شجریان: در ایران نمی‌توانم بخوانم

نیوشا صارمی
نیوشا صارمی

» تداوم سیاست ممنوع‌الکاری استاد موسیقی در دولت روحانی

ممنوعیت فعالیت محمدرضا شجریان همچنان برقرار است و این استاد موسیقی ایرانی حتی وقتی در «همایش بین‌المللی حافظ» حضور پیدا کرد٬ برای سخنرانی به روی صحنه رفت نه اجرای آواز. او در سخنان کوتاهی به این ممنوعیت اعتراض کرد و گفت: “من چند سال است که اجازه ندارم برای مردم خودم و در مملکت خودم بخوانم.”

 

پخش آواز شجریان در حضور شجریان

همایش بین‌المللی حافظ روز سه‌شنبه ۱۵ اردیبهشت ماه٬ توسط دانشگاه آزاد اسلامی و با حضور مقامات این دانشگاه و برخی چهره‌های فرهنگی و هنری برگزار شد یک مهمان ویژه داشت. محمدرضا شجریان که چندین سال است اجازه انتشار آلبوم و برگزاری کنسرت را ندارد، در آذر ماه ۱۳۹۰ به دستور وزارت ارشاد دولت احمدی‌نژاد از رسانه‌ها حذف و به مطبوعات هم هشدار داده شد که حق ندارند عکس یا خبری از او منتشر کنند. شجریان خود در سال ۸۸ و در یک اقدام اعتراضی خواسته بود تا پخش آثارش از صدا و سیما قطع شود و تنها پخش «ربنا» دعای محبوب روزه‌داران در ماه رمضان را مستثنی کرده بود. اما همزمان با حملات شدید رسانه‌های اصولگرا به شجریان٬ صدا و سیما پخش ربنا را هم به رغم تقاضاهای فراوان حذف کرد.

حالا و در شرایطی که ممنوع‌الکار بودن شجریان در دولت حسن روحانی هم ادامه دارد٬ او در همایشی که به بزرگداشت مقام حافظ اختصاص داشت٬ حضور پیدا کرده و گفته: “وقتی آواز می‌خوانم بدون شعر نمی‌توانم آواز بخوانم. مثل اتومبیلی که بنزین ندارد. وقتی غنای شعر حافظ هست مرا به خواندن وامی‌دارد و چنان مرا شیفته می‌کند و می‌برد به جایی که از خود بی‌خود می‌شوم و یکباره به خود می‌آیم و متوجه می‌شوم در جمعی در حال آواز خواندن هستم.”

او سخنانش را این گونه به پایان برده: “زیاده‌گویی نمی‌خواهم بکنم. من چندین سالی است که می‌خوانم و آنچه باید را تا به حال خوانده‌ام و از این به بعد هرچه بخوانم زیاده‌گویی است اما من چند سال است که اجازه ندارم برای مردم خودم و در مملکت خودم بخوانم.”

پس از سخنان محمدرضا شجریان یکی از آثار او در سالن همایش پخش شد. این اتفاق و گلایه شجریان با بی‌اعتنایی رسانه‌های اصولگرا مواجه شد اما خبرگزاری دولت آن را پوشش داد. از سوی دیگر باشگاه خبرنگاران جوان٬ از زیرمجموعه‌های صدا و سیما در حاشیه مراسم به سراغ شجریان رفت و از صحت و سقم خبر خبرگزاری فارس٬ وابسته به سپاه پاسداران پرسید. فارس از حضور این استاد موسیقی ایرانی به عنوان خواننده ارکستر سمفونیک ملی ایران خبر داده بود که شجریان هم آن را منوط به برطرف شدن ممنوعیت‌ها دانست: “حضور من در ارکستر سمفونیک در صورتی که فعالیتم ممنوعیتی نداشته باشد، از نظر خودم قطعی است.”

پیگیری خبرگزاری فارس منجر به آن شد تا روابط عمومی بنیاد رودکی که تحت نظر معاونت هنری وزارت ارشاد اداره می‌شود، خبر حضور شجریان را تکذیب کند: “برنامه‌ریزی برای آغاز اجراهای ارکستر موسیقی ملی در حال انجام می‌باشد وطبعا تا کنون دعوتی از هیچ هنرمندی صورت نگرفته است و هیچ مقام رسمی نیز ابراز نظر نکرده است، اینگونه موارد تنها گمانه زنی رسانه ای می‌باشد.”

 

تناقض صحبت‌های روحانی با عملکرد وزارت ارشاد

سخنگوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در نشستی خبری که روز نهم دی ماه برگزار شد٬ در موضعی همسو با صدا و سیما و رسانه‌های تندروی اصولگرا به صراحت خواستار جبران رفتارهای گذشته از سوی شجریان شده و گفته بود وی از مردم و نظام فاصله گرفته است.

محمد حسین نوش‌آبادی گفته بود: “شجریان در دهه اول انقلاب حضور خوبی داشت و برنامه‌های خوبی ارائه داد، اما رویکرد خود او و نوع رفتارهایی که در دهه دوم انقلاب به بعد موجب شد که او از مردم و نظام فاصله بگیرد و جدا شود.”

سخنگوی وزارت ارشاد تاکید کرده بود: “اگر کسی بخواهد در این کشور فعالیت کند، باید یکسری الزامات را هم بپذیرد. نمی‌شود هم منتقد شدید باشد، هم معترض باشد، هم ضوابط حاکم بر کشور را نپذیرد، اما انتظار فعالیت هنری هم داشته باشد.”

به گفته این مقام وزارت ارشاد “خود شجریان مسوول فاصله گرفتن از نظام و مردم است و خودش هم می‌تواند مشکل را حل کند» درنتیجه «باید تصمیم‌های شجاعانه بگیرد که رفتارهای گذشته خود را جبران کند و به موسیقی و هنر اسلامی و ایرانی برگردد. اگر چنین شود ما هم استقبال می‌کنیم.”

این مواضع در حالی ابراز شد که محبوبیت شجریان در فیلم تبلیغاتی حسن روحانی مورد استفاده قرار گرفته بود. روحانی در یکی از مصاحبه‌هایش در ایام تبلیغات انتخاباتی به صراحت از علاقه بسیار زیادش به شجریان گفته بود و اینکه “او هنرمند بزرگی است و عصاره دو قرن موسیقی ماست، با هنرمندان بزرگی کار کرده و آثار ماندگاری خلق کرده است. باید به او و خدماتش احترام گذاشت. هر چند برخی از سلایق سیاسی او خوششان نیاید.”

پس از آن هم صدای شجریان در یک فیلم تبلیغاتی روحانی مورد استفاده قرار گرفت اما مشخص نشد چگونه وزارت ارشاد همان رییس‌جمهور، از ممنوعیت فعالیت محمدرضا شجریان دفاع می کند.