جلسه استیضاح علی اصغر فانی وزیر آموزش و پرورش روز چهارشنبه ۳ تیر در بهارستان برگزار می شود. رایزنی ها برای متقاعد کردن نمایندگان به پس گرفتن امضاهایشان ادامه دارد. نمایندگان، فانی را استیضاح می کنند که چرا نتوانسته رضایت و اعتماد جامعه آموزش و پرورش را جلب کند؟ چرا نتوانسته توجه دولت را به اهمیت و نقش آموزش و پرورش جلب کند؟ چرا منابع مورد نیاز برای هزینه‌های مدارس را تامین نکرده؟ چرا در افزایش فضای آموزشی مناطق محروم کشور موفق نبوده؟ چرا در جلب نظر دولت جهت تأمین معیشت فرهنگیان شاغل و بازنشسته ناتوان بوده است؟ چرا در حذف تفاوت حقوق و مزایای فرهنگیان نسبت به سایر دستگاه‌ها و ارگان‌ها ناتوان بوده است؟ چرا سند تحول بنیادین اجرایی نشده ؟ چرا رویکرد جدی و برنامه محور در دانشگاه فرهنگیان وجود ندارد؟ چرا وزیربرنامه مدون برای کیفیت بخشی در محتوای آموزشی و…ندارد؟
برخی از معلمان ادعای استیضاح کنندگان در دفاع از معیشت و افزایش حقوق فرهنگیان را باور نمی کنند. یکی از معلمان می گوید: “ما بیش از فانی، با مجلس مشکل داریم. چرا مجلس در دوره وزیر قبلی به فکر معیشت معلمان نبود ؟ چرا با وجود حمایت همه جانبه معلمان از محمدعلی نجفی، همین مجلس به ایشان برای وزارت رای اعتماد نداد؟ ” برخی از معلمان انتظار دارند که در صورت برکناری فانی، محمدعلی نجفی به عنوان سرپرست وزارتخانه انتخاب شود. اغلب معلمان معتقدند که استیضاح نوعی تبلیغات انتخاباتی پیش از موعد است. با وجود اینکه استیضاح در دستور کار جلسه علنی مجلس قرار گرفته اما برسر این موضوع سردرگمی و تردید بین نمایندگان وجود دارد.
احتمال انتصاب نجفی به عنوان سرپرست، یکی از احتمالات مورد علاقه معلمان است. اما منصور حقیقت‌پور نماینده اردبیل گفته: “ بعید به نظر می‌رسد نجفی به عنوان سرپرست انتخاب شود.” حقیقت‌پور افزوده: “معقول است یکی از معاونان چند صباحی را به عنوان سرپرست انتخاب شود تا دولت گزینه اصلی خود را معرفی کند و از مجلس رای اعتماد بگیرد.”
بازگشت نجفی، ولو به عنوان سرپرست به آموزش و پرورش، کابوس برخی اصولگرایان تندروست. حضور نجفی با استقبال معلمان مواجه خواهد شد و دارای آثار روانی مثبت است. امادر شرایطی که بودجه سال ۹۴ تصویب شده، نجفی در مقابل مطالبات بر انگیخته معیشتی فرهنگیان چه می تواند بکند؟
یکی از معلمان منتقد فانی می گوید: “نماینده ها به روشنی می دانند که فانی وزیری غیرسیاسی و محافظه کار و در واقع ضعیف ترین حلقه کابینه است. کوچک زاده امضایش را پس گرفته و غلامعلی حداد عادل (عضو شورای عالی آموزش و پرورش) و حسین مظفر(عضو هیأت امنای صندوق ذخیره فرهنگیان ) در تلاشند که استیضاح مطرح نشود یا رإی نیا ورد. آنها با شبح دکتر نجفی، نماینده های موافق استیضاح می ترسانند…استیضاح ارتباطی با منافع فرهنگیان ندارد”. معلم دیگری می گوید: “برای من نه روحانی مهمه نه احمدی نژاد نه هاشمی… من فقط فیش حقوقی ام رو می بینم و قدرت خریدی که توی بازار ندارم.“
معاون اول رئیس‌جمهور در واکنش به طرح استضاح گفته است: “دکتر فانی به جای استیضاح باید مورد تشویق و تقدیر قرار گیرد.” او در ارتباط با عدم توانایی وزیر در جلب اعتبارات لازم برای آموزش و پرورش افزوده: “در دو سال فعالیت دولت تدبیر و امید و به رغم کسری بودجه های مزمن، اعتبارات آموزش و پرورش بیش از مقدار مصوب تخصیص یافته است.”
مرتضی حاجی وزیر آموزش و پرورش در دوره دوم دولت سیدمحمد خاتمی می گوید: “مسئول تامین بودجه و اعتبارات شخص وزیر نیست بلکه دولت و مجلس در زمان رسیدگی به بودجه می توانند احکام مالی مدنظر خود را در بودجه آموزش و پرورش منظور کنند.” مرتضی حاجی که سال ۸۲ توسط اقلیت اصولگرای مجلس ششم استیضاح شد و از مجلس رای اعتماد گرفت، می افزاید: “وزیر نمی تواند برای احکامی که بودجه آن ها تامین نشده اقدامی کند چرا که بودجه سرانه مدارس را مجلس می تواند در زمان تصویب، مشخص کند.”
حمیدرضا حاجی‌بابایی وزیر سابق آموزش و پرورش چند روز پیش در مصاحبه با فارس با کلماتی رمز آلود از “معمای نگران‌کننده مشکلی که مهرماه در آموزش و پرورش رونمایی می شود” خبرداده بود. حاجی بابایی درباره استیضاح فانی گفته بود: “بنده با استیضاح موافق نیستم. مخالف بودن بنده با استیضاح وزیر بدین معنا نیست که آموزش و پرورش مشکلی ندارد اما… در شرایط فعلی استیضاح به نفع دولت و آموزش و پرورش نیست. اما نمی‌خواهم به صورت جزئی وارد این موضوع شوم.”
غلامعلی حدادعادل، رئیس فراکسیون اصولگریان مجلس نیز گفته است: “من در شرایط فعلی استیضاح وزیر آموزش‌وپرورش را به مصلحت نمی‌دانم.”
وزرای آموزش و پرورش معمولا آسیب پذیرترین حلقه هیات دولت و همواره در معرض سوال و استیضاح اند. هرگاه مجلس و دولت از نظر سیاسی ناهماهنگ باشند، فشار بر این حلقه ضعیف کابینه بیشتر می شود. مساله دیگر نمایندگان مجلس، جلب حمایت جامعه معلمان در شهرستانها است. برخی نمایندگان زیر فشار افکار عمومی شعارهای توده پسند سر می دهندو با وجود اطلاع از توانایی ها و ناتوانی های دولت شعار می دهند!
هدف اغلب نمایندگان کسب امتیاز های منطقه ای از وزیر است. رابطه نمایندگان شهرستانها با وزارت آموزش و پرورش را می توان چنین فرمول بندی کرد: ۱- فشار برای تعویض مدیرکل و روسای غیر خویشاوند و یا ابقای مدیران خویشاوند و هم طایفه. ۲- فشار برای استخدام نیروهای جدید در آموزش و پرورش منطقه که منجر به محبوبیت نماینده و بالارفتن امکان انتخاب مجدد او می شود. ۳- فشار برای نقل و انتقال فرهنگیان نزدیک به نماینده از شهرهای کوچک به شهرهای بزرگ یا از روستا به شهر، خارج از ضوابط اداری. البته در متن رسمی استیضاح مسایل عمومی مانند منزلت و معیشت معلم و افزایش بودجه و رفع نابسامانی ها هم طرح می شود.
کمال‌الدین پیرموذن نماینده مردم اردبیل در مجلس گفته است: “رأی آوردن فانی در استیضاح ۵۰ به ۵۰ است. اما واقعیت را نیز نباید از نظر دور داشت که کشور با مشکلات و تنگناهای مالی روبه‌رو است و امکان اختصاص بودجه‌ای خاص برای فرهنگیان وجود ندارد.” پیرموذن اضافه کرده: “دو قوه مجریه و مقننه با تشکیل کمیته‌ای سعی کردند در این زمینه چاره‌جویی و کارجویی کنند ولی تاکنون همچنان مشکلات مالی و معیشتی فرهنگیان به رغم تلاشی که وزیر آموزش و پرورش انجام داده، باقی مانده است.” پیر موذن گفته: “البته اگر نمایندگان مجلس واقعیت‌ها را ببینند قطعاً مقصر اصلی را وزیر آموزش و پرورش تلقی نخواهند کرد بلکه این تحریم‌ها و برخی فشارهای اقتصادی بوده که دولت را در تنگنای مالی قرار داده است.”
عده ای از معلمان معتقدند که باید ضمن انتقاد از دولت و وزیر، به دولت فرصت داد که مشکلات ایران با دنیا را حل کند و سرو سامانی به اقتصادکشور بدهد. حسن روحانی درتبلیغات انتخاباتی با تاکید بر اینکه نجات آموزش و پرورش در گرو نجات اقتصادی کشور است گفت: “وقتی رشد اقتصادی ما منفی شده و ۷۰ درصد کارگاه‌های صنعتی تعطیل یا نیمه‌فعال هستند، نفت هم تحریم است و کشور منابع درآمدی‌اش محدود شده است، از کجا باید اعتبار لازم برای بهبود وضعیت معلمان یا تحول در نظام آموزشی را تأمین کرد. باید واقع‌بین بود و فهمید که بدون تغییر نگرش ما به تعامل با جهان، گشودن بن‌بست‌ها و اصلاح روش‌ها و رویکردهای کلی مدیریت‌مان نمی‌توانیم این مسائل را حل کنیم.”
اما برخی از معلمان هم می گویند: “چرا تحریم و تنگنای مالی حقوق سایر کارکنان را تحت تاثیر قرار نمی دهد و فقط شامل اموزش و پرورش است؟ چرا برای کارمندان بهداشت این طور نیست. چرا وزیر بهداشت می تواند اعتبارکافی بگیرد، ولی وزیر آموزش و پرورش نمی تواند؟ چرا برای دادگستری این طور نیست؟” آنچه روشن است جبهه بندی سیاسی فراکسیون های مجلس در این استیضاح با استیضاح فرجی دانا وزیر سابق علوم متفاوت است. به نظر نمی رسد که مجلس سرمایه استیضاح را خرج برکنار کردن یک وزیر تکنوکرات و از لحاظ سیاسی خنثی بکند. ضمن اینکه این کار فایده سیاسی برای اصولگرایان ندارد و با رفتن فانی، فشار معلمان برای انتخاب نجفی به عنوان سرپرست افزایش می یابد.