد.
منبع: واشنگتن پست - 14 اکتبر 2013