همزمان با زمزمه‌های حضور اصلاح‌طلبان در انتخابات ریاست‌جمهوری سال آینده٬ عبدالله نوری وزیر کشور دولت خاتمی٬ در دیدار با برخی از فعالان استان فارس٬ رفتار میرحسین موسوی و مهدی کروبی٬ دو رهبر در حصر جنبش سبز را در چارچوب قانون دانست و از هم‌پوشانی میان جنبش سبز و جنبش اصلاحات سخن گفت.
نوری در این دیدار با اشاره به “مشخص نبودن خط قرمزهای حاکمیت برای برخورد با منتقدان”٬ این مساله را ناشی از “تعدد نهادهای امنیتی” دانست و گفت: “هنوز برای ما روشن نیست که چرا بلافاصله پس از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری سال 88 تعداد زیادی از فعالان سیاسی، دانشگاهی و مطبوعاتی و چهره های شاخص احزاب و گروه های اصلاح طلب با روش هایی عجیب و با ایجاد فضای ارعاب و برخوردهای امنیتی دستگیر شدند و با گذشت سه سال همچنان در زندان بسر می برند. این عزیزان تا روز 22 خرداد در مسیر تعیین شده توسط قانون اساسی جهت تقویت فضای انتخابات و حضور پر شور مردم در تلاش بودند و در ستاد های انتخاباتی آقایان کروبی و میرحسین موسوی به عنوان نامزدهای اصلاح طلب و مورد تایید نظام مشغول فعالیت بودند که ناگهان از فردای انتخابات ورق بر می گردد و فضای پرشور و نشاط قبل از انتخابات به جوّی امنیتی و پرالتهاب تبدیل می شود، تا جایی که آقایان موسوی و کروبی که از چهره های شاخص و مؤثر جمهوری اسلامی بوده اند در حصر و محرومیت قرار می گیرند”.
وی همچنین گفته است که جنبش سبز و جنبش اصلاحات٬ با یکدیگر دارای هم‌پوشانی‌های زیادی هستندو مواردی چون “تکیه بر راهبرد اصلاح طلبی، عمل در چارچوب قانون اساسی و پیگیری جدی و مؤثر حقوق و آزادیهای قانونی مردم و نیز نفی هرگونه افراط گری و خشونت” را از مصادیق این هم‌پوشانی دانست.
عبدالله نوری فروردین ماه سال جاری نیز در دیداری٬ ضمن انتقاد از بی‌برنامگی اصلاح‌طلبان٬ خواستار تشکیل اتاق‌های فکر از سوی آنان شده بود. وی در آن زمان گفته بود که بزرگ‌ترین مشکل فعلی نیروهای سیاسی این است که “این نیروها که عمدتا ذیل عناوین مختلفی مانند جنبش سبز یا اصلاح طلب فعالیت می‌کنند این است که به دلیل افراطی گری که در هر دو سوی ماجرا پدید آمده است، نمی‌دانند در چنین جوی چه چیزی بخواهند که هم باعث ریزش طرفداران نشود و هم حاکمیت را به بی اعتمادی بیشتر دچار نکند؟”
دیدارهای اخیر عبدالله نوری با فعالان سیاسی در حالی انجام می‌شود که در ماه‌های گذشته سخنانی مبنی بر احتمال اجماع اصلاح‌طلبان روی عبدالله نوری برای انتخابات ریاست‌جمهوری مطرح شده بود. عبدالله نوری در انتخابات سال ۸۸ نیز کاندیدای اول گروه‌هایی چون سازمان دانش‌آموختگان ایران (ادوار تحکیم وحدت) بود که به دلیل حضور سیدمحمد خاتمی٬ حاضر به شرکت در انتخابات نشد.
نوری اکنون در توضیح پیرامون پیشنهادات خود برای اصلاح‌طلبان٬ می‌گوید: “شکافتن معنای اجرای بدون تنازل قانون اساسی می تواند یکی از مهمترین ابعاد برنامه‌ی اصلاحات در شرایط فعلی باشد”.
بحث‌ها پیرامون شرکت اصلاح‌طلبان در انتخابات آتی ریاست‌جمهوری٬ پس از اظهارنظر هفته گذشته محمد موسوی‌خوئینی٬ عضو شورای مرکزی مجمع روحانیون مبارز٬ جدی‌تر شده است. وی آن زمان گفته بود که اصلاح‌طلبان حتما برای انتخابات ریاست‌جمهوری برنامه دارند. اما اضافه کرده بود که هنوز در میان اصلاح‌طلبان درباره این برنامه‌ها و نحوه شرکت در انتخابات بحثی صورت نگرفته است. وی همچنین از سیدمحمد خاتمی به عنوان “رییس اصلاح‌طلبان” نام برد و گفت که درباره برنامه‌ی اصلاح‌طلبان در انتخابات باید از وی سوال شود.
بحث حضور اصلاح‌طلبان در انتخابات از زمان حضور سیدمحمد خاتمی در انتخابات مجلس نهم جدی‌تر شد. وی با آن‌که پیش از این رای بر عدم شرکت در انتخابات تاکید کرده بود٬ اما رایی با نام “جمهوری‌اسلامی” به صندوق انداخت. در آن زمان برخی نزدیکان خاتمی گفتند که وی این کار را برای باز نگاه داشتن روزنه‌های اصلاح در درون حاکمیت٬ داده است.
در این مدت اسامی افراد متعددی چون سیدمحمد خاتمی٬ سیدحسن خمینی٬ محمدرضا عارف و عبدالله نوری برای حضور در انتخابات در محافل گوناگون مطرح شده است.
در این میان تنها محمدرضا عارف به شکل جدی٬ کار خود را آغاز کرده است. برخی منابع مطلع به “روز” گفتند که برخی از وزرای کابینه خاتمی - هم‌چون علی صوفی - اقدام به برگزاری جلسه با فعالان سیاسی شهرهای مختلف کرده‌اند تا نظر مساعد آنان را برای حمایت از عارف در انتخابات ریاست‌جمهوری٬ جلب کنند.
در همین حال یک وب سایت اصول‌گرا٬ در تحلیلی نوشته است که حضور اصلاح‌طلبان در انتخابات٬ راهبرد غرب برای نفوذ در جمهوری‌اسلامی است: “طرف غربی تجربه‌ی اصلاحات را موفق‌ترین تجربه‌ی تاریخ سیاسی مدرن ایران می‌داند”.
سردبیر سایت برهان همچنین نوشته است: “در فرصت انتخابات طرح بهتر مطالبات، ارائه‌ی زبان مشترک سیاسی و شبکه‌سازی به راحتی صورت می‌گیرد. این‌ها مواردی هستند که در فرصت انتخابات نهفته است. بنابراین با توجه به مجموعه دلایلی که اشاره شد، فرصت انتخابات 92 به عنوان فرصتی تکرار نشدنی برای اصلاح‌طلبان و جریان غرب‌گرا مطرح است”.
با وجود تمام این سخنان٬ هنوز برنامه‌ی طیف اصلاح‌طلب و حامیان جنبش سبز برای انتخابات مشخص نیست. حامیان موسوی و کروبی٬ در این مدت به انتقاد از حضور خاتمی و دیگر اصلاح‌طلبان در انتخابات مجلس نهم پرداخته‌اند و آن را در زمانی که دو رهبر جنبش سبز در حصر و تعداد زیادی از فعالان سیاسی و مدنی در زندان هستند٬ اشتباه می‌دانند.
عبدالله نوری اما٬ درباره نحوه عمل سیاسی اصلاح طلبان و حامیان جنبش سبز می‌گوید: “به همان اندازه که تندروی، هیجان زدگی و کنش احساسی به اصلاحات ضربه میزند، در برخی مواقع محافظه کاریهای بیجا، تفریط و نادیده گرفتن اصول و عدم آمادگی برای پرداخت هزینه های احتمالی جهت پافشاری بر اصول اصلاح طلبی هم میتواند اصلاحات را زمین گیر کند، باعث ریزش نیروها شود و فضا را برای هرگونه تهاجم و تخریب نیروهای تمامیت خواه و تندرو نسبت به جریان اصلاحات و اصلاح طلبان فراهم کند. همانگونه که در شرایط مناسب باید از مصالحه‌ی گام به گام و طرفینی و سیاست تعاملی دفاع نمود همانگونه هم باید توجه کرد که جریان اصلاحات نیز مبانی و اصول فکری و عملی خود را دارد و هر نوع تعاملی را بر مبنای اصول سیاسی و اخلاقی خود انجام میدهد. شهامت مدنی، صبوری و خویشتنداری، استقامت و ایستادگی بر اصول اصلاح طلبی و همراهی و همدلی با خواست مردم و نیز دفاع از حقوق مردم از مهمترین شرایط موفقیت یک نیروی مؤثر و مفید اصلاح طلب می باشد”.
وی پیش از این نیز٬ درباره راهبردهای سیاسی پیش‌رو٬ گفته بود: “زمانی پیش می‌آید که از دو یا چند خواسته ی به حق که به طور همزمان مطرح می‌شوند امکان تحقق هر دو یا همه در یک زمان عملی نیست و باید یکی را انتخاب کرد و دیگری را فدا نمود. مشکل وقتی مضاعف می‌شود و تضاد، تنش و بی‌اعتمادی زمانی بیشتر می گردد که یک جریان سیاسی بخواهد تصمیم بگیرد اما حاضر نباشد شرایطی را که به اتخاذ تصمیم منجر می شود عملی سازد. ضمن اینکه فرصت اتخاذ برخی تصمیم‌ها هم ممکن است به دلیل تأخیر بیش ازحد از دست برود”.
در این میان برخی از افراد نزدیک به جریان اصلاح‌طلب نیز٬ نظرات دیگری دارند. از جمله صادق زیباکلام٬ استاد دانشگاه٬ معتقد است که اصلاح‌طلبان در صورت حضور محمدباقر قالیباف در انتخابات آتی٬ باید از وی حمایت کنند.
در هفته‌های گذشته٬ سیدمحمد خاتمی بر مرزبندی جریان اصلاحات با براندازان تاکید کرده و بسیاری از نیروهای اصلاح‌طلب نیز از لزوم حضور در انتخابات دفاع می‌کنند. این در حالی است که برخی حامیان جنبش سبز معتقدند که در صورت ادامه شرایط فعلی٬ دلیلی برای حضور در انتخابات نیست. باید کمی منتظر ماند و دید که سرانجام کدام گروه میتواند حرف خود را به کرسی بنشاند.
