“تا اول تیرماه امسال، حدود ۲۶ هزار مورد HIV در کشور ثبت شده است.” این آمار را عباس صداقت، رئیس اداره کنترل ایدز وزرات بهداشت اعلام کرده و گفته است: “تخمین زده می‌شود حدود ۷۰ تا ۸۰ هزار مورد ابتلا به HIV در کشور وجود داشته باشد که از این تعداد حدود ۵۰ تا ۵۵ هزار مبتلا به این بیماری وجود دارند که از وضعیت ابتلای خود خبر ندارند.” این مقام مسوول در وزرات بهداشت در حالی این آمار را اعلام می‌کند که مرضیه وحید دستجردی وزیر اسبق بهداشت در سال ۹۱ گفته بود: “حدود ۹۳ هزار و ۲۵۰ مبتلا به ایدزدر کشور داریم.” همان زمان عباس صداقت که در ریاست اداره کنترل ایدز را به عهده داشت با تایید این رقم گفته بود: “تعداد مبتلایان در سال جاری ۹۳ هزار و ۲۵۰ مورد تخمین زده شده و پیش‌بینی کردیم این میزان تا پنج سال آینده به ۱۲۶ هزار و ۳۰۰ مورد برسد.”
در آمار قبلی هم وزارت بهداشت اعلام کرده بود تا اول فروردین ماه سال ۹۲، مجموعا ۲۶ هزار و ۱۲۵ فرد مبتلا به HIV/AIDS در کشور شناسایی شده است. با این حال عباس صداقت در آمار جدید تنها به گفتن “حدود” ۲۶ هزار نفر اکتفا کرده و نگفته در این بازه سه ماهه دقیقا چند نفر به شمار مبتلایان افزوده است. کارشنانسان بارها تاکید کرده‌اند تعداد مبتلایان شناسایی شده حدود یک چهارم از کل مبتلایان است، با این حساب حتی اگر امار سه ماه پیش یعنی ۲۶هزار و ۱۲۵ نفر را در نظر بگیریم حدود ۱۰۵هزار بیمارمبتلا به ایدز در کشور خواهیم داشت که حدود ۸۰ هزار نفر آنها از بیماری خود خبر ندارند.
چهار سال پیش، حسین‌علی شهریاری رئیس کمیسیون بهداشت مجلس گفته بود: “وزارت بهداشت آخرین آمار مبتلایان به ویروس ایدز در کشور را ۲۰ هزار نفر اعلام کرده است اما طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی تعداد واقعی مبتلایان به این ویروس در کشور را باید ۵ تا ۷ برابر این میزان یعنی بیش از ۱۰۰ هزار نفر برآورد کرد.”
انوشیروان محسنی بندپی، نایب رئیس سابق کمیسیون بهداشت و درمان مجلس و قائم مقام معاون آموزشی وزارت بهداشت به “روز” می‌گوید: همواره آمارهای مربوط به ایدز در ایران متناقض بوده است اما این یک اصل ثابت شده است که تعداد مبتلایان واقعی چند برابر تعداد بیماران ثبت شده است.”
او همچنین تاکید می‌کند:” شمار بیماران مبتلایان به ایدز در کشور در حال افزایش است و در حال حاضر با رشد فزاینده این بیماری رو به رو هستیم.”
ایدز جنسی در حال افزایش است
کارشناسان بارها نسبت به افرایش ایدز از طرق روابط جنسی هشدار داده و مسئولان هم چندی است به این موضوع اذعان کرده‌اند. عباس صداقت در این خصوص گفته است: “آمارها حاکی از آن است که در سال‌های اخیر انتقال این بیماری از طریق روابط جنسی محافظت نشده افزایش یافته است. دستجردی وزیر بهداشت اسبق هم پیش‌تر همچنین نسبت به افزایش ابتلا به ایدز بر اثر مسائل جنسی نیز هشدار داده بود: “از میان کل موارد ابتلا به HIV / ایدز، ۱۰.۵ درصد آن از طریق ارتباط جنسی بود که این میزان در سال ۹۰ به ۲۱ درصد افزایش یافت و تقریبا دو برابر شده است.”
حالا پس از گذشت یک سال از اظهار نظر دستجردی، آخرین آمارها حاکی از این است که در سال ۱۳۹۱ بیش از ۳۳ درصد مبتلایان، از طریق روابط جنسی حفاظت نشده به اچ‌آی‌وی یا ویروس عامل بیماری ایدز مبتلا شده‌اند.این در حالی است که آمار پیشین وزارت بهداشت از سال ۱۳۶۵ تا سال ۱۳۹۱ نشان می‌داد که فقط ۱۲ درصد از کل مبتلایان در ایران از راه روابط جنسی مبتلا شده‌اند.
رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت هم مرداد ماه امسال گفته است: “هنوز الگوی ابتلای ایدز به روش تزریقی در کشور حرف اول را می‌زند اما هم‌زمان الگوی انتقال جنسی در حال گسترش است به خصوص این مسئله در مورد زنان نگران کننده شده است و در برخی استان‌ها تا ۲۰ درصد موارد جدید از طریق جنسی بوده است.”
محسنی بندپی عضو کمیسیون بهداشت و درمان در سه دوره مجلس، در این خصوص می‌گوید: “موج دوم(انتقال بیماری از طریق سرنگ آلوده معتادان) متاسفانه هنوز قویا وجود دارد در کنار آن موج سوم (انتقال ایدز از طریق جنسی) هم در حال افزایش است.”
از جمله مسائلی که کارشناسان آنها را علل افزایش شیوع ایدز جنسی در ایران می‌دانند”عدم ساماندهی وضعیت زنان تن‌فروش”، “افزایش روابط جنسی مردان و زنان مجرد بدون آگاهی از چگونگی رفتار پیشگیرانه” و “افزایش روابط خارج از رابطه زناشویی مردان متاهل” است. در این خصوص دکتر مینو محرز، نایب رئیس انجمن حمایت از بیماران عفونی کشور هم معتقد است: “وقتی سن ازدواج بالا می‌رود و آمار طلاق هم رو به افزایش است، به تبع تماس جنسی محافظت نشده افزایش یافته و در نتیجه شیوع موارد ابتلا به بیماری ایدز از طریق این شکل از تماس‌های جنسی شدت می‌یابد”
کاهش سن مبتلایان به ایدز
آمارهای کشور از پایین آمدن سن مبتلایان به ایدز حکایت دارد. کارشناسان حوزه سلامت نیز نسبت به این موضوع ابراز نگرانی کرده و معتقدند که سن ابتلا به ایدز در ایران حتی به زیر ۲۰ سال رسیده است چنانچه دکتر مسعود مردانی، عضو کمیته کشوری ایدز با استناد به مطالعات انجام شده چندی پیش گفت: “نتایج مطالعه‌ای که دو سال گذشته در کشور انجام شد، حاکی از آن است که سن ابتلا به ایدز پایین آمده و به زیر ۲۰ سال کاهش یافته است و معمولا جوانان بین ۲۰ تا ۴۰ سالگی به این بیماری مبتلا می‌شوند.”
شهریاری رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس هم با اشاره به اینکه ابتلا به بیماری ایدز در سنین ۱۱ تا ۱۳ سال نیز دیده شده است، گفت: “این زنگ خطر برای جوانان و نوجوانان در جامعه به شمار می رود و تا زمانی که آموزش‌ها جدی گرفته نشود، خطر کاهش سن ابتلا به این بیماری همچنان وجود دارد.”
مبتلایان “خودپوشانی” می‌کنند
“آموزش” یکی از مهمترین راه‌های پیش‌گیری از ابتلا به ایدز است، راهی که اغلب کارشناسان بر سر آن اتفاق نظر دارند. انوشیروان محسنی بندپی هم معتقد است: “آموزش در پیشگری از ایدز بسیار مهم است اما این کار موقعی تاثیرگذار است که تغییر رفتار منجر شود. آموزش‌های سرسری اتلاف منابع است.”
این عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی ادامه می‌دهد: “دانش جامعه ما نسبت به ایدز و راه‌های ابتلا به آن و همچنین دوران پس از ابتلا بسیار اندک است.” این نماینده سابق مجلس معتقد است: “عدم وجود آموزش و فرهنگ‌سازی باعث عمل”خودپوشانی” توسط بیماران شده است.”
او کارهای انجام شده در این حوزه را ناکافی می‌خواند و می‌گوید: “باید برای آموزش مردم برنامه‌ریزی مدون و دقیق صورت بگیرد و بر اجرای آن نظارت شود.”
او پیش‌تر هم به “روز” گفته بود: “متاسفانه برخی فکر می کنند که اگر دانش مردم در زمینه ای زیاد شود گرایش هم به آن سمت بیشتر می شود مثلا معتقدند اگر در مدارس تبلیغات ضد سیگار بکنیم عده ای از جوانان به آن متمایل می شوند؛ البته شاید در مرحله اول این جریان تا حدودی به وجود بیاید ولی مطمئنا در نهایت این آگاهی کار خود را خواهد کرد. ما باید در زمینه ایدز کار فرهنگی کنیم و به هر طریقی که شده مردم را از خطرات و راه های انتقال آگاه سازیم. همانطور که در جوامع پیشرفته تر توانسته اند با همین روش تا حدود زیادی بیماری را تحت کنترل دربیاورند.”
