کوتاه شدن دست دولت از سیاست‌گزاری در فضای مجازی

آرش بهمنی
آرش بهمنی

» شورای ساخته رهبر، تصمیم گیر شد ‎

در واکنش به دستور آیت‌الله خامنه‌ای در حکم انتصاب دوره جدید اعضای شورای عالی فضای مجازی برای انحلال شوراهای مشابه، وزیر ارتباطات خبر از امکان انحلال شورای عالی فن‌آوری اطلاعات داد.

محمود واعظی، وزیر ارتباطات، دستور آیت‌الله خامنه‌ای را “فصل‌الخطاب” توصیف کرد ودرباره امکان انحلال شورای عالی فن‌آوری اطلاعات گفت: “احتمالش هست، برای این منظور جلسه خواهیم داشت و تصمیم‌گیری خواهیم کرد”.

آیت‌الله خامنه‌ای روز شنبه اعضای شورای عالی فضای مجازی را برای چهارسال منصوب کرد. او در حکم خود خواستار “انحلال شوراهای عالی مصوب در گذشته که موازی این شورا هستند، به‌منظور تحکیم جایگاه فراقوه‌ای و موقعیت محوری و کانونی شورای عالی و نیز انتقال وظایف آن شوراها به شورای عالی فضای مجازی” شد.

رهبر جمهوری اسلامی اسفند ماه سال ۹۰ دستور تشکیل شورای عالی فضای مجازی را صادر کرد و وظیفه آن را راه‌اندازی مرکز ملی فضای مجازی کشور اعلام کرده بود. وی از این شورا خواسته بود که نسبت به فضای مجازی در داخل و خارج از ایران “اشراف کامل” داشته باشد و نسبت به “مواجهه فعال” با فضای مجازی “از حیث سخت افزاری، نرم افزاری و محتوایی” تصمیم‌گیری کند.

در حکم جدید آیت‌الله خامنه‌ای علاوه بر اعضای حقوقی، این شورا عضو حقیقی نیز دارد. اعضایی که رهبر ایران برای عضویت در دوره فعالیت این شورا انتخاب کرده،‌ سعیدرضا عاملی، حمید شهریاری، رضا تقی‌پور، مهدی اخوان بهابادی، مسعود ابوطالبی، کامیار ثقفی، رسول جلیلی و عزت‌الله ضرغامی هستند. به غیر از محمد سرافراز - عضو حقیقی دوره قبل که این‌بار در مقام رئیس سازمان صدا و سیما در جلسات حضور خواهد داشت - این لیست شاهد دو تغییر است، و جواد مظلومی و علیرضا شاه‌میرزایی از جرگه اعضای آن خارج شده‌اند.

در زمان تشکیل شورای عالی فضا مجازی، بحث‌هایی درباره تداخل کار و وظایف این شورا با شورای عالی انفورماتیک، شورای عالی اطلاع‌رسانی و شورای عالی فن‌آوری اطلاعات مطرح شده بود.  در این میان بحث انحلال شورای عالی فن‌آوری اطلاعات تاکنون چندین بار مطرح شده و نمایندگان مجلس نیز اردیبهشت‌ماه به کلیات انحلال این شورا رای مثبت داده بودند.

آنز مان محمدباقر نوبخت، سخن‌گوی دولت، در این‌باره چنین اظهارنظر کرده بود: “مسئولیت‌های دو شورا با هم متفاوت است و هدف رهبر معظم انقلاب اسلامی از تاسیس شورای عالی فضای مجازی اصلا ارتباطی به وظایف شورای عالی فناوری اطلاعات ندارد”.

در زمان بررسی این مساله در مجلس رضا باقری‌اصل، جانشین دبیر شورای عالی فن‌آوری اطلاعات، گفته بود که انحلال این شورا و ادغام آن در شورای عالی فضای مجازی “حذف ابزار دولت برای هماهنگی بین دستگاهی در حوزه فناوری اطلاعات” است. دولت در شورای فن‌آوری اطلاعات ۱۶ و در شورای عالی فضای مجازی، هشت نماینده دارد.

دوره گذشته شورای عالی فضای مجازی، البته شاهد حاشیه‌هایی هم بود. اختلاف‌ نظر میان دولت روحانی و قوه‌قضائیه درباره بحث فیلترینگ برخی شبکه‌های اجتماعی، باعث شد که هیچ جلسه‌ای در یک بازه زمانی پنج ماهه تشکیل نشود. این در حالی است که جلسات این شورا باید هر سه هفته یک‌بار تشکیل می‌شد.

دستور جدید آیت‌‌الله خامنه‌ای البته واکنش اصول‌گرایان را نیز به دنبال داشته. ازجمله رجانیوز - وب‌سایت نزدیک به جبهه پایداری - ضمن انتقاد از دولت روحانی، در این زمینه نوشت: “رویکرد عجیب و معنادار دولت یازدهم در این زمینه و عدم توجه کافی و دقیق به موضوع فضای مجازی سبب شده تا در دو سال اخیر شاهد موجی از ناهماهنگی‌ها و بی‌نظمی‌ها در زمینه مدیریت ارتباطات مجازی و اینترنتی باشیم که علاوه بر دلسرد کردن کاربران اینترنتی در ایران، زمینه را نیز برای آسیب پذیر شدن منافع ملی کشورمان در این فضا فراهم می‌کند”.