دور نخست مذاکرات بر سر برنامه هسته ای جمهوری اسلامی روز گذشته به گونه ای در مسکو به پایان رسید که عصر دوشنبه کمتر دیپلماتی قادر بود با خوش بینی نسبت به نتایج آن سخن بگوید. علی باقری از دیپلمات های ارشد تهران که در مذاکرات صبح و عصر دیروز حاضر بوده در یک کنفرانس خبری به روزنامه نگاران گفته است: “اشتون از جلیلی خواست تا فردا به طرف مقابل فرصت داده شود تا درباره پیشنهادهای طرف ایرانی و هم نقد پیشنهاد 1+5 تامل کنند.”
سخنان وی حاکی از آن است که دیروز سعید جلیلی – سرپرست گروه مذاکره کنندگان جمهوری اسلامی- آنچه در هفته های اخیر “بسته پیشنهادی” تهران خوانده می شد را به نمایندگان کشورهای گروه 1+5 عرضه کرده است. باقری در توضیح این بسته 5 گانه گفته است که “مبانی و نتیجه هر گام و همین طور اقداماتی که دو طرف باید انجام دهند، در آن لحاظ شده بود.”
توافق دشوار است
آیا کشورهای طرف مذاکره با بسته جمهوری اسلامی موافقند؟ به نظر پاسخ منفی است. این را می توان از مواضع سرگئی ریابکف معاون وزیر خارجه روسیه دریافت. وی در قامت میزبان این گفتگو ها پس از پایان جلسات مذاکره گفت: “دو طرف را خیلی دشوار بتوان به نوعی توافق رساند چون مواضع آنها متفاوت و پیچیده است.”
به نظر می آید آنچه از سوی مقام روسی “پیچیدگی” خوانده می شود، تناقضی است که در خواسته های تهران و غرب از یکدیگر وجود دارد. ایالات متحده و اتحادیه اروپا خواستار توقف فوری غنی سازی 19.5 درصد و برچیدن سایت هسته فردو در کوهستان های قم هستند. در مقابل جمهوری اسلامی اگر چه تلویحا گفته ممکن است این حد از غنی سازی را متوقف کند، اما شرطی سفت و سخت برای آن در نظر گرفته است: توقف تحریم های نفتی.
نگرانی ها از شکست
غربی ها گفته اند به دلیل عهدشکنی های متعدد جمهوری اسلامی تنها زمانی تحریم های حیاتی حوزه انرژی و بانک مرکزی را متوقف می کنند که تهران برای مدتی قابل قبول اعتماد سازی کرده باشد؛مدتی که جمهوری اسلامی مایل به گذراندن آن نیست. به همین جهت علی باقری دیروز توپ را در زمین غرب انداخت و گفت: “ راهکار اصلی پیشرفت در عرصه گفت‌وگوها جلب اعتماد ملت ایران و پاسخ مناسب به اقدامات ایران در عرصه‌های مختلف برای تثبیت حقوق هسته‌ای خود است.”
مذاکرات دیروز که در هتل مجلل “حلقه طلایی” مسکو برگزار شد سومین دور از مذاکرات در سال جاری است. دور نخست اواخر فروردین در استانبول و دور دوم نیز اوایل خرداد در بغداد برگزار شده بود.
حالا ناظران می گویند بعید است اگر ادامه مذاکرات که قرار است امروز ساعت 12 ظهر پیگیری شود با پیشرفت ملموسی همراه نباشد، 1+5 اشتیاقی برای دور چهارم مذاکرات در آینده ای نزدیک داشته باشد. اخیرا 44 سناتور آمریکایی در نامه ای به باراک اوباما رئیس جمهور این کشور از او خواستند اگر جمهوری اسلامی در مسکو به توقف غنی سازی اورانیوم تن نداد، پایان مذاکرات با تهران را اعلام کند و سیاست تشدید تحریم ها را در پیش گیرد.
بر اساس خبری که خبرنگار روزنامه اسرائیلی هاآرتص منتشر کرده، اما خبرنگاران اعزامی خبرگزاری های نزدیک به حکومت در روسیه آن را پوشش نداده اند، سعید جلیلی پس از پایان مذاکرات با نیکلف پاتروشف مشاور امنیت ملی ولادمیر پوتین ـ– رئیس جمهور روسیه –ـ دیدار کرده است. از مضمون این مذاکرات خبری منتشر نشده است.
آیت الله خامنه ای و توقعات بیجا
همزمان با این مذاکرات، روز دوشنبه رهبر جمهوری اسلامی به مناسبت مبعث حضرت محمد با سران نظام دیدار کرد و به گونه ای سخن گفت که نشانی از نرمش تهران در برابر نظم جهانی نداشت. آیت الله علی خامنه ای دیروز “دشمنان نظام جمهوری اسلامی” را مخاطب قرار داد و گفت: “تکبر، خود بزرگتر بینی و توقعات بیجا، در مقابل ملتی که ایستادگی و وحدت را از قرآن آموخته و خود را شناخته است راه به جایی نمی برد.”
آیت الله خامنه ای دو هفته پیش نیز غرب را به “دروغ گویی” متهم کرده بود. علی لاریجانی-ـ رئیس مجلس نهم –ـ هم یک شب پیش از آغاز مذاکرات مسکو به خبرنگاران گفته بود: “باید کاری کنیم که افراد تصور نکنند که غربی ها می‌توانند در مذاکرات چیزی را به ایرانی‌ها تحمیل کنند.”
علی لاریجانی از مخالفان سرسخت سیاست های هسته ای دولت محمد خاتمی بود و می گفت دیپلماسی دولت اصلاحات باعث شده به غرب “در” داده و “خروس قندی” گرفته شود. وی که خود زمانی مقام کنونی سعید جلیلی را عهده دار بود و بعد به دلیل اختلافات با محمود احمدی نژاد استعفا داد، اواخر هفته پیش نیز زمانی که سعید جلیلی برای عرضه گزارش هسته ای خود به مجلس آمده بود به تیم مذاکره کنندگان جمهوری اسلامی گفت که حق هیچ گونه “مصالحه و مسامحه ای” را ندارند.
حیدر عوض پور از اعضای کمیسیون امنیت ملی پارلمان نیز روز گذشته به گونه ای حرف های لاریجانی را تکرار کرد و به خبرنگار فارس گفت: “هرگونه بی‌صداقتی از سوی کشورهای غربی احتمال عدم تمایل ایران به استمرار مذاکرات را تقویت خواهد کرد.”
اسرائیل: حمله نظامی بلوف نیست
ار سوی دیگر خبرگزاری فرانسه دیروز به نقل از یک دیپلمات جمهوری اسلامی که نخواسته نامش فاش شود نوشت: “فضای گفتگوها مثبت نبوده است.”
همزمان شیمون پرز رئیس جمهور اسرائیل نیز به CNN گفت: “اگر ایرانی ها به طور جدی متوجه شوند که حمله نظامی یک گزینه است، ما شاید به استفاده از آن احتیاج نداشته باشیم. اما اگر فکر می کنند این یک بلوف است، این ممکن است به یک جنگ ختم شود.”
