پس از اعلام نارضایتی آیت الله خامنه ای از”اسلامی نبودن دانشگاه ها” و تاکیدات پیشین وزیر علوم دولت محمود احمدی نژاد بر لزوم “جداسازی جنسیتی” در دانشگاه ها، مدیر کل امور فرهنگی وزارت علوم نیز طی اظهاراتی درمورد اجرای “طرح عفاف و حجاب” این بار بر لزوم “تفکیک جنسیتی” در دانشگاه ها تاکید کرد.
جلیل دارا، مدیرکل امور فرهنگی وزارت علوم و تحقیقات و فن آوری در تازه ترین اظهاراتش در این باره با اشاره به ابلاغ مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی درباره اجرای طرح “عفاف و حجاب” در دانشگاه ها از امسال، گفت:“بر اساس دستورالعمل شورا در جایی که امکان برگزاری کلاسهای مجزا وجود داشته باشد تفکیک کلاسها صورت می گیرد.”
این مقام مسئول در وزارت علوم همچنین افزود: “نظر وزیر علوم نیز در بحث عفاف و حجاب این است که در این زمینه قانون وجود دارد و تنها مشکل در عدم اجرای آن است؛ از این رو تدوین اساسنامه و دستورالعمل برای عفاف و حجاب در دانشگاهها ضرورت ندارد و تنها باید دستورالعمل قبلی که مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی است اجرایی شود.”
مدیر کل امور فرهنگی وزارت علوم با بیان اینکه “سیاست واحدی در این زمینه در دانشگاهها باید اجرایی شود تا هر دانشگاهی رویکردی متفاوت نداشته باشد” تاکید کرد: “برخی افراد بحثهای مختلفی را در خصوص تک جنسیتی کردن دانشگاهها مطرح می کنند اما نیازی نیست که دانشگاهها را به سمت تک جنسیتی برد، تنها کافی است که در دانشگاهها فضای اسلامی حاکم باشد.”
وی درعین حال با اعلام اینکه “شورای عالی انقلاب فرهنگی دانشگاه ها را ملزم به تفکیک جنسیتی نکرده و سیاست کلی این نیست” تصریح کرد: “تفکیک جنسیتی در این راستا که مباحث در کلاس ها به صورت راحت تری مطرح شود صورت می گیرد”.
اظهارات مدیرکل امور فرهنگی وزارت علوم درباره تفکیک جنسیتی دانشگاه ها درشرایطی مطرح می شود که پیش از این، در هفته نخست آذرماه سال گذشته نیز کامران دانشجو، وزیر علوم دولت مستقر طی اظهاراتی با اعلام اینکه “تفکیک جنسیتی را مطابق با جهان بینی اسلامی اجرا می کنیم” بر اهداف محمود احمدی نژاد و جناح حاکم بر کشور برای کنترل و محدودسازی دانشگاه ها تاکید کرده بود.
دانشجو که به دنبال هشدارهای معاون پژوهشی نهاد نمایندگی ولی فقیه در دانشگاه مبنی بر “مشکل ساز بودن اختلاط پسر و دختر در دانشگاه ها” سخن می گفت خواستار جداسازی جنسیتی و به تعریفی “تک جنسیتی” شدن دانشگاه ها شده و گفته بود:“ما در دانشگاه ها رشته‌هایی را خاص زنان و رشته‌هایی را خاص آقایان می‌خواهیم و این بحث در تمام دنیا هم وجود دارد و در کشور هم دانشگاه‌هایی همچون الزهرا و امام صادق نیز مخصوص آقایان وخانم‌ها داریم و اشکالی هم ندارد و مثبت و خوب است.”
تفکیک جنسیتی در پنج سال گذشته
تاکید مدیر کل امور فرهنگی وزارت علوم بر “تفکیک جنسیتی” دانشگاه ها در قالب اجرای طرح عفاف و حجاب در حالی است که از زمان روی کار آمدن محمود احمدی نژاد همواره بحث تفکیک جنسیتی در بسیاری از حوزه ها و مسایل جاری کشور مطرح بوده است. ایجاد بیمارستان تک جنسیتی، راه اندازی پارک تفریحی تک جنسیتی، جداسازی اتاق کارمندان زن و مرد، جدا سازی ورودی دانشجویان دختر و پسر به دانشگاه ها، حذف دبیران مرد از مدارس دخترانه و موارد بسیار دیگری از این دست همگی از آغاز به کار محمود احمدی نژاد انجام شده است.
در اولین اقدام دولت در این راستا، محمد حسین صفار هرندی وزیر ارشاد اسلامی در پاییز سال1384 با ابلاغ بخشنامه ای به معاونان خود خواستار اجرای چنین تفکیکی شد و حضور کارمندان زن در ساعات عصر در ادارات را ممنوع اعلام کرد که این روند با جداسازی اتاق کارمندان زن از کارمندان مرد در برخی از وزارتخانه ها و ادارات دیگر از جمله در سازمان تامین اجتماعی ادامه یافت.
پس از آن در سال 1385 وزارت آموزش پرورش برنامه حذف دبیران مرد از دبیرستان های دخترانه را به اجرا در آورد؛ اگرچه این طرح به دلیل کمبود نیروی انسانی نتوانست به طور کامل به اجرا در آید اما براساس شنیده ها همچنان مورد توجه دولت است.
در ادامه این روند وزارتخانه های علوم و بهداشت نیز از سال 1385 برنامه هایی در مورد جداسازی جنسیتی در دانشگاه ها به اجرا گذاشتند که این برنامه ها از جداسازی در ورودی دانشجویان مرد و دانشجویان زن آغاز، و با جداسازی برخی کلاس ها و دروس ادامه یافت. محدود کردن ورود دختران به دانشگاه در سهمیه بندی کنکور نیز، اقدام دیگر دولت در راستای تفکیک جنسیتی بود؛تلاش هایی که همچنان ادامه دارد تا جایی که اسفندماه سال گذشته برخی سایت های خبری اعلام کردند: “دانشگاه شهید بهشتی تهران از آغاز ترم تحصیلی جدید علاوه بر تفکیک جنسیتی ورودی‌های این دانشگاه، فهرست حضور و غیاب دانشجویان دختر و پسر را نیز از یکدیگر تفکیک کرده است.”
حمایت نمایندگان رهبر
تلاش محمود احمدی نژاد و نزدیکانش در پنج سال گذشته برای جداسازی جنسیتی در دانشگاه ها و مدارس و ادارات و نهادها در شرایطی است که همواره نمایندگان آیت الله خامنه ای نیزبا حمایت از طرح های دولتمردان احمدی نژاد، براجرای این جداسازی در دانشگاه ها تاکید داشته و برخی مواقع حتی نسبت به اختلاط دانشجویان دختر و پسر با هم هشدار داده اند.
در همین ارتباط سال گذشته حجت‌الاسلام فضل‌علی، نماینده رهبر جمهوری اسلامی در دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی، با دفاع از «طرح تک‌جنسیتی» کردن دانشگاهها به خبرگزاری ایلنا گفته بود:“یک ضرب‌المثل قدیمی است که می‌گوید دختر و پسر جوان در کنار یکدیگر مثل پنبه و آتش هستند. ما این ضرب‌المثل را قبول داریم و معتقدیم پنبه در کنار آتش سالم نمی‌ماند و می‌سوزد، بنابراین با اختلاط دختر و پسر در دانشگاهها مخالفیم.”
مدتی پس از آن، حبیب محمدنژاد، معاون پژوهشی نهاد نمایندگی ولی فقیه در دانشگاه ها نیز همزمان با آغاز سال تحصیلی جاری و انتقاد آیت الله خامنه ای از “اسلامی نبودن دانشگاه ها” اختلاط پسر و دختر در دانشگاه های کشور را مشکل ساز خوانده و گفته بود: “در دوره دانشگاه زمانی که محرک‌های جنسی در جوانان به حد اعلای خود رسیده است اختلاط آنها در دانشگاهها باعث افت تحصیلی دانشجویان شده است.”
وی همچنین با توصیه به مقامات وزارت علوم گفته بود: “برای اینکه اثرات جداسازی جنسیتی را بر میزان موفقیت تحصیلی بیازماییم باید دانشگاه‌هایی مانند دانشگاه های تهران، صنعتی‌شریف یا شهید بهشتی که رتبه علمی مناسبی دارند و استادان موفقی در آنجا تدریس می‌کنند مورد آزمون قرار گیرند تا بتوانیم در رابطه با جداسازی جنسیتی و تاثیر آن بر آموزش دانشجویان اظهارنظر کنیم.”
غلامعلی حداد عادل، رییس کمیسیون فرهنگی و پدرعروس آیت الله خامنه ای نیز همزمان با آغاز سال تحصیلی گفت: “اسلامی کردن دانشگاه ها یک انتظار مهم از وزیر علوم جدید است که امیدواریم با کمک حوزه های علمیه و شورای عالی انقلاب فرهنگی به این وزارتخانه بزودی محقق شود.”
جداسازی جنسیتی با کدام هدف؟
در واپسین روزهای سال گذشته یحیی رحیم صفوی، فرمانده سابق سپاه پاسداران و مشاور کنونی آیت الله خامنه ای در اظهاراتی تاکید کرد که: “دانشگاهها امروز وضعیت خوبی ندارند، جای دلسوزان انقلاب و نخبگانی که به حضرت امام، مقام معظم رهبری و قانون اساسی وفادار باشند در دانشگاه ها خالی است.”
این گفته رحیم صفوی در حالی بود که از روزهای نخست اسفندماه و با توصیه اداره سیاسی سپاه پاسداران، بسیاری از فرماندهان این نهاد نظامی همچون جانشین فرمانده نیروی زمینی سپاه، معاون تبلیغات و فرهنگ سازمانی سپاه، جانشین فرمانده بسیج، فرمانده سپاه خراسان، معاون فرهنگی و تبلیغاتی ستاد کل نیروهای مسلح و بسیاری دیگر از فرماندهان ارشد این نهاد نظامی نیز در باره اهمیت نقش و حضور بسیج و سپاه در دانشگاه ها تاکید کرده و خواهان حضور نیروهای “وفادار به رهبری” و “دلسوز انقلاب اسلامی” در دانشگاه ها و عرصه های علمی و فرهنگی شدند.
رد پای نگرانی های سرداران سپاه و مشاور رهبری را در مروری بر مواضع ماههای گذشته دولتمردان نیز می توان جستجو کرد؛ همزمان با برخی اعتراضات دانشجویی، کامران دانشجو وزیر علوم دولت مستقر گفت: “امروز عده ای می خواهند دانشگاه ها را با دیدگاه غربی ها جلو ببرند، این عده می خواهند دانشگاه ها بر مبنای آزادی، لاابالی گری و هرج و مرج پیش برود.”
وی در اظهاراتش خواستار نظارت بیشتر بر امور دانشگاه ها و اساتید شد و تاکید کرد که: “عده ای بیان کردند دانشجو به دلیل آنکه قشر فرهیخته جامعه است هر کاری کرد نباید برخوردی صورت گیرد؛ آنان می گویند در مقابل باج خواهی و زورگویی عملی انجام ندهیم. جامعه دانشگاهی ما ارزش مدار است که اخلاق را در کنار علم می خواهد و این حرکات را بر نمی تابد. دشمنان بدانند که دانشجویان لاابالی گری های ترویجی آنان را قبول نخواهند کرد و دانشگاه ارزش مدار می ماند.”
وی همچنین با اشاره به تلاش های دولت و وزارت علوم برای تفکیک جنسیتی و بحث اسلامی کردن دانشگاه ها، گفت: “تلاش برای ایجاد دانشگاه ارزشمدار هیچگونه منافاتی با تلاش همه جانبه برای کسب دستاوردهای علمی و پژوهشی و فناوری نوین ندارد بلکه صرفاً جهت گیریهای علمی و آموزشی را هدفمند می سازد.”
