با نزدیک شدن انتخابات و در حالیکه دولت از پرداخت سهمیه معمول کاغذ مطبوعات عاجزست، وزارت ارشاد که پیش از این تمام سهمیه ها را حذف و حمایت ها را صرفا نقدی و ریالی کرده بود، در اقدامی بحث برانگیز یارانه های نقدی و خرید های حمایتی را به چند ناشرو روزنامه محدود کرد؛ کیهان در راس این نشریات است.
دولت نهم از زمان در دست گرفتن اختیار امور با تغییرات گسترده ای که در وزارت ارشاد داد، انتقاد بسیاری را برانگیخت. در همین راستا ابتدا بسیاری از ناشران در مورد نحوه صدور مجوز ها و نیز تخصیص یارانه و سهمیه های حمایتی به انتقاد از سیاست های وزارت ارشاد برخاستند؛سیاست هایی که اینک در آستانه انتخابات صورت بندی های جدید تری به خود گرفته است.
بر اساس سیاست های وزارت ارشاد، موسساتی چون کیهان که در عین برخورداری از یارانه های نشر کتاب، از یارانه روزنامه ها نیز سود می برند، در سال جاری از حمایت های ویژه دیگری هم برخوردار شده اند. تا جایی که گفته می شود این روزنامه در طول سه سال و نیم گذشته چندین میلیارد تومان کمک بلاعوض دریافت کرده و از خریدهای حمایتی نیز برخوردار شده است.
انتشارات مسجد جمکران وبرخی از ناشران قم هم که کتابهایی در مورد امام دوازدهم شیعیان و موعود گرایی و ادعیه منتشر می کنند از همین کمک ها بهره برده اند.
یکی از کارکنان اداره کل ارشاد استان قم در این زمینه می گوید: “یک هفته قبل از ماه محرم حدود یک میلیارد و سیصد میلیون تومان از کتابها، ادعیه، سی دی و دیگر تولیدات ناشران قم و انتشارت مسجد جمکران خریداری و برای توزیع رایگان در اختیار هیات های مذهبی قرار داده شده است”.
به گفته او کل بودجه های حمایتی در این زمینه از زمان آغاز به کار دولت نهم تاکنون، فقط حدود 30 میلیارد تومان برای استان قم بوده است.
مدتی پیش نیز یکی از کارمندان شهرداری تهران نسبت به توزیع رایگان سی دی برخی از مداحان در تهران وشهرستان ها بصورت رایگان اعتراض کرد. البته اعتراض او به جایی نرسید و خبرنگاری هم که با او گفت و گو کرده بود از درج این خبر در خبرگزاری خود منع شد.
اما عبدالرضاهلالی، مداح نزدیک به احمدی نژاد در واکنش به اعتراضات در این زمینه گفت: “مردم بعضی صداها را دوست دارند”.
جالب اینکه بسیاری از سی دی های خریداری شده حاوی مداحی های هلالی بود.
امتیازات ناشران خودی
در حالیکه بازار نشر در ایران با بحران جدی مواجه است، کتابهای با مضمون دینی، مهدی شناسی، ادعیه و از این دست موضوعات به علت برخورداری از حمایت های دولتی، با قیمت نازلی به فروش می رسند. به عنوان مثال کتابی همچون مفاتیح الجنان با حدود 800 صفحه و چاپ نفیس و جلد گالینگور حدود سه هزار تومان به فروش می رسد. در حالی که کتاب دیگری با همین حجم در موضوعات علمی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و یا حتی تاریخ نگاری مستقل اسلامی قیمتی بیش از 10 هزار تومان دارد. در چارچوب همین سیاست قیمت کتاب “داروخانه معنوی”با 160 صفحه، بین 800 تا هزار و 200 تومان است؛ حال آنکه اگر این کتاب با هر موضوع دیگری و بدون حمایت های دولتی به چاپ می رسید حداقل 4 هزار تومان قیمت داشت. این کتاب حاوی دعاهایی برای رفع بیماری است. مثلا در فهرست آن نوشته شده: دعای رفع شکم درد در صفحه 32، سپس در این صفحه دعایی به عربی نوشته شده است که اگر بخوانیم شکم درد مداوا خواهد شد.
جالب تر اینکه کتاب های بی ارزش بازاری نیز از مزایای زیادی برخورد ار می شوند. یکی از ناشران باسابقه از ارزان بودن کتابهای بازاری همچون”چه کسی پنیر مرا جاجا کرده است”، “قورباغه را قورت بده”، “دوستیابی برای دختران و پسران جوان”وغیره خبر می دهد و می گوید: “این کتابها حداکثر پس از یک ماه در وزارت ارشاد بررسی و صاحب مجوز چاپ می شوند و یارانه خوبی هم به آنها تعلق می گیرد. در حالی که برخی از ناشران اکنون کتابهایی دارند که از 3 سال قبل تاکنون برای اخذ مجوز در ارشاد مانده است”.
به گفته این ناشر کتابهای تاریخی و سیاسی “هیچ ناشری نمی تواند مدعی شود که طی سه سال اخیر مستقل عمل کرده و از خرید های حمایتی و یارانه ها هم منتفع شده است.”
به نظر او نه تنها حمایت از بین رفته، بلکه کار به ضربه زدن هم رسیده است.
او می افزاید: “بارها شاهد بوده ایم که ترجمه کتابی که توسط یکی از ناشران مطرح کشور برای اخذ مجوز ارائه شده با کندی صدور مجوز روبرو شده است. اما وقتی پیگیری کردیم متوجه شدیم که علت تاخیر، در واقع فرصت دادن به ناشر خودی دیگری است که همین کتاب را در دست ترجمه دارد”.
در واقع به گفته او وزارت ارشاد در طی سه سال اخیر به سمت “کارچاق کنی برای ناشران خودی” پیش رفته است. در همین راستا چند ماه قبل اخباری مبنی بر خرید حمایتی 6 میلیارد تومانی وزارت ارشاد از ناشران شهرستانی منتشر شد که مدیران ارشاد در پی تکذیب آن هم برنیامدند. بر اساس آن خبر تنها 500 میلیون تومان کتاب از استانهای مختلف خریداری شده، در حالیکه بیش از 5 و نیم میلیارد تومان به خرید کتابهایی با مضمون دینی از انتشاراتی های خودی مستقر در قم و نیز آستان قدس رضوی اختصاص داده شده است. از بودجه این خریدها که تحت عنوان “خرید حمایتی کتاب” مطرح می شود حتی برای خرید سی دی و برگه های دعا که در قم و مشهد در تیراژ میلیونی چاپ می شود، نیز استفاده شده است.
شاید به همین دلیل است که یکی از عاملین فروش انتشارات موسسه کیهان در مورد حمایت های وزارت ارشاد می گوید: “ به نظر ما اکنون وضعیت به نسبت سابق بسیار خوب شده است. دولت قبلی خیلی یک طرفه عمل می کرد و کتاب های ضاله را برکتب ارزشمند اسلامی ترجیح می داد. اما اکنون کتابها و آثار دقیق و درست مثل کتابهای ما توسط ارشاد خریداری می شود تا جایی که اکنون در انبار موسسه کیهان هیچ کتابی برای فروش وجود ندارد و آخرین محموله آنها یک ماه پیش توسط چند کامیون تحویل انبار کتاب وزارت ارشاد شد. اگر این کتاب ها ارزشمند نبودند که خریداری نمی شدند!”
وی در پاسخ به اینکه آیا کیهان، کتاب مذهبی و دینی هم چاپ می کند گفته است: “ بله. تمام کتاب های ما مذهبی است”.
وی در مورد زمینه های مذهبی کتاب “روزنامه نگاران جاسوس”، “سیمای کارگزاران فرهنگ”و غیره که همه از انتشارات کیهان است می گوید: “ببینید انتشار این کتاب ها به نمایان شدن چهره واقعی افراد منافق کمک می کند. از این رو حکومت دینی ما پایدار می ماند. پس می توان این کتاب ها را مذهبی تلقی کرد”.