گزارش

هنر در اتاق محاکمه…

با روی کارآمدن محمد حسینی به عنوان وزیر ارشاد وگماشتن حمید شاه آبادی در پست معاونت فرهنگی و هنری دولت دهم، موج فشار و سانسور درخانواده تئاتر شکل گسترده تری به خود گرفته و بسیاری از فعالان حوزه هنرهای نمایشی، سیاست و رفتار سرکوب گرایانه  حکومت کودتایی ایران رادرقبال خانواده تئاتر بی سابقه توصیف می کنند.

توقیف نمایش دیگری با عنوان “ متولد 1361 ” به کارگردانی پیام دهکردی دراین هفته باعث شد تا روند مخالفت های دولت ایران با اجرای هرگونه تئاتر جسورانه در نقد مسائل اجتماعی و سیاسی همچنان ادامه پیدا کند. این نمایش که به بررسی اوضاع نسل دهه 60 ایران و دغدغه های ذهنی و روانی آن ها می پرداخت بنا به دلایل سیاسی در چندین نوبت تذکر شفاهی و کتبی از سوی شورای نظارت و ارزشیابی مرکز هنرهای نمایشی دریافت کرد اما درنهایت با برخورد سخت ماموران امنیتی وزارت اطلاعات از ادامه روند اجرایی خود بازماند.

واکنش های مدیران فرهنگی وامنیتی ایران درباره این اجرا زمانی به اوج خود رسید که متوجه نام “ندا” به عنوان قهرمان داستان  وشباهت های رویدادهای زندگی آن با “ندا آقا سلطان “شده و رخدادهای دو دهه از زندگی وی را دربرابر مخاطبان دیدند. در این نمایش” ندا “ دختری است که در نخستین ماه های سال 61 در خانواده ای هنر دوست از سرزمین شمال ایران چشم به جهان می گشاید. علاقه وی به زیبایی وطبیعت باعث می شود تا او با اندیشه ها وسوالات پیچیده ذهنی خود گام به اجتماعی سرخورده و بیمار بگذارد و دربرابر کجی ها و افراط ها مقاومت نشان دهد. ندا درپایان دومین دهه زندگی خود و در مرز سی سالگی بر اثر حادثه ای نامعلوم جان خود را از دست داده و مظهر انسانیت وشهادت در میان جامعه می شود.

به این ترتیب نخستین سانسورها در ساختار اجرای “متولد1361” درتغییر نام قهرمان نمایش از “ ندا ” به “ نوا ” وحذف نکاتی درباره علاقه وی به موسیقی و تمایلات هنری این شخصیت خیالی رخ داد. اما تذکرات ماموران مرکز هنرهای نمایشی درباره این تئاتر به تعدیل بخش های بیشتری ازآن منجرشد و دهکردی به جهت ادامه اجرای عمومی اثر خود تصمیم به جایگزینی برخی از میزانسن ها و دیالوگ های تحمیل شده درشکل کلی داستان خود گرفت.

درهمین رابطه یکی از اعضای اصلی گروه “متولد1361” با انتقاد به سیاست های سال های اخیر دولت نسبت به تئاتر و سینما و روند نامناسب برخورد با هنرمندان می گوید:دولت بدون آسیب شناسی چالش های پیش آمده درباره اتفاقات اخیر دست به عملگرایی می زند وبدترین برخوردها را سرلوحه کار خود قرار داده است.به همین دلیل است که مقاومت از هردو طرف شکل می گیرد ومشکلات هرروز سرباز می کنند. واقعیت این است که فشار وارعاب بر سر اهالی هنر درهیچ تاریخ و مکانی پاسخگو نبوده است و هرجایی که حکومت پلیسی گام بر میدان گذاشته است دربرهه ای از زمان شکستی عجیب را بر خود تحمیل کرده است. وی با اشاره به توقف ناجوانمردانه  اجرای گروه خود گفت: “این کار چندین بار توسط شورای انتخاب مرکز هنرهای نمایشی ،شورای نظارت خانه هنرمندان و مدیران دو مرکز، بازبینی شد تا به اجرا برسد. درشب های اخیر در دو نوبت افرادی از ارشاد و اطلاعات به سالن آمدند. در شب نخست حضورشان با یک دوربین همه کار را فیلمبرداری کردند. دو شب پس از آن زودتر از گروه  در سالن حضور داشتند و مانع اجرا شدند. درپاسخ به چرایی عدم اجرایمان کارگردان و سرپرست گروه را به اتاق مدیریت هدایت کرده ودرنهایت باارائه حکمی از مقامات قضایی مانع ا جرا شدند. بنابراین تمرینات سه ماهه گروه برای اجرا ناگهان برباد رفت.” به گزارش روز،توقیف این نمایش پس از 29اجرا درحالی اتفاق افتاد که گروه مذکور با مجوز مرکز هنرهای نمایشیٰ، شهرداری تهران وبا استقبال گسترده مردمی تئاتر خود را به صحنه می بردند.

گسترش دایره فشار وسانسور

درپی اختلافات شدید مدیران فرهنگی دولت دهم با گروه های تئاتری وبا نزدیک شدن به برپایی بیست و نهمین جشنواره بین المللی تئاترفجروحساسیت های به وجود آمده در حوزه تئاتر،حسین مسافر آستانه ،مدیر مرکز هنرهای نمایشی در اقدامی بی سابقه دست به افزایش تعداد نیروهای شورای نظارت و ارزشیابی اداره خود زده تا ازاین به بعد اهالی تئاتربرای دریافت مجوز آثار خود با 12 نفر روبرو شوند.این درحالی است که تعداد مامورین این شورا تا قبل از جریانات مربوط به نمایش هداگابلر و متولد 1361 به پنج نفر می رسید. بنابراین اعضای مصوب شورای نظارت مرکزهنرهای نمایشی به این ترتیب اعلام شده است: امیر دژاکام(عضوشورای سیاست گذاری نظارت و ارزشیابی)،محمد الوند(دبیرثابت شورای نظارت وارزشیابی وعضوسپاه محمد رسول الله)،ایوب آقاخانی(عضو شورای نظارت و ارزشیابی تئاتر شهرومسوول سانسورمحتوایی نمایش ها)،صادق موسوی(مدیر شورای نظار ت ارزشیابی مرکز هنرهای نمایشی)،رحمان سیفی آزاد(عضوشورای سیاست گذاری جشنواره فجر،شبکه چهارم سیما ومرکزهنرهای نمایشی)،حسین راضی(عضوشورای نظارت وارزشیابی مرکزهنرهای نمایشی)،محمود فرهنگ(نماینده بیت رهبری درمرکزهنرهای نمایشی)،مسعود عابدین نژاد(عضوشورای نظارت و ارزشیابی واز مدیران جهاد دانشگاهی)،محمدباقرقهرمانی(عضوشورای نظارت مرکز هنرهای نمایشی و از اعضای هیات رییسه سازمان بسیج دانشگاه تهران)،عظیم موسوی(عضوشورای نظارت وارزشیابی مرکزهنرهای نمایشی)،سعید کشن فلاح(عضوشورای نظارت واز اعضای اتاق فکرسپاه درتلویزیون،عضو شورای سیاست گذاری حوزه هنری)،تاجبخش فنائیان(مدیر گروه تئاتردانشگاه تهران وازاعضای اصلی سیاست گذاری سپاه در تئاتر).

مسافر آستانه البته درباره افزایش تعداد  این گروه به خبرگزاری های دولتی می گوید:انتخاب این افراد 3 ماه قبل صورت گرفته است و ارتباطی به جریانات فعلی تئاتر ندارد. برای رعایت قوانین هرساله باید اعضای شورای مرکزی حکم بگیرند اما پیش از این بر مبنای حکم‌های گذشته فعالیتشان را انجام می‌دادند. حکم جدید این اعضا 3 ماه پیش صادر شده اما معرفی آنها نیازمند سپری شدن ضوابط قانونی بود که ‌اکنون صورت گرفته است.»مدیرکل هنرهای نمایشی که درهفته جاری روزهای پرکاری را در زمینه ارتباط با رسانه‌ها سپری کرده بود، نگرانی درباره‌ تبدیل لغو مجوز نمایش‌ها به رویه‌یی ثابت را بی‌مورد عنوان کردو گفت: در این زمینه جای نگرانی نیست. اگر واقعا مساله‌یی در کار وجود داشته باشد، نمایش مجوز نخواهد گرفت. اگر نمایشی مجوز گرفت، پس از دریافت مجوز و در بین اجرای آن نیز نظراتی که وجود دارد، پیگیری می‌شود. اما درباره «هداگابلر» باید بگویم این یک بهانه‌جویی بود که شاید به قصد دیگری انجام گرفت. اما تئاتر همچنان با شرایط بهتر و پر قوت‌تر از گذشته به حیات خود ادامه می‌دهد.»این در حالی است که وی همچنان از بیان ذکر جزییات بیشتر خودداری کرده و درباره علت توقیف مجوز اجرای نمایش «متولد 1361» سخنی به زبان نیاورد.

پیام دهکردی کیست؟  

پیام دهکُردی، بازیگر سینما و تئاتر و کارگردان ایرانی، متولد 20 اردیبهشت 1356 در شهرکرد است. کارشناسی خود را در رشته‌ی ادبیات دراماتیک گرفته و کارشناسی ارشدش را از دانشگاه تهران، دانشکده‌ی سینما و تئاتر در رشته‌ی تئاتر. از فعالیت‌های او می‌توان بازی در تئاترهایی چون «آخری نوار کراپ» (نوشته‌ی ساموئل بکت و کارگردانی علی جولایی)، «افسون معبد سوخته» (نوشته‌ی نغمه ثمینی و کارگردانی کیومرث مرادی)، «کرگدن» (نوشته‌ی اوژن یونسکو و کارگردانی وحید رهبانی)، «بازرس» (نوشته‌ی نیکلای گوگول و کارگردانی علیرضا کوشک جلالی)، «بحرالغرائب» (نوشته‌ی محمد چرمشیرو کارگردانی آتیلا پسیانی)، «می‌بوسمت و اشک» (نوشته‌ی محمد چرمشیر و کارگردانی محمد عاقبتی)، «مرگ فروشنده» (نوشته‌ی آرتور میلر و کارگردانی نادر برهانی)،  وهنرنمایی درآثار سینمایی همچون«یک تکه نان» به کارگردانی کمال تبریزی و «یک بوس کوچولو» به کارگردانی بهمن فرمان‌آرا و بازی در سریال‌های تلویزیونی «باغ بلور» (رامبد جوان)، «شهریار» (کمال تبریزی)، و «مدار صفر درجه» (حسن فتحی) اشاره کرد. دهکردی تاکنون جوایز زیادی را از آن خود کرده؛ جایزه‌ی بهترین بازیگر در بیست و دومین جشنواره‌ی بین‌المللی تئاتر فجر، جایزه‌ی فعال‌ترین بازیگر تئاتر در روز جهانی تئاتر (2004)، نامزد بهترین بازیگر در بیست و یکمین جشنواره‌ی بین‌المللی تئاتر فجر و نامزد بهترین بازیگر در جشنواره‌ی بین‌المللی نمایش‌های آیینی‌ـ‌سنتی در سال 1382، بهترین بازیگر مرد سال به انتخاب خانه‌ی تئاتر و کانون ملی منتقدان در سال 1386 و نامزدی مجدد این جایزه در سال 1387.“متولد 1361” نخستین تجربه وی در عرصه کارگردانی محسوب می شد.

نغمه ثمینی کیست؟

نگارش فیلمنامه هایی همچون خون بازی ،سه زن ،چوپان دروغگو  وبازنویسی فیلمنامه همیشه پای یک زن درمیان است به کارگردانی کمال تبریزی درکارنامه سینمایی وی دیده می شود.