با اعلام زمان احتمالی برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری توسط سخنگوی شورای نگهبان٬ تکاپوی گروه‌های مختلف اصلاح‌طلب و اصولگرا برای انتخابات٬ شدت گرفته است.
عباس‌علی کدخدایی٬ سخنگوی شورای نگهبان٬ گفته است که انتخابات یازدهم ریاست‌جمهوری٬ اواخر خرداد یا اوایل تیرماه سال ۹۱ برگزار خواهد شد.
اصلاح‌طلبان در دو جبهه
گروه‌های مختلف اصلاح‌طلب که بسیاری از آنها در انتخابات مجلس نهم شرکت نکرده بودند٬ از هم‌اکنون برای انتخابات ریاست‌جمهوری دورخیز کرده‌اند. در این مدت نام کاندیداهای مختلفی از میان اصلاح‌طلبان بر سر زبان‌ها افتاده٬ گرچه هنوز این جبهه سیاسی به تصمیم مشخصی برای نحو‌ه‌ی شرکت در انتخابات نرسیده است.
در یکی از آخرین موضع‌گیری‌ها درباره‌ی انتخابات٬ سیدمحمد خاتمی٬ رییس‌جمهور دوران اصلاحات گفته است که “نظر من رسیدن به اجماع در میان اصلاح طلبان است. مباحثی که در فضای کنونی مطرح می شود و نام هایی که به میان می آید بیشتر در حد گمانه زنی است”.
وی همچنین درباره‌ی هدف اصلاح طلبان برای شرکت در انتخابات گفته است: “باید تلاش کنیم تا بتوانیم گامی به جلو برداشته و تغییراتی هرچند کوچک را رقم بزنیم”.
سخنان خاتمی در حالی بیان شده که در ماه‌های گذشته برخی از نیروهای اصلاح طلب٬ فعالیت‌های خود را برای انتخابات آغاز کرده‌اند.
پیش از این، هادی خامنه‌ای٬ دبیرکل مجمع نیروهای خط امام٬ گفته بود که اصلاح‌طلبان برای حضور در انتخابات و هرگونه تصمیم‌گیری پیرامون یک حرکت جمعی سیاسی٬ باید از همه نخبگان خود و از جمله میرحسین موسوی و مهدی کروبی٬ نظرخواهی کنند.
برخی نیروهای سیاسی هم پیشنهاد کرده بودند حامیان جنبش سبز با محوریت عبدالله نوری در فرایند انتخابات یازدهم ریاست‌جمهوری حاضر باشند.به عقیده آنها نوری پتانسیل آن را دارد که جنبش سبز را از حالت رخوت کنونی به در آورد.
دو هفته پیش اما دفتر عبدالله نوری با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد که وی تاکنون درباره “انتخابات آتی ریاست جمهوری و یا افرادی که در خصوص کاندیداتوری آنها گمانه زنی می‌شود”٬ نظری نداشته و دیدارهای اخیر وی “ارتباطی با موضوع انتخابات ریاست جمهوری” ندارد.
بیانیه دفتر عبدالله نوری پس از آن صادر شد که برخی اعلام کرده بودند دیدارهای وی در چند ماه گذشته٬ نشان از عزم او برای حضور در انتخابات دارد.
در تحولی دیگر اما احمد شیرزاد٬ از اعضای شورای مرکزی حزب مشارکت٬ در مصاحبه با ایلنا فضای سیاسی را مناسب ورود به انتخابات ندانسته و گفته است: “حضور در انتخابات نیازمند شرایطی است که تاکنون فراهم نشده است. بنابراین اگر چه ممکن است برخی تحت هر شرایطی در انتخابات شرکت کنند اما من معتقدم تا زمانی که شرایط مهیا نیست نمی‌توان حرف از حضور در انتخابات را زد”.
بحث حضور اصلاح‌طلبان در انتخابات از زمان حضور سیدمحمد خاتمی در انتخابات مجلس نهم جدی‌تر شد. وی با آنکه پیش از آن بر عدم شرکت در انتخابات تاکید کرده بود٬ در انتخابات مجلس شرکت کرد و رایی با عنوان “جمهوری‌اسلامی” به صندوق انداخت. در آن زمان برخی نزدیکان خاتمی گفتند وی این کار را برای باز نگاه داشتن روزنه‌های اصلاح در درون حاکمیت٬ کرده است.
محمد موسوی‌خوئینی٬ عضو شورای مرکزی مجمع روحانیون مبارزهم پیش از این گفته بود که اصلاح‌طلبان برای انتخابات ریاست‌جمهوری برنامه دارند. او البته اضافه کرده بود که هنوز میان اصلاح‌طلبان درباره این برنامه‌ها و نحوه شرکت در انتخابات بحثی صورت نگرفته است. وی همچنین از سیدمحمد خاتمی به عنوان “رییس اصلاح‌طلبان” نام برده و گفته بود که درباره برنامه اصلاح‌طلبان در انتخابات باید از وی سئوال شود.
در این مدت نامهای کسانی چون سیدمحمد خاتمی٬ سیدحسن خمینی٬ محمدرضا عارف٬ کمال خرازی، اسحاق جهانگیری، محمدعلی نجفی و عبدالله نوری برای حضور در انتخابات در محافل گوناگون مطرح شده است.
در این میان سیدحسن خمینی کاندیداتوری خود را تکذیب و تنها محمدرضا عارف به شکل جدی٬ کار خود را آغاز کرده است. برخی منابع مطلع به “روز” گفته‌اند که برخی از وزرای کابینه خاتمی، هم‌چون علی صوفی، اقدام به برگزاری جلسه با فعالان سیاسی شهرهای مختلف کرده‌اند تا نظر مساعد آنان برای حمایت از عارف در انتخابات ریاست‌جمهوری را جلب کنند.
بحث‌ها پیرامون نحوه حضور اصلاح‌طلبان در انتخابات در حالی مطرح می‌شود که برخی حامیان جنبش سبز٬ واکنش‌های تندی نسبت به این ماجرا نشان داده‌اند.
سایت کلمه ـ نزدیک به میرحسین موسوی - پیش از این با اشاره به بحث‌های مربوط به انتخابات یازدهم ریاست‌جمهوری نوشته بود که این مسایل تنها “با هدف انحراف افکار عمومی از توجه به سوء مدیریت و بی کفایتی مسئولان در اداره امور جامعه”مطرح شده است.
کلمه افزوده بود: “برای سبزها نهاد انتخابات اصلی ترین و کلیدی ترین راهکار رسیدن به اهداف اصلاح طلبانه است و شرکت در یک انتخابات قانونی، منصفانه و رقابتی آمال آنهاست، اما این شرکت مشروط به مقدمات و ملزوماتی است که در حال حاضر فضای سیاسی کشور فاقد آن است… آزموده را آزمودن دوباره خطاست و بی شک مردمی که هنوز پاسخ پرسش ساده «رای من کجاست؟» را نگرفته اند، هیزم تنور انتخاباتی نخواهند شد و امیدی به شرکت در هیچ انتخاباتی نخواهند داشت”.
حنیف مزروعی٬ از اعضای حزب مشارکت نیز٬ در یادداشتی نوشته بود: “تا زمانی که مسائلی مانند سرانجام (حقیقت) انتخابات گذشته ریاست جمهوری، تکلیف کشته شدگان حوادث سه سال اخیر، تکلیف دستگیر شدگان و زندانیان سیاسی حوادث پس از انتخابات، مجازات آمران و عاملان سرکوب های خونین پس از انتخابات ۱۳۸۸، و نیز مسئله ی مهم حصر/حبس رهبران جنبش سبز (دو نامزد انتخابات پیشین) مشخص و حل و فصل نشود، صحبت از شرکت در انتخابات قابل توجیه به نظر نمی رسد”.
این موضع‌گیری‌ها البته میان همه اصلاح‌طلبان مشترک نیست. برخی از اصلاح‌طلبان معتقدند که تحریم انتخابات مجلس نهم شکست خورده و نیروهای سیاسی باید وارد عرصه انتخابات شوند. برخی از گروه‌های دیگر اصلاح‌طلب نیز امکان حمایت از محمدباقر قالیباف را مدنظر قرار داده و روی آن مطالعه می‌کنند.
اصولگرایان و عبور از احمدینژاد
در میان اصولگرایان اوضاع به گونه‌ای دیگر پریشان است. اصولگرایان به سه گروه اصلی تقسیم شده‌اند. بخشی از آنها که شامل محمود احمدینژاد و اطرافیان نزدیک وی می‌شود٬ به دنبال آن هستند که جایگزینی مناسب برای احمدینژاد پیدا کنند. تاکنون نام بسیاری از اطرافیان احمدینژاد برای این مساله مطرح شده است٬ اما عموما آنها از سوی اصولگرایان متهم شده‌اند که به جریان انحرافی منتسب هستند و امکان رد شدن از فیلتر شورای نگهبان برای آنها میسر نیست.
از جمله‌ی افرادی که تاکنون نام‌شان مطرح شده٬ می‌توان به حمید بقایی٬ رییس سابق سازمان میراث فرهنگی اشاره کرد؛ گرچه شایعات بسیاری درباره‌ی احتمال کاندیداتوری وی مطرح شد٬ اما با بازداشت بسیاری از مدیران این سازمان و صدور حکم ۴ سال انفصال از خدمت وی٬ فرض کاندیداتوری وی تقریبا منتفی شده است.
برخی از حامیان سابق محمود احمدینژاد ـ- که در انتخابات مجلس با نام “جبهه پایداری” شرکت کرده بودند ـ- نیز اقدام به برگزاری نشست‌های انتخاباتی کرده‌اند.
در روزهای گذشته ذوالنور٬ جانشین سابق نماینده ولی فقیه در سپاه پاسداران٬ در اظهارنظری از “اجتناب ناپذیر بودن ورود گفتمانی” به عرصه انتخابات سخن گفت. وی در عین حال بر لزوم وحدت اصولگرایان برای معرفی کاندیدای مستقل تاکید و تعدد کاندیداها را برای جریان اصولگرا “سم” توصیف کرده است. وی همچنین خواستار “عملکرد بهتر جامعتین” در انتخابات ریاست‌جمهوری آتی شده است.
در برخی محافل سیاسی و رسانه‌های اصولگرا سعید جلیلی، کامران باقری لنکرانی و غلامعلی حداد عادل سه کاندیدای احتمالی جریان پایداری هستند که البته هنوز اخبار روشنی درخصوص اینکه این جریان از کدام یک حمایت خواهد کرد وجود ندارد. در چند روز اخیر اما نام یک کاندیدای دیگر نیز به لیست انتخاباتی پایداری اضافه شد.
غلامحسین الهام که از نزدیک‌ترین افراد همسو با جریان پایداری به شمار می‌رود حلقه کاندیداهای این جریان را تکمیل کرد تا حجم فزونتری از گمانه زنی‌های رسانه‌ای به سمت گردونه انتخاباتی پایداری نشانه رود. با این حال تاکید سران این جریان برلزوم ورود گفتمانی به عرصه انتخابات ریاست‌جمهوری آتی و همچنین اظهارات صریح اللحن یکی دیگر از رهبران آنان مبنی بر حذف برخی از اصولگرایان که وی آنان را مدعی اصولگرایی خواند، شرایط انتخابات مجلس شورای اسلامی و اختلافات آنان با گروه‌های عمده و اکثریت اصولگرا را یادآوری و از هم اکنون چشم انداز مبهمی را در فضای جبهه اصولگرایی ترسیم می کند.
در همین حال سروری، قائم‌مقام جمعیت رهپویان از سیاست این جریان برای اجماع بر روی یک کاندیدای اصولگرا خبر داد. وی البته اعلام کرد که این جریان به زودی وارد گفت‌وگو با دیگر گروه‌های اصولگرا خواهد شد. به نظر می‌رسد که تحرکات اخیر جمعیت رهپویان و همچنین ایثارگران نشانه‌ای دال بر آغاز فرآیندهای انتخاباتی و تعیین مصادیق کاندیداتوری از سوی اکثر طیف‌های اصولگرا باشد؛ روندی که با حجم زیاد مواضع سیاسی و انتخاباتی فعالان اصولگرا که این روزها در فضاهای مختلف رسانه‌ای قابل مشاهده است، کاملا همسویی دارد.
تحرکات موتلفه نیز وارد فاز جدیدی شده است. اسد الله بادامچیان از سوی این حزب به‌عنوان رئیس ستاد انتخاباتی برگزیده شده است و همزمان نیز بحث در خصوص اینکه از چه کاندیدایی حمایت شود در کانون هم اندیشی‌های موتلفه قرار دارد. اما در حالی که تا پیش از این هم، دبیر کل و هم اعضای شاخص این جریان از معرفی کاندیدای مستقل موتلفه خبر می‌دادند، حمید رضا ترقی عضو این جریان از احتمال ائتلاف با دیگر اصولگرایان سخن گفته است.
منوچهر متکی نیز که از وی به عنوان اصلی‌ترین کاندیدای موتلفه یاد می‌شود اعلام نظر درخصوص ورود به انتخابات ریاست‌جمهوری را به مقاطع بعد موکول کرده است تا بر اساس گمانه زنی‌ها نام وی هم به لیست کاندیداهای تقریبا قطعی اضافه شود.
در سوی دیگر هم علی اکبر ولایتی برای دومین بار در یک ماهه اخیر اظهارنظر درخصوص کاندیداتوری خود را به آینده موکول کرد تا وی نیز د ر لیست کاندیداهای تقریبا قطعی جایگاه خود را حفظ کند.
در عین حال علی اکبر صالحی به گونه‌ای کاندیداتوری خود را تکذیب کرد در مقابل، مصطفی پورمحمدی رئیس سازمان بازرسی کل کشور همچنان به عنوان یکی از کاندیداهای مطرح جبهه اصولگرا در فضای انتخاباتی به تحرک مشغول است. وی در آخرین موضع خود گفته است: “بنده هیچگاه حضور در انتخابات ریاست جمهوری را نفی نکرده‌ام ولی به وقتش اعلام خواهم کرد و الآن وقتش نرسیده است”.
