کمک به روسیه برای دور زدن تحریم‌ها

تایم شنبه ۱۸ مرداد ۱۳۹۳

» تحلیل تایم از روابط تهران و مسکو

پایان ماه آوریل، زمانی‌که اولین دور تحریم‌های غرب علیه روسیه اجرایی شد، ولادمیر پوتین به آمریکا و اتحادیه اروپا هشدار داد که اجازه نمی‌دهد توهین به روسیه بی‌جواب باقی بماند. رئیس‌جمهور روسیه گفت: “دولت روسیه پیشاپیش اقدامات تلافی‌جویانه‌ای را در نظر گرفته است” و این‌که اگر غرب به تحریم روسیه به خاطر بحران اوکراین ادامه دهد او می‌بایست به فکر ضربه متقابل باشد. او بلوف نمی‌زد. این هفته روسیه به عنوان بخشی از ضدحمله، شروع به اقدام علیه کشاورزان و بازرگانان غربی و همچنین تلاش‌های دیپلماتیک آنان در مورد ایران کرده است.

شاید تعجب‌آورترین بخش مقابله به مثل روسیه، فرمانی بود که پوتین روز چهارشنبه امضاء کرد و طی آن واردات غذا از کشورهایی که روسیه را تحریم کرده‌اند ممنوع کرد. این لیست سیاه که دولت روز بعد آن را منتشر کرد، شامل اقلامی بود که طبقه متوسط روسیه به داشتن آن‌ها عادت کرده، نظیر گوشت باکیفیت، ماهی، میوه، سبزیجات و محصولات لبنی از آمریکا، اروپا، کانادا، استرالیا و نروژ که هر کدام از فروش خود در بازار روسیه سالانه میلیاردها دلار درآمد دارند. به طور همزمان، روسیه به ادوارد اسنودن اجازه اقامت سه ساله داد و امید آمریکا به دادگاهی کردن او بخاطر افشای اسناد محرمانه این کشور را کمرنگ کرد.

اما مسئله‌سازترین انتقام از غرب، قرارداد نفتی روسیه با ایران است. طبق این قرا رداد که در تاریخ ۵ اوت در مراسمی در مسکو امضاء شد، ایران می‌تواند نفت خام خود را به روسیه بفروشد و از درآمد آن برای خرید تجهیزات حفاری و تکنولوژی‌های دیگر استفاده کند و این فرصت را به جمهوری اسلامی می‌دهد تا تحریم‌های غرب علیه این کشور را دور بزند. به این ترتیب تلاش‌های بین‌المللی برای کشاندن ایران به میز مذاکره هسته‌ای از طریق منزوی کردن این کشور می‌تواند تضعیف شود.

یک مقام ارشد دولت ایران که به شرط ناشناس ماندن با تایم صحبت کرده می‌گوید، وقفه پیش‌آمده در مذاکرات، به ایران این فرصت را داده تا نگاهش را به مسکو معطوف کند. این منبع می‌گوید، رهبر ایران از تاکتیک‌های غرب در پروسه ۱+۵ خسته و ناامید شده، برای همین به دولت ایران دستور داده تا با روسیه قرارداد نفت در برابر غذا را پیش ببرند. “با این‌که [آیت‌الله] در روند سیاسی دخالتی نکرده است، اما بر قرارداد با روسیه شخصا نظارت کرده، چون غرب در مذاکرات وین کارشکنی کرده و خواسته‌های غیرمعقول مطرح ‌کرده است.”

سافاروف، رئیس مرکز روسی مطالعات ایران که در مورد سیاست این کشور به دولت روسیه مشاوره می‌دهد می‌گوید، در آن زمان پیشنهاد نفت در برابر غذای روسیه ماه‌ها روی میز بود. این پیشنهاد بخشی از تلاش روسیه برای نزدیک شدن به رقیبان غرب بود، خصوصا چین، ونزوئلا، کره شمالی، کوبا و اخیرا به ایران.

بی‌میلی قبلی ایران نسبت به این قرارداد قابل درک است. روسیه تحت فشار آمریکا و اروپا در سال ۲۰۱۰، از قرارداد فروش سیستم موشکی زمین به هوای اس-۳۰۰ عقب کشید. ایرانیان که دلایل خوبی برای احتیاط در مورد قرارداد نفت در برابر غذا داشتند این خیانت را بخوبی به خاطر سپردند. حسن بهشتی‌پور، متخصص سیاست خارجی مقیم تهران می‌گوید، علاوه بر فروش ارزان نفت ایران، این اقدام باعث می‌شود که وزنه روسیه در بازار جهانی انرژی سنگین‌تر شود که ایران سعی می‌کند از آن اجتناب کند. او می‌گوید: “روسیه به دنبال یک سیاست انحصارطلبانه است و می‌خواهد نقشی انحصاری به عنوان مرکز انرژی جهان ایفا کند. برای همین ایران و روسیه در بازار انرژی متحد نیستند بلکه رقیب محسوب می‌شوند.”

حالا تحریم‌های غرب باعث شده که آن‌ها بر اختلافات خود فائق آیند. دیوید کوهنُ معاون تروریسم و اطلاعات مالی وزارت خزانه‌داری آمریکا می‌گوید، این موضوع پیشاپیش نگرانی‌های جدی در واشنگتن ایجاد کرده است و بر روند مذاکرات ۱+۵ هم تاثیر خواهد گذاشت.

آمریکا بارها شرکت‌های نفتی روسی را از تجارت با ایران برحذر داشته و آن‌ها را تهدید به تحریم کرده است. اما با منزوی کردن کشوری به بزرگی روسیه، غرب این زمینه را ایجاد می‌کند که کشورهای مخالف آمریکا با هم متحد شود و بتوانند بر مشکلات انزوا غلبه کنند. تاثیر مشترک آن‌ها بر اقتصاد جهانی می‌تواند برای غرب مشکل‌ساز باشد.