با وجود خوش‌بینی هایی که درباره مذاکرات هسته‌ای ایران و کشورهای غربی به‌وجود آمده بود، به نظر می‌رسد که توافق کامل در این مذاکرات ممکن نخواهد شد و احتمال تمدید دوباره مذاکرات وجود دارد. راه حل های طرفین در سه ماه گذشته هم نتوانسته است گره مذاکرات را باز کند.
حسن روحانی طی سخنانی که دیروز منتشر شد، گفت: “ایران تمامی مساعی خود را در این زمینه به‌کار بسته است و تعدیل‌های لازم را در درخواست‌هایش انجام داده و امیدواریم همه کشورهای ۱+۵ به‌ویژه آمریکا که گاهی در مذاکرات به‌دنبال زیاده‌خواهی است، متوجه شرایط باشند.” او همچنین اضافه کرد: “اگر یکی از کشورهای عضو گروه «۱+۵» مشکلاتی در داخل دارد و در انتخاباتی برنده یا بازنده شده است، به ما ربطی ندارد و هرکشوری باید مشکلات داخلی‌اش را در درون خود حل کند”.
این سخنان نشان می‌داد که امریکایی‌ها هنوز حاضر به توافق نهایی نشده‌اند. انتشار خبر ارسال نامه اوباما به خامنه‌ای را هم که این روزها مورد توجه رسانه‌ها قرار داشت، می‌توان در همین راستا در نظر گرفت.
پیش از سخنان روحانی، علی لاریجانی، رئیس مجلس ایران، هم گفته بود: “غربی‌ها حرافی زیادی می‌کنند که در رادیو و تلویزیون هم حجم زیادی از آن پخش می‌شود. طرف مقابل می‌خواهد بگوید ما زمینه فراهم کردیم و ایران نپذیرفت. اما این خلاف واقعیت است. نباید به حرف‌هایشان توجه کرد. اوباما هم حرف‌های قلدرمابانه می‌زند. ولی باید گفت کسی که قلدر است، نامه فدایت شوم نمی‌نویسد. آنها در مذاکرات به گونه‌ای حرف می‌زنند و در رسانه‌ها طور دیگری.”
پس از مذاکرات مسقط، به نظر می‌رسد که خوش‌بینی برخی محافل نزدیک به دولت درباره نتیجه این مذاکرات چندان هم واقع‌بینانه نبوده است. گفته می‌شود که یکی از اختلاف‌ها اساسی ایران و غرب درباره فرایند لغو تحریم‌های بین‌المللی است.
چهارشنبه گذشته، روزنامه دولتی ایران در گزارشی با عنوان “لغو تحریم‌های امریکا؛ مهم‌ترین مطالبه ایران” بدون اشاره به سرنوشت تحریم‌های سازمان ملل و تحریم‌های اروپا، نوشت: “از منظر صاحبنظران، تحریم‌های امریکا در سه دسته قابل تقسیم است. یک، تحریم‌هایی است که در حیطه اختیارات رئیس جمهوری امریکاست. این دسته تحریم‌هایی هستند که به محض انجام توافق، رئیس جمهوری آزادانه می‌تواند تحریم‌ها را بردارد. نوع دوم مصوبه‌ها یا قطعنامه‌های کنگره امریکاست ولی در این مورد نیز رئیس جمهوری اختیار دارد بر اساس مصالح و منافع کشور امریکا، آنها را اجرا نکند. گروه سوم مصوبه‌هایی است که رئیس جمهوری آزادی لغو آنها را ندارد بلکه نیاز به مصوبه یا قطعنامه دیگری هست تا آنها نیز لغو شوند. گفته شده است که در چنین مواردی که رئیس جمهوری، اختیار پایان دادن تحریم‌ها را نداشته باشد یا این که کنگره در این مسیر با رئیس جمهوری همراهی نکند، رئیس‌جمهوری می‌تواند از همین اختیار برای اجرایی کردن تعهدات خود در حوزه تحریم‌ها استفاده کند.”
این مقاله از آن جهت اهمیت داشت که مدعی می شد خواسته‌های قبلی ایران درباره لغو کامل همه تحریم‌ها را به لغو تحریم‌های امریکایی کاهش داده شده و یا بدان معناست که اروپایی ها مقاومتی برای حل تحریم های خود ندارند و آمریکا مهم ترین مشکل ماجراست.
روزنامه اعتماد دیروز در گزارشی که به تیتر اول این روزنامه هم تبدیل شد، از احتمال توافق موقت جدیدی بین ایران و غرب خبر داد و نوشت: “در شرایطی که بسیاری از رسانه‌های غربی از احتمال به نتیجه نرسیدن مذاکرات تا ۲۴ نوامبر خبر می‌دهند، زمزمه‌هایی در خصوص احتمال شکل‌گیری توافق موقت دیگری به گوش می‌رسد؛ توافق موقتی که به ادعای رویترز برخی مقامات غربی و ایرانی در گفت‌وگو با این خبرگزاری از آن سخن گفته‌اند. بر اساس این گزارش رویترز، طرفین احتمالا بار دیگر توافق موقتی را امضا می‌کنند که بر اساس کاهش تحریم‌های ذکر شده در «برنامه مشترک اقدام»، شکل می‌گیرد و طرفین در ماه‌های پیش رو تلاش می‌کنند تا اختلافات باقی‌مانده را برطرف کنند. رویترز در این گزارش جنجالی خود از نسخه مشابهی مانند توافقنامه موقت ژنو سخن می‌گوید که جزییات آن بیش از آن توافقنامه خواهد بود. این توافق می‌تواند برای مبارزه با رکود اقتصادی در ایران کافی باشد و در عین حال مهلت مذاکرات بر اساس آن تمدید شود.”
با اینهمه توافق بر سر چیزی موقت، همانند آنچه که حدود یک سال پیش در ژنو اتفاق افتاد، مورد رضایت همه جناح‌های داخلی نیست. تیتر یک روزنامه کیهان شنبه چنین بود: “توافق ژنو مثبت نبود نباید تکرار شود” کیهان در گزارش خود از قول سیروس ناصری که وی را “عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران در دولت اصلاحات” معرفی کرده بود، نوشت: “اتفاقی که بیست ژانویه سال گذشته با اجرای توافق ژنو افتاد اتفاق مثبتی نبود و معلوم شد که ۱+۵ به ویژه آمریکا هر جا که برخی موارد روشن نباشد سوءاستفاده می‌کنند بنابراین باید در توافق نهایی مراقبت زیاد شود. “
این روزنامه آخر هفته پیش هم در گزارشی دیگر با عنوان “تمدید تحریم‌ها دستاورد مذاکرات مسقط!” که آن هم تیتر یک شده بود، نوشت: “مذاکرات هسته ای مسقط هفته گذشته در حالی برگزار شد که برخی رسانه ها از روزها قبل، با آب و تاب فراوان از آن نوشته و مسقط را ایستگاه دستیابی به توافق نهایی هسته ای معرفی می‌کردند. این مذاکرات در سکوت خبری برگزار شد و جزئیات خاصی از آن به بیرون درز نکرد اما طبق برخی اخبار غیررسمی و تایید نشده، مانع اصلی نزدیک شدن مواضع دو طرف برای حصول توافق، موضوع تحریم هاست.” نویسنده کیهان اضافه کرد: “اظهارات مقامات آمریکایی درخصوص مذاکرات هسته ای بیانگر این است که مقامات این کشور به خواسته های تیم مذاکره کننده ایران بی توجه هستند و درواقع نادیده گرفتن حداقل امتیاز برای ادامه یافتن یک برنامه محدود شده هسته ای که حتی برخلاف خطوط قرمز نظام و معاهده ان پی تی است سبب شده که مذاکرات مسقط منجر به توافق نشود.”
ناظران معتقدند مذاکرات هسته‌ای ایران و غرب در مدت باقی‌مانده از ضرب‌الاجل مربوط به توافق تمدید شده ژنو، به نتیجه کامل نمی رسد.
