نوسانات قیمت ارز در ایران به همراه هشدارهایی درباره وقوع قحطی و نیز افزایش دامنه تحریم های بین المللی، موجب هجوم مردم به فروشگاه های زنجیره ای برای خرید عمده کالاهای اساسی و ذخیره سازی برای چند ماه پیش رو شده است.
گزارش ها از تهران و برخی دیگر از شهرهای بزرگ حاکیست، با وجود تعطیلات متعدد در روزهای اخیر، مردم تمایلی به انجام سفر نشان نداده اند و در عوض با هجوم به فروشگاه ها، مراکز خرید و… در تلاش اند تا اقلام غذایی و اساسی نظیر برنج، روغن، حبوبات، ماکارونی، مواد شوینده، سیگار و کنسرو را برای ماه های پیش رو خریداری و ذخیره سازی کنند.
در تهران، تشکیل صف های طویل خودرو در برابر فروشگاه های زنجیره، موجب شد تا ترافیک سنگینی در خیابان های منتهی به این فروشگاه ها ایجاد شود، تا حدی که نیروهای پلیس راهنمایی و رانندگی مجبور شده اند برای کنترل صف خودرو ها، محدودیت عبور و مرور ایجاد کنند.
هجوم مردم برای خرید آذوقه و نگرانی از احتمال وقوع قحطی در کشور، از سوی دیگر موجب افزایش بی سابقه قیمت کالاهای اساسی در روزهای اخیر و نیز بروز کمبود در عرضه این کالا ها شده است، تا حدی که بسیاری از شهروندان در روز گذشته، موفق نشدند اقلام مورد نیاز روزمره شان را با قیمت های معمول خریداری کنند.
نگرانی از بروز قحطی در کشور موجب شد روز سه شنبه و با وجود تعطیلی و برنامه های عزاداری، فروشگاه هایی همچون هاپر استار در انتهای اتوبان باکری، با حجم ترافیک گسترده ای مواجه شوند.
فروشگاه های شهروند نیز در روز تعطیل و عزاداری، با وجود آنکه بر اساس رویه معمول، مجبور به تعطیلی فروشگاه هستند، در فروشگاه ها را به روی متقاضیان باز کردند.
سعید شریعتی از اعضای سابق جبهه مشارکت در صفحه فیس بوک خود، مشاهدات عینی اش از هجوم مردم به فروشگاه هایپر استار را چنین توصیف کرده است: “الان آگه آدم بگه «تجمع مسالمت آمیز مردم تهران در فروشگاه‌های زنجیره‌ای» برای خرید و ذخیره اقلام مصرفی به نظر شما تشویش اذهان عمومیه؟ تبلیع علیه نظامه؟ اخلال در نظم ترافیکیه؟ اجتماع و تبانیه؟ یا گزارش واقعیت از انتهای اتوبان باکری فروشگاه هایپر استار در روز شهادت امام رضاست؟”
سایتی به نام “تهرانی ها” نیز درباره تخلیه فروشگاه های مواد غذایی در محله سرچشمه تهران نوشته است:” مردم با هجوم به محله سرچشمه تهران تمام اجناس این محله را خریداری کردند و هم اکنون سرچشمه مانند قبرستان خالی از هرگونه جنس و کالا می باشد. همچنین مردم با هجوم به هایپر استار در محله فردوس تهران نزدیک اتوبان شهید باکری، تمام اجناس این فروشگاه بزرگ را خریداری کردند.بر اساس گزارش ها و مشاهدات، شاهدان عینی این روزها مردم به مراکز فروش مواد غذایی و لوازم زندگی همچون شهروند و فروشگاه های زنجیره ای برای خرید و انبار مایحتاج خود به صورت چشمگیری اقدام می کنند”.
سایت ندای سبز آزادی نیز در گزارشی می نویسد: “بیشترین مراجعه مردم به فروشگاه های مواد غذایی برای خرید و ذخیره سازی این مواد به دلیل ترس از واقعه احتمالی بوده است. این گزارش حاکی است، امشب(سه شنبه)، برخی شعبات فروشگاه زنجیره ای شهروند، با هجوم مردم مواجه شده و ساعات پرتنشی را پشت سر گذاشته است. برخی از شهروندان نیز قصد خرید کالاهای وارداتی که قیمت آنها با قیمت دلار مرتبط است کرده اند اما فروشندگان این مغازه ها درحال حاضر از فروش امتناع می کنند.درروزهای گذشته بازار جمهوری که محل فروش وسایل الکترونیکی و موبایل است به شدت متراکم شده است اما بسیاری از فروشندگان به دلیل عدم ثبات بازار از فروش اجناس خود خودداری می کنند.فروشگاه های زنجیره ای نیز درروزهای گذشته شاهد تراکم بی سابقه بوده است.بخشی از کارمندان دولت و کارگران که معمولا خرید خود از فروشگاه های زنجیره ای را با بن های خرید انجام می دهند به دلیل ترس از افزایش قیمتها و اتفاقات غیرقابل پیش بینی تصمیم گرفته اند تمامی بن های خود را خریداری و ذخیره سازی کنند.برخی از مردم نیز درروزهای گذشته برای تامین و ذخیره سازی مایحتاج خود به سمت بازار تهران سرازیر شده اند اما بنکداران مواد غذایی و حتی خرده فروشان نیز از فروش مواد غذایی امتناع می کنند. برخی از این فروشندگان اعلام کرده اند که محل هایی که اکنون ما از آنها جنس خود را تامین می کردیم از فروش کالا به ما خودداری می‌کنند و ما هم اگر جنس را بفروشیم، باید همان را گرانتر بخریم.یکی از خرده فروشان نیز از هجوم مردم برای خرید و انبار کردن کالا درروزهای گذشته خبر می دهد و می گویدمردم نگران هستند و فکر می کنند که حداقل باید مواد غذایی خود را برای چند ماه خریداری و انبار کنند تا دچار مشکل نشوند”.
یک سایت خبری اقتصادی به نام “سیر نیوز” نیز از عدم فروش کالاهای کامپیوتری در مرکز فروش “پایتخت” گزارش داده و نوشته: “خبرنگار ما در گشت و گذاری در بازارهای مختلف تهران از جمله بازار رایانه، دوربین های عکاسی، لوازم خانگی و حتی مواد و کالاهای مصرفی دیدگاه مردم و فروشندگان کالاها و خدمات را در زمینه خرید عمده جویا شده است. «محمد نوذری» که خود را فروشنده قطعات رایانه معرفی می کند از فروش هارد دیسک های رایانه ای به مشتریان عذر می خواهد و می گوید فعلا جنسی برای فروش نداریم ! خبرنگار سیر نیوز در مراجعه به چند فروشگاه دیگر در یک مجتمع فروش وسایل رایانه در مرکز کامپیوتری پایتخت با موارد مشابهی مواجه و یا با افزایش قیمت قطعات روبرو شده است.چند تن از فروشندگان این کالاها به گفتند که تمامی این قطعات و اجناس زمانی وارد شده اند که قیمت دلار در بازار حدود هزار و 200 تومان بود اما اکنون به حدود دو هزار و 200 تومان رسیده و معلوم نیست سیر صعودی قیمت ارز تا کجا و تا کی ادامه خواهد داشت و در چنین فضایی فروش اجناس به قیمت های گذشته معقول نیست زیرا ممکن است بسیار بیشتر از قیمت فروش آنها را وارد کرد.اوضاع در بازار لوازم خانگی نیز مشابه بوده و بسیاری از کالاهای وارداتی با قیمت های بیشتری عرضه می شوند و حتی به مشتری منت هم می گذارند که این جنس با قیمت های قبلی فروخته می شود و اگر تعللی شود ممکن است قیمت آن بالاتر رود”.
یک وارد کننده محصولات کامپیوتری نیز به روز می گوید: “متاسفانه ما مجبور به توقف واردات کالاهای خود از چین شده ایم. آخرین باری که این محصولات را وارد کریدم، دلار 1400 تومان بود، اما الان با دلار 2200 تومانی یا باید قیمت محصول را دو برابر کنیم که بی شک خریدار نخواهد داشت، یا مجبور به توقف فعالیت مان هستیم”.
با وجود موج فزاینده نگرانی شهروندان از احتمال بروز قحطی که با بروز رفتارهای مصرفی جدید همراه بوده، هدایت خاتمی، مدیرکل مقررات صادرات و واردات سازمان توسعه تجارت، در گفت و گو با خبرگزاری اقتصادی “پانا” از مردم خواسته که “کالا انبار نکنند” و افزوده است: “کالای مورد نیاز مردم به وفور در بازار وجود دارد و تقاضای کاذب ایجاد شده برای خرید ناشی از تب و تاب بازارهای مختلف است”.
او گفته: “گزارشی مبنی بر کمبود کالا در بازار وجود ندارد و عمده کالاهای مورد نیاز مردم داخلی بوده و در کالاهایی که وارداتی است نیز مشکلی وجود ندارد و ثبت سفارش ها و میزان واردات نسبت به سالهای گذشته افزایش داشته است. همچنین برای واردات کالاهای ضروری و اساسی مردم ارز مرجع در اختیار تولیدکنندگان و وارد کنندگان قرار گرفته و از این بابت نیز جای نگرانی وجود ندارد. ثبت سفارشها براساس نرخ مرجع بانک مرکزی است و تاثیری بر تولید و تجارت نداشته است.”
حاتمی افزوده است: “وفور کالا در بازار وجود دارد اما به طور حتم مردم متاثراز شرایط بازار نگرانی هایی دارند که واقعی نیست و به همین دلیل تلاش می کنند که کالاهای اساسی مورد نیاز خود را تامین کنند اما باید در شرایط کنونی آرامش بازار را حفظ و از خرید و انبار کالاها پرهیز کرد. نوسان های نرخ ارز پیش بینی های فعالان اقتصادی را برای تولید و تجارت غیرممکن کرده وبانک مرکزی باید در این خصوص تدابیری ویژه بیندیشد”.
در همین زمینه روزنامه شرق نیز در گزارشی با عنوان “نوشدارو برای احتضار اقتصادی”، با اشاره به گفته های روز سه شنبه وزیر تجارت که از ارائه ارز مرجع به وارد کنندگان خبر داده بود، نوشته است: “این روزها که تولید گرفتار تنگی‌نفس شده، شدت گرفتن قاچاق نیز همچون دستی بر گلوی تولید، نفس کشیدن را با سختی همراه کرده است. در این شرایط اما دولت سعی دارد با راهکارهایی اوضاع آشفته اقتصاد کشور را سامان بخشد. یکی از راهکارهای دولت برای بهبود شرایط و حمایت از تولیدکنندگان و تجار، مقابله با کالای قاچاق و سخت‌تر کردن شرایط عرضه این کالاها در بازار است، به‌طوری‌که طی روزهای گذشته با شناسایی واردکنندگان این کالاها، اقدام به ورود به انبارها و توقیف کالاهای مذکور کرده‌اند. یکی دیگر از راهکارهای مدنظر دولت، عرضه ارز مورد نیاز بخش تولید و تجارت به نرخ مرجع است. راهکاری که به گفته وزیر صنعت، معدن و تجارت، بانک مرکزی ملزم به اجرای آن بوده و براساس اعلام این بانک، ارز مورد نیاز بخش تولید و تجارت با نرخ مرجع تامین خواهد شد”.
شرق می نویسد: “این اقدامات دولت اما نگرانی‌های فعالان بخش خصوصی را برطرف نکرده و آنها بر این باورند که دولت از ابتدا نیز توانایی کنترل نرخ ارز را داشته است و تا زمانی که چرایی آشفتگی بازار و عدم جدیت دولت در ساماندهی بازار مشخص نشود، نمی‌توان امیدی به بهبود شرایط داشت، چرا که هیچ تضمینی برای عرضه ارز مورد نیاز تولیدکنندگان و تجار وجود ندارد و شفاف نبودن شرایط عرضه ارز به فعالان این بخش‌ها می‌تواند موج جدیدی از رانت‌خواری در بازار ارز ایجاد کند”.
