ویلیام برود
روز دوشنبه،مقامات اصلی آژانس بین المللی انرژی اتمی رتهران با نمایندگان ارشد دولت ایران دیدار کردند. هدف از این دیدار از سرگیری مذاکراتی است که ماه گذشته در وین آغاز شد و پیشنهاد شد بازرسان آژانس از مکان هایی که آژانس گمان می کند که ایران برای آزمایش اتمی از آنها استفاده می کند، بازدید کند. ایران این اتهام را رد کرده است اما تاکنون اجازه بازدید از این سایت را به بازرسان نداده است.
این سایت 100 فوت طول آن است و در میان پادگان نظامی پارچین و در منطقه ای خشک در 20 مایلی جنوب غربی تهران قرار دارد. روز جمعه اعلام شد که رئیس آژانس بین المللی انرژی اتمی یوکیا آمانو، با سعید جلیلی، نماینده رهبر در امنیت ملی دیدار خواهد کرد و این اتفاق را باید نشانه تفاهم تلقی کرد.
سووال اینجاست که نتیجه این دیدار چه خواهد بود. کارشناسان اتمی می گویند که اتاق انفجار در تاسیسات پارچین احتمالا برای تحقیقات نظامی یا شاید سنتز الماس ساخته شده است.
اما با توجه به اینکه ایران دست به آزمایش های انفجاری زده است، بازرسان آژانس باید بتوانند به نشانه های روشنی که وجود دارد دسترسی پیدا کنند.
رابرت کلی، بازرس سابق آژانس که در حال حاضر محقق موسسه بین المللی تحقیقات صلح در استکهلم است، می گوید: “اگر اورانیوم در این آزمایش ها بکار رفته باشد، بازرسان آن را پیدا خواهند کرد. اورانیوم را نمی توان پنهان کرد.”
اورانیوم را می توان بعنوان سوخت راکتور ها یا در بمب اتم استفاده کرد. غرب بیم دارد که ایران برای کلاهک اتمی دست به غنی سازی اورانیوم زده باشد و این درحالی است که ایران اصرار دارد که اورانیوم را فقط در راکتور ها استفاده می کند. در آزمایش سلاح اتمی، از اورانیوم غنی سازی نشده نیز می تواند بعنوان جایگزین سوخت بمب استفاده کرد. کارشناسان می گویند با مشاهده رد اورانیوم در اتاق های انفجار راه درازی پیش است تا بتوان ثابت کرد که ایران به دنبال سلاح اتمی است.
آقای کلی، مهندسی که بیش از سی سال در برنامه ساخت بمب آمریکا کار کرده است با این نکته که ایران قادر است سرنخ هایی که از انفجار اتمی بجا مانده است را پاک کند، مخالف است.
اما وی می گوید که تردید دارد که پارچین نقشی در برنامه های اتمی ایران نقش داشته باشد.
وی می گوید: “اتاق های انفجاری حاکی از توسعه سلاح اتمی نبوده اند و آژانس با اصرار بر دسترسی به سایت پارچین، به بیراهه می رود”.
اتاق های انفجاری در زمینه های مختلف تحقیقاتی بکار می روند و این کار را برای بازرسان مشکل می کند بخصوص در اتاق هایی که دومنظوره هستند و ممکن است با اهداف نظامی یا صلح آمیز از آن استفاده شده باشد.
روبرتو آلوارز، مشاور سابق وزارت انرژی، می گوید تاسیسات دو منظوره ایجاد مشکل می کنند و ممکن است از آنها استفاده ترکیبی بشود و جا برای حدس و گمان در این مورد زیاد باشد.”
آقای آلوارز، هفته گذشته در مصاحبه ای گفت: “این بازرسان باید بتوانند قضاوت تکنیکی خود را در یک فضای بشدت سیاسی ارائه بدهند. فشارهای سیاسی شدید آنها را در موقعیت بدی قرار داده است.”
اتاق انفجاری نظامی برای آزمایش سلاح های بزرگ و بمب ها بکار می رود درحالیکه صنایع از آنها برای از بین بردن اجسام استفاده می کنند. صنایع کلمکو در واشنگتن، اتاق انفجاری برای منفجر کردن ابزارش دارد.
آمریکایی ها در دوران جنگ سرد، آزمایش های اتمی خود را در محیط های باز انجام می دادند . هدف از این آزمایش فشرده کردن هسته اورانیوم یا پلوتونیوم بود که منجر به یک سری واکنش ها و انفجارهای اتمی شد.
امروز اتاق های انفجار بزرگ، برای آزمایش عناصری مثل اورانیوم و بریلیوم وجود دارد زیرا انجام این آزمایش در فضای باز منجر به بیماری های ریوی می شود.
کارخانه اسلحه سازی لیورمور در کالیفورنیا که با وزارت انرژی کار می کند، یک اتاق انفجار به ارزش 50 میلیون دلار دارد که آن را “بزرگترین تاسیسات انفجاری جهان” می نامند. این بنا سه طبقه دارد.
در اواخر دهه نود، آمریکا دست به یک آزمایش اتمی زد تا ببیند بمب های اتم می توانند با فشرده شدن و تبدیل کربن به الماس سازگار شوند یا نه.
یکی از ساختمان های وزارت انرژی در تکزاس، که دور ساختمان ها و پناهگاه های زیر زمینی که پر از مواد اتمی بود، سیم خاردار و طناب های امنیتی کشیده بود، دست به انفجار و تخریب آن زد. آقای الوارز بیاد می آورد که هدف از انجام این کار بدست آوردن میلیارد ها تکه الماس برای “پولدار شدن” بود.
دانشمندان روسی در این زمینه پیشرو بودند. در گزارش ماه نوامبر آژانس، درباره اینکه چطور “کارشناسان خارجی” بین سال های 1996 تا 2002 میلادی در ایران بودند تا به ایران کمک کنند، اتاق انفجاری برای سنتز الماس بسازند.
اما در این گزارش هایی نیز منتشر شده است که انفجار های صورت گرفته در ایران به منظور طراحی بمب اتمی بوده و مکان آن تاسیسات پارچین ذکر شده است.
در این گزارش آمده است که آزمایش ها یا با استفاده از مواد اتمی بوده است یا نشاندهنده آزمایش هایی برای توسعه سلاح اتمی بوده است.
نیویورک تایمز، 20 مه
