محبوبه نیک نهاد
در پی هشدارهای مکرر صاحبنظران و منتقدان به دولت احمدی نژاد درباره ارتباط بیش از حد و بی‌حاصل این دولت با برخی کشورهای آمریکای لاتین، به نظر می‌رسد تلاش‌های احمدی نژاد و دولتش و هزینه‌هایی که از سرمایه‌های ملی ایرانیان برای تقویت رابطه با آمریکای لاتین کرده‌اند، ممکن است به دردسرهای جدیدی در سیاست خارجی علیه ایران منجر شود.
در این راستا روز گذشته برخی منابع خبری از قطعنامه پیشنهادی نمایندگان کنگره آمریکا خبر دادند که بر اساس آن از دولت جرج بوش خواسته می‌شود “برای متوقف کردن فعالیت سازمان‌های تروریستی مورد حمایت جمهوری اسلامی در کشورهای آمریکای لاتین تدابیر اساسی بیندیشد.“
در این قطعنامه پیشنهادی که سایت “رجانیوز”، تریبون غیر رسمی حامیان احمدی نژاد، خبر آن را با عنوان ”نگرانی از فعال شدن شاخه حزب الله در آمریکای لاتین” منتشر کرد، 36 عضو مجلس نمایندگان آمریکا از هر دو حزب دموکرات و جمهوری‌خواه، به فعالیت “گروههای تروریستی اسلامی در معاملات مناطق مرزی شیلی، کلمبیا، ونزوئلا، پاناما و دیگر نقاط مرزی آمریکای لاتین” اشاره کرده‌اند که “سالانه تا500 میلیون دلار” برای آنها درآمد دارد، و از کاخ سفید خواسته‌اند تا در جهت نابودی این شبکه‌ها اقدام مناسبی صورت دهد.
نمایندگان آمریکا در قطعنامه پیشنهادی خود، طرح سرمایه‌گذاری مشترک 2 میلیارد دلاری تهران و کاراکاس در کشورهایی که به گفته احمدی نژاد و چاوز “قصد بیرون آمدن از زیر یوغ آمریکا را دارند” و نیز “گزارش‌هایی درباره فعالیت شاخه‌های برون‌مرزی اطلاعات جمهوری اسلامی ایران در سفارتخانه ها” را از موارد اصلی نگرانی خود در خصوص روابط رو به گسترش جمهوری اسلامی با آمریکای لاتین اعلام کرده‌اند.
ماجراهای احمدی نژاد و آمریکای لاتین
با گذشت دو سال از فعالیت دولت محمود احمدی نژاد، اکنون تقریبا واضح است که او یکی از اهداف اصلی سیاست خارجی دولت خود را برقراری روابط گرم با کشورهای آمریکای لاتین، و به خصوص چند کشوری می داند که چپ‌ها در آنها حاکمیت دارند.
در مقابل، بسیاری از منتقدان دولت احمدی نژاد نیز معتقدند روابط با این کشورها به رغم هزینه‌های بسیار اقتصادی و سیاسی، هیچ فایده مهمی برای ایران ندارد. آنها احمدی نژاد را متهم می‌کنند که با انجام سفرهای مکرر و پرهیاهو به چند کشور آمریکای لاتین قصد دارد انزوای واقعی خود در جهان را پنهان کند. دولت احمدی نژاد نیز هیچ‌گاه مستقیما این اتهام را رد نکرده، بلکه با این بیان که “ما می‌خواهیم یک اتحاد جهانی علیه غرب و آمریکا تشکیل دهیم” عملا انزوای خود در جهان را تایید می‌کند.
انتقادها به تلاش دولت نهم برای تقویت رابطه با کشورهای آمریکای لاتین، بیش تر از آن مایه می گیرد که آنها معتقدند سرمایه‌گذاری‌های یکجانبه ایران در ونزوئلا، بولیوی و اکوادر تنها زیان ها اقتصادی برای ایران در پی دارد و هیچ منفعت اقتصادی برای ایران نخواهد داشت.
محمود احمدی نژاد تاکنون سه بار به کاراکاس پایتخت ونزوئلا سفر کرده و سفرهایی نیز به دیگر کشورهای آمریکای لاتین همچون بولیوی، اکوادر و نیکاراگوئه داشته است. او پس از حضور اخیر خود در اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک، سفری کوتاه به آمریکای لاتین داشت و از دو کشور بولیوی و ونزوئلا دیدار کرد.
احمدی نژاد در بولیوی در یک سخنرانی در جمع مردم این کشور به آنها وعده داد که ایران در پنج ساله آینده یک میلیارد دلار به اقتصاد بولیوی کمک خواهد کرد. دولت با ونزوئلا نیز بیش از 8 میلیارد دلار قرارداد اقتصادی بسته است که در زمینه‌هایی همچون توسعه میادین نفتی و ساخت تراکتور، خودرو و دوچرخه بوده است.
البته در این میان برخی حامیان دولت توجیه می‌کنند که جهت‌گیری احمدی نژاد به سمت دولت های چپگرای آمریکای لاتین، نوعی هزینه اقتصادی برای کسب منافع سیاسی است. حال آنکه اکثر کارشناسان معتقدند در شرایط فعلی که ایران به شدت به دلیل فعالیت‌های هسته‌ای، تحرکات ضد امنیتی در عراق، حمایت از حماس و حزب الله لبنان و مخالفت با روند صلح در فلسطین تحت فشار جهانی است، روابط با آمریکای لاتین در اولویت‌های سیاست خارجی ایران قرار ندارد و در بهترین حالت، تنها حاصل آن هیاهوی بی‌حاصل تبلیغاتی برای مصرف داخلی خواهد بود.
این انتقاد از سوی بخش‌هایی از حاکمیت نیز به زبان دیگری تکرار می‌شود. آنها معتقدند بر اساس چشم‌انداز بیست ساله کشور که به تصویب رهبر جمهوری اسلامی هم رسیده است، مهمترین هدف ایران در عرصه توسعه، اقتصاد و روابط خارجی “رسیدن به مقام اول در منطقه” تعیین شده است و در آن تقویت روابط با آمریکای لاتین، جائی ندارد.