محبوبه نیک‌نهاد
همزمان با حملات دیروز احمدی نژاد به دانشگاه آزاد در سخنرانی دانشگاه علم و صنعت، خبرگزاری‌های رسمی سخنان هاشمی رفسنجانی در دفاع از این دانشگاه و انتقادات از مخالفان آن را منتشر کردند. هاشمی در بخشی از سخنان خود موفقیت‌های دانشگاه آزاد را پاسخ مناسبی به شیطنت‌های برخی علیه این دانشگاه دانست، و در همین حال احمدی نژاد با انتقاد شدید از دانشگاه آزاد، گفت: “به زودی وقت اصلاح این دانشگاه هم می‌رسد.“
اظهارات همزمان احمدی نژاد و هاشمی رفسنجانی درباره دانشگاه آزاد، نشانه بالا گرفتن مجدد تنش‌ها در این باره است؛ تنش‌هایی که در دو سال قبل هم کم و بیش وجود داشت اما در نهایت با دخالت رهبر جمهوری اسلامی به نفع هاشمی متوقف شد. اما به نظر می‌رسد این بار این دو رقیب انتخاباتی و مقام سیاسی جمهوری اسلامی صریح‌تر از گذشته علیه یکدیگر به میدان آمده‌اند و لحنی شدیدتر را هم علیه دیگری اتخاذ می‌کنند.
احمدی نژاد ادعاهای چندی پیش خود در یک محفل نسبتا خصوصی (افطاری دانشجویان همفکر) را که فقط در سایت حامی او (رجانیوز) منتشر شده بود، این بار به جلسه دیدار علنی خود با دانشجویان علم و صنعت کشانده است و دانشگاه آزاد را صراحتا به “پول دادن به گروه‌ها” متهم کرده است. در مقابل، هاشمی هم تلاش‌های مخالفان دانشگاه آزاد را که بی‌شک احمدی نژاد اصلی‌ترین آنهاست، “شیطنت” نامیده است.
رهبری هم فصل الخطاب نشد
سال گذشته، وقتی درگیری‌های لفظی متقابل بین حامیان هاشمی و احمدی نژاد در خصوص دانشگاه آزاد پس از مدتی یکباره قطع شد، در محافل سیاسی این موضوع مطرح شد که رهبر با دخالت در این نزاع، از احمدی نژاد خواسته است که بحث دانشگاه آزاد را به یک بحران تبدیل نکند و خواسته‌های خود را از راههای آرام و قانونی پیش ببرد.
احمدی نژاد هم یک ماه پیش، وقتی یکی از دانشجویان حامی او از علت پیگیری نشدن برنامه‌های دولت برای دانشگاه آزاد پرسید، این موضوع را تایید کرد که: “برخی مقامات بلندپایه توصیه کرده‌اند در شرایط هسته‌ای روی این موضوع فشار نیاوریم.“
او این بار هم جزئیات بیشتری را در این باره روشن ساخته است: “شورای عالی انقلاب فرهنگی چندی پیش تصمیم گرفت که تغییراتی را در اساسنامه دانشگاه آزاد ایجاد کند و آن را بر روی نظم و ضابطه قرار دهد؛ چراکه نحوه مدیریتی که در این دانشگاه است با هیچ‌کدام از قوانین ما منطبق نیست. ولی آن‌قدر فشار آوردند که به ما گفتند که شرایط کشور حساس است و فعلا در مورد ایجاد تغییراتی در اساسنامه دانشگاه آزاد و ضابطه‌مند کردن آن صبر کنید و فعلا دست نگه دارید چون اینها در شرایط حساس کشور بحران درست می‌کنند و دلشان برای مملکت نمی‌سوزد.“
هرچند پس از پادرمیانی پنهان رهبر، احمدی نژاد و حامیانش حملات خود علیه دانشگاه آزاد را متوقف کردند؛ اما اظهارات دیروز هاشمی و احمدی نژاد نشان می‌دهد که دخالت رهبری هم نتوانسته است به این نزاع پایان دهد و هیچ‌یک از دو طرف قصد عقب‌نشینی در این باره را ندارند.
به نظر می‌رسد این بار نزدیکان احمدی نژاد به گزک جدیدی دست یافته‌اند که می‌خواهند آن را دستمایه تبلیغات منفی جدیدی علیه دانشگاه آزاد قرار دهند. چرا که هم در افطاری دانشجویان حامی و هم در سخنرانی دیروز، بیشترین تاکید احمدی نژاد بر یک “قرارداد دو سه میلیاردی” بود که به گفته وی، دانشگاه آزاد با “یک مرکز سیاسی” که “هیچ ربطی به دانشگاه و علم ندارد” بسته است تا تحولات آینده خاورمیانه را برای آنها رصد کند: ”قراردادی که هر کس بخواند می‌فهمد که می‌خواستند پولی را در شکم آنها بریزد.“
احمدی نژاد ماه گذشته در جمع دانشجویان حامی خود طرف این قرارداد را به صراحت “یک مرکز تحقیقاتی وابسته به یک مجمع و سازمان که از بودجه دولتی استفاده می‌کند” معرفی کرده بود؛ که به نظر می‌رسد اشاره نه چندان مبهمی به مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت به ریاست حسن روحانی باشد. البته آن بار، احمدی نژاد رقم این قرارداد را 4 میلیارد تومان و موضوع آن را “نقش مصر در معادلات منطقه‌ای” ذکر کرده بود.
احمدی نژاد علیه دانشگاه آزاد
محمود احمدی نژاد، نزدیکان وی و اعضای دولت نهم از دو سال پیش تاکنون همواره با زبانی تند به دانشگاه آزاد حمله کرده‌اند. بالا بودن نرخ شهریه‌ها، مهمترین بهانه احمدی نژاد و حامیان او بوده است تا دانشگاه آزاد را به باد انتقاد بگیرند، در حالی که ناظران معتقدند حامیان رئیس دولت نهم به دانشگاه آزاد که یکی از گسترده‌ترین نهادهای اقتصادی و اجتماعی کشور است، چشم دوخته‌اند و نیز حاضر نیستند اجازه دهند نزدیکان هاشمی رفسنجانی تسلط خود بر این دانشگاه را حفظ کنند.
اشاره احمدی نژاد به قرارداد تحقیقاتی این دانشگاه با مرکزی که ریاست آن برعهده حسن روحانی است، با توجه به انتقادات متقابل این دو به یکدیگر که در هفته گذشته در رسانه‌ها مطرح شده است، سیاسی بودن اظهارات اخیر احمدی نژاد درباره دانشگاه آزاد را نشان می‌دهد.
دانشگاه آزاد، در حقیقت یک نهاد آموزشی غیر دولتی است که با اتکا بر شهریه‌های دانشجویان و بدون گرفتن هیچ بودجه‌ای از دولت اداره می‌شود. صاحب‌نظران معتقدند این دانشگاه که برخلاف دانشگاههای دولتی از بودجه عمومی استفاده نمی‌کند، حق دارد شهریه خود را بر اساس توافق با دانشجویان و به طور مستقل از دولت تعیین کند. تعیین رئیس و خط مشی‌های کلی این دانشگاه نیز طبق اساسنامه بر عهده هیئت امنای آن است که در ابتدا، اعضای آن همان اعضای هیئت موسس بودند.
حملات احمدی نژاد علیه دانشگاه آزاد در پاییز سال گذشته، مدتی پس از آنکه وی در سفر استانی خود به سیستان و بلوچستان اعلام کرد برای کاهش شهریه‌های این دانشگاه “ضرب الاجل” تعیین کرده است، به اوج رسید. چندی در آن زمان وی و نزدیکانش موضوع تغییر هیئت امنای این دانشگاه را در شورای عالی انقلاب فرهنگی مطرح کردند، در حالی که طبق اساسنامه دانشگاه آزاد، هیئت موسس باید پیشنهاد تغییر در هیئت امنا را بدهد و شورای انقلاب فرهنگی تایید کند. منتها این رویه در سال گذشته نقض شد و همین موضوع دستاویز مسئولان کنونی دانشگاه آزاد قرار گرفت تا جلوی تغییر در هیئت امنا را بگیرند.
در نهایت کار به اینجا رسید که دو نماینده از سوی احمدی نژاد (به عنوان رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی) با هیئت امنای دانشگاه آزاد وارد گفت‌وگو شدند. آنها، طبق شنیده‌ها، حتی تا جایی پیش رفتند که نظر آیت الله خامنه‌ای را هم جلب کرده بودند. اما هاشمی رفسنجانی که ریاست هیئت امنای این دانشگاه را برعهده دارد، به همراه عبدالله جاسبی با رایزنی با آیت الله موسوی اربیلی و میرحسین موسوی توانست همه اعضای هیئت موسس را (غیر از احمد خمینی که فوت کرده است) دور هم جمع کند. نتیجه این شد که تعداد اعضای هیئت امنا بیشتر شد، اما نه با ترکیب و سمت و سویی که احمدی نژاد انتظار داشت.
همزمان با این کشمکش‌ها بود که هاشمی رفسنجانی در موضع‌گیری صریحی علیه تحرکات احمدی نژاد علیه دانشگاه آزاد، گفت: “اگر قرار بود در مقابل این موذی‌‌گری‌‌ها عقب بنشینیم، باید به همان اتاق طلبگی برمی‌‌گشتیم و یا در روستا ها برای مردم مساله می‌‌گفتیم.“
در همان مقطع، این خبر در محافل منتشر شد که احمدی نژاد در این باره اعتراض کرده و از رهبری خواسته است از تلاش‌های وی برای تغییر در مدیریت دانشگاه آزاد حمایت کند. اما رهبری به علت آنچه “در پیش بودن مسائل بزرگ و لزوم خواباندن بحران‌های کوچک” عنوان می‌شد، به بحث‌ها درباره دانشگاه آزاد خاتمه داد.
چند روز بعد، 221 نماینده مجلس اصولگرای هفتم، یعنی اکثریت قریب به اتفاق نمایندگان با امضای نامه‌ای غیرمنتظره به رهبر، از حمایت وی از دانشگاه آزاد تشکر کردند و از فعالیت‌های دکتر جاسبی در عرصه مدیریت این دانشگاه نیز تقدیر نمودند.
با این حال احمدی نژاد هیچ‌گاه از اینکه موضوع دانشگاه آزاد به این سرانجام منتهی شد، راضی نبود. چنان که عر از چندی در سخنرانی‌های خود، انتقاد از بالا بودن نرخ شهریه‌ها و عملکرد دانشگاه آزاد را تکرار کرد و حتی کار را به آنجا رساند که در تعدادی از سفرهای استانی و در برخی شهرستان‌ها که دانشگاه آزاد در آنجا واحد داشت، وعده “تاسیس دانشگاهی با شهریه ارزان‌تر از دانشگاه آزاد” داد.
اتهام سنگین مالی- سیاسی
موضوع شهریه‌ها اکنون اهمیت دست اول ندارد، چرا که احمدی نژاد این بار اتهام سنگینی را به دانشگاه آزاد وارد کرده است که بعید است بدون هدف و برنامه باشد. او گفته است: “من روزانه صدها نامه از دانشجویان و پدر و مادران دانشجویان دریافت می‌کنم که از بابت شهریه‌ها گله‌مند هستند و می‌گویند نمی‌توانیم شهریه دانشگاه را بپردازیم. پول‌هایی که از مردم گرفته می‌شود تحویل گروه‌هایی داده می‌شود که ربطی به دانشگاه و علم ندارند.“
او تا پیش از این صرفا بر جملات ابتدایی، یعنی مساله شهریه‌های سنگین و مشکلات مالی دانشجویان دانشگاه آزاد تکیه می‌کرد. پاسخ این دانشگاه هم واضح بود: ما بودجه دولتی نداریم و برای اداره دانشگاه با پول دانشجویان، هزینه‌هایی به مراتب شفاف‌تر از دانشگاههای دولتی داریم.
اما این بار احمدی نژاد دست روی نقطه‌ای گذاشته است که از “شیطنت” مورد اشاره هاشمی رفسنجانی پیش‌تر است. او این بار دانشگاه آزاد را به همکاری مالی با سیاسیون متهم کرده است؛ اتهامی که بعید است به سادگی بتوان از کنار آن گذشت.
باید دید واکنش حامیان هاشمی به این اتهام سنگین چیست.