رییس جمهور ایران طی دومین بازدید خود از تاسیسات غنی سازی اورانیوم در نطنز از آغاز نصب 6000 دستگاه سانترفیوژ تازه خبر داد. بکار گیری سانتریفیوژهای جدید، فارغ ازتمامی ابهام های فنی و تدارکاتی پیرامون آن، ظرفیت غنی سازی اورانیوم و در نتیجه میزان ذخایر اورانیوم غنی شده ایران را افزایش خواهد داد. با توجه به مفاد سه قطعنامه تنبیهی شورای امنیت علیه ایران که طی هریک قطع غنی سازی اورانیوم مورد تاکید قرار گرفته، اقدام یاد شده مقابله ایران با جامعه جهانی را در سطح تازه ای قرار خواهد داد.
بی اعتنائی دولت ایران نسبت به قطعنامه های قبلی شورای امنیت، علی رغم تجدید نظر بعدی جمهوری اسلامی در نحوه بر خورد با جامعه جهانی ومتعاقبا تصمیم به همکاری با آژانس بین المللی انرژی اتمی در جهت رفع ابهام ازگذشته فعالیتهای اتمی اش، اقتصاد داخلی و خارجی ایران را با تنگناهای جدی روبرو ساخته است. با ادامه اصرارایران برادامه غنی سازی اورانیوم در داخل و عدم پذیرش پیشنهادات مربوط به تولیدمشارکتی سوخت هسته ای در خارج، نه تنهادامنه فشارهای مالی و اقتصادی، بخصوص علیه صنایع نفت و گاز، گسترش یافته که در زمینه سیاست خارجی نیز، روایط کشور ابتدا با جامعه اروپا، و بعد با “دوستان سنتی” نظیر روسیه و چین نیز تغییر کرده است. آنجه تا این مرحله از اجرای سیاست هسته ای چالشی دولت آقای احمدی نژاد نصیب دولت شده، انزوای سیاسی بیشتردر جامعه جهانی و از دست دادن حمایت کشورهای مختلف بوده است. همزمان، مردم نیز علاوه بر تحمل محرومیتهای فزاینده اقتصادی در داخل و با افزایش خصومتهای خارجی نیز روبرو بوده اند(امار بی بی سی در معرفی ایران و اسرائیل بعنوان غیر محبوب ترین کشورهای جهان).
اعلام بکارگیری سانتریفیوژ های تازه در نطنز و تعیین هدف افزایش تعداد آنها به 6000 واحد بی تردید روسیه و چین را بیش از پیش از ایران جدا ساخته و این دو عضو موثر شورای امنیت راعلیه ایران و در کنار امریکا واروپا قرار خواهد داد. با توجه به در پیش بودن اجلاس بعدی شورای حکام آژانس طی 50 روز آینده و ضرورت تهیه گزارش تازه ای از سوی دبیر کل آژانس پیرامون تحولات برنامه اتمی ایران، انتظار میرود که مواضع البرادعی نیز در قبال همکاریهای ایران تغییر کرده ودر نتیجه گزارش بعدی او در این زمینه حاوی نکات انتقادی بیشترو در نتیجه متفاوت با دو گزارش قبلی او باشد. در چنین صورتی، انتظار بزرگتر شدن چماق وحتی تجدید نظر در تعریف ماهیت چماق که تاکنون محدود به فشارهای سیاسی- اقتصادی بوده، دور از انتظارنخواهد بود.
تحولات منطقه ای بخصوص طی دو هفته گذشته حاکی از اغاز جدی تحرکاتی است که میتواند در ارتباط با بر نامه اتمی ایران طی هفته های آینده بیش از پیش خبر ساز شوند. دیدار 9 روزه دیک چینی معاون رییس جمهور امریمااز منطقه خاورمیانه و بدنبال او دیدار یک هفته ای رابرت گیتس وزیر دفاع امریکا از منطقه در پایان اجلاس با اهمیت ناتو، نشان دهنده فعالیت هائی است که در این راستا در داخل دولت امریکا سازمانداده شده است. از سوی دیگرکشورهای موسوم به 1+5 ( اعضاء دائمی شورای امنیت بعلاوه المان) نیز برای رسیدگی به پرونده هسته ای ایران قرار است در انتهای هفته آینده تشکیل جلسه بدهند. در محافل غیر دولتی نیزبرگزاری اجلاس یک روزه وزرای خارجه سابق امریکا از هر دو حزب دمکرات و جمهوریخواه منجمله هنری کیسینجر، جورج شولتز، ویلیام راجرز، مدلن البرایت، وارن کریستفر و کالین پاوول و انجام گفتگوهای غیر رسمی انها پیرامون مسائل روابط خارجی امریکا منجمله نحوه برخورد با ایران نشان دهنده حساسیتهای افزایش یافته در این زمینه ها است.
در کنار تحرکات سیاسی دولتها محافل دانشگاهی هم به تکاپو در آمده اند. منجمله روز سه شنبه شورای همکاری ایران و امریکا بمنظور بر رسی تجدید نظر هائی که احتمالا در جهت نحوه برخورد های آینده امریکا با ایران در درون دولت امریکا در حال شکل گرفتن است کنفراس یک روزه ای را تدارک دیده. هدف این کنفرانس پیشنهاد راه کارهای موثر تر دربرخورد با ایران و تاکید بر استفاده بیشتر از ظرفیتهای دیپلماتیک قرار داده شده. این کنفرانس بنوبه خود وبا توجه به سوابق رسمی و دانشگاهی شرکت کننده گاندر آن از اهمیت بر خوردار است.
در شرایطی این چنین که التهاب روبه افزایش آن در هر نقطه از جهان محسوس است، اعلام اغاز نصب 6000 سانتریفیوژ تازه تنها میتواند بعنوان لجاجت ایران نسبت به جامعه جهانی تلقی شده و به افزایش فشارها ی گذشته علیه آن کشور بیانجامد. نصب سانترفیوژ های تازه در نطنز از چند ماه قبل آغاز شده و به این موضوع در آخرین گزارش البرادعی نیز اشاره شده بود. تعداد سانتریفیوژ های تازه بکار گرفته شده ظاهرا 324 واحد است که که در دو کاسکیت نصب شده اند. این سانتریفیوژها که ایران از آنها بعنوان ایر-2 یاد میکند از نوع گازی، مشابه سانتریفیوژهای پی-2 ساخت پاکستان است با این تفاوت که در تولید بدنه استوانه ای دوار وهمچنین سرپوش و کفپوشهای آنها، بجای استفاده از فولاد ضد زنگ موسوم به ماراجین استیل، لایه های فیبری فشرده شده مورداستفاده قرار گرفته است. پوشش فیبری که تهیه مواد آن از بازارهای خارجی بمراتب اسانتر از تهیه ماراجین استیل است، بدلیل سبکی نسبی و ایجاد استکاک کمتر، قدرت دوران بیشتری را ایجاد کرده و به این دلیل میتواند ظرفیت جداسازی ایزوتوپهای اورانیوم 238 از235 را که سبکتراند(غنی سازی) افزایش دهد. قطعات این سانتریفیوژها منجمله موتور، سوزن حمال، لوله های انتقال و شیرهای اتصال آنها از خارج خریداری و این قطعات وسیله دانشمندان ایرانی در داخل مونتاژ شده اند. انتظار میرود که طی شش ماه آینده ایران موفق به نصب تا 1000 واحد از نوع تازه سانتریفیوژها در نطنز بشود. با توجه به این نکته که نصب و بکار گیری نوعهای مختلف سانترفیوژها اخلالی در کار غنی سازی ایجاد نمیکند، واحد های تازه براحتی میتوانند در کنار سانتریفیوژهای پی- 1 (پاکستان 1 ) فعلی بکار گرفته شوند.
با استفاده از حدود 3000 سانتریفیوژ نوع قدیمی، ایران تاکنون بالغ بر 300 تن اورانیوم با غنای متوسط 5⁄1% تا5/3 % تولید کرده است. با استفاده از تعداد موجود سانتریفیوژهای تازه و احتمال افزایش آنها به 1000 واحد، طی 9 ماه تا یک سال آینده ایران قادر به ذخیره سازی حدود 500 تن اورانیوم با غنای پایین خواهد شد. در صورت تصمیم به افزایش غنای این حجم اورانیوم و افزایش آن به میزان بالاتنر از 90%، مواد انفجاری لازم برای تولید حد اقل 5 بمب اتمی براحتی فراهم خوا هد بود. حال انکه برای تولید سوخت اتمی واستفاده از سوخت تولید شده در راکتوری مشابه واحد تولید برق اتمی در دست ساختمان بوشهر، اورانیوم غنی شده مورد نیاز میباید بمیزان 5000 تا 7000 تن افزایش یابد. برای دست یافتن به این حجم از اورانیوم غنی شده 60.000 واحد سانتریفیوژ مورد نیاز است ( همان ظرفیتی که نطنز برای در بر گرفتن آن طراحی شده)
آنچه آقای احمدی نژاد امروز اعلام کرده آغاز نصب 6000 واحد سانتریفیوژ است ( ده در صد حد اقل مورد نیاز برای تولید واقعی سوخت اتمی) بدون آنکه حتی به زمان و تاریخ پایان نصب این تعداد سانتریفیوژ هم اشاره ای شده باشد.
محاسبات ساده فوق نشان می دهد که ایران در صورت قرار داشتن در شرایط موجود و ادامه تحریمها، تا ده سال دیگر نیز قادر به تولید سوخت هسته ای قابل مصرف در یک کارخانه برق اتمی نیست (کارخانه ای که بنوبه خودو در شرایط موجود هنوز از حد یک فکر و یا نیت فراتر نرفته و در نتیجه در جهت احداث آن بجز داشتن نیت خیر اقدام جدی دیگری صورت نگرفته). در عین حال همانطور که گفته شد میزان موجود اورانیوم غنی شده میتواند تا پایان سال جوابگوی تامین مواد لازم برای تولید 5 بمب هسته ای باشد. این جاست که مخالفان برنامه های اتمی ایران با مقایسه امار و ارقام داده شده نسبت به هدفهای برنامه اتمی و بخصوص ادامه غنی سازی اورانیوم در اندازه های موجود، تردید نشان داده واحتمال انحراف آن بسوی نظامی شدن را بهانه فشارهای سیاسی اقتصادی قرار داده اند!
به این ترتیب بنظر نمی رسد که علیرغم برپائی جشن و پایکوپی برای دست یافتن به توفیق های هسته ای، علی رغم هزینه سنگینی که تا بحال بر شانه مردم تحمیل شده، درآینده نزدیک چراغی از برق حاصل از مصرف سوخت هسته ای ایرانی شریک چراغانی های دولتی بشود.