سه دهه پس از کشتار دسته جمعی زندانیان سیاسی در ایران، دو وزیر کانادایی با انتشار بیانیه ای از عدم فراموشی این “جنایت” سخن گفته اند و پارلمان این کشور نیز با تصویب لایحه ای روز اول سپتامبر ( ۱۰ شهریور) را روز همبستگی با زندانیان سیاسی ایران اعلام کرده است. در مقابل سخنگوی وزارت خارجه این لایحه را “مضحک” دانسته و خواستار پاسخگویی دولت فدرال کانادا در خصوص ناپدید شدن شده است.
کانادا تمام روابط دیپلماتیک و حتی اقتصادی خود با جمهوری اسلامی را قطع کرده است، اما هنوز کارهای ناتمامی با تهران دارد. مقامات دولت محافظه کار در اتاوا به بیست و پنج سال پیش بازگشته اند و رهبران جمهوری اسلامی را به خاطر کشته دسته جمعی زندانیان سیاسی در تابستان ۱۳۶۷ مورد سخت ترین ملامت ها قرار داده اند.
آنچنان که سایت فارسی بی بی سی گزارش داده است، جان بیرد و جیسون کنی – اولی وزیر خارجه و دومی وزیر امور شهروندی و مهاجرت کانادا- با اشاره به مدارکی که برخی فعالین حقوق بشر در خصوص آن اعدام ها جمع آوری کرده اند، در تمجیدی تلویحی از این اقدامات، آن را باعث فراموش نشدن آن “جنایت” توصیف کرده اند.
جمهوری اسلامی، “رژیمی توخالی”
در این این بیانیه دو نفره آمده است: “ما تابستان وحشتناک سال ۱۹۸۸ (تابستان ۱۳۶۷) را که هزاران فعالان سیاسی در این دوره توسط رژیم ایران اعدام شدند فراموش نخواهیم کرد.”
این بیانیه زبان تندی دارد که به باور کارشناسان در عرف سیاسی چندان دیپلماتیک تلقی نمی شود. نویسندگان بر این باورند: “کانادا فراموش نکرده که ریشه های وضعیت مخوف امروز به زمان آغار تشکیل این رژیم تو خالی بر می‌گردد.”
گفتنی است حتی وزرای ایالات متحده، کشوری که ۹ ماه پس از پیروزی انقلاب ۵۷، کارکنان به گروگان گرفته شدند سفارتش مدرسه سپاه پاسداران شد و روابط دیپلماتیک خود را با تهران به کلی تعطیل کرد نیز تاکنون چنین لحنی برای نقد مقامات جمهوری اسلامی برنگزیده بودند.
جنایت علیه بشریت
۲۴ ساعت پیش از انتشار این بیانیه، پارلمان کانادا با تصویب لایحه‌ای، اعدام زندانیان سیاسی ایران در تابستان ۱۳۶۷ را “جنایت علیه بشریت” خواند و آن را محکوم کرد.
پارلمان کاندا اعلام کرده است: “در بزرگداشت یاد آنهایی که در گورستان دسته‌جمعی خاوران و دیگر گورهای دسته جمعی ایران به خاک سپرده شده‌اند، روز اول سپتامبر را روز همبستگی با زندانیان سیاسی ایران اعلام می‌کند.”
قتل های جمعی زندانیان سیاسی ایران – عمدتا با گرایش چپ- در تابستان ۶۷ به مدت چند هفته ادامه پیدا کرد. آمار دقیقی پیرامون تعداد کشته شدگان در دست نیست اما منتقدان نظام، قربانیان را چند هزار نفر می دانند. جمهوری اسلامی تاکنون اجازه نداده است که هیچ گونه تحقیقی درباره خونریزی های آن سال صورت بگیرد.
وزارت خارجه جمهوری اسلامی هم درباره لایحه جدید کانادایی ها ساکت ننشته است. به گزارش خبرگزاری فارس روز گذشته سید عباس عراقچی سخنگوی وزارت امور خارجه با محکوم کردن مصوبه اخیر پارلمان کانادا، آن را “مضحک” و ناشی از “اغراض سیاسی” دولت کانادا دانسته است.
سخنگوی دستگاه دیپلماسی دولت محمود احمدی نژاد سخنگوی دستگاه دیپلماسی با بیان این که “بانیان این اقدام صرفا بی اطلاعی و بی‌احترامی خود را نسبت به واقعیات جمهوری اسلامی ایران نشان داده‌اند”، ابراز امیدواری کرده است : “پارلمان کانادا نسبت به سرنوشت صدها بومی این کشور به ویژه زنان و دختران بومی ناپدید شده در سال‌های اخیر واکنش فوری نشان دهد.”
عراقچی در اظهارات دیروز خود اشاره ای به آنچه در سال ۶۸ به وقوع پیوست، نکرده است.
قطع روابط
گفتنی است یک هفته پیش از بیانیه دو وزیر کانادایی، اتاوا اعلام کرد به دلیل عدم پیشرفت در مذاکرات هسته ای میان تهران و قدرت های جهانی ۱+۵ مجبور است تا “واردات و صادرات خود را با ایران فورا و به شکلی موثر قطع کند.”
تهران و اتاوا در سال ۲۰۱۲، ۱۳۰ میلیون دلار مبادله تجاری داشتند. در زمان دولت محمد خاتمی، تهران یکی از بهترین روابط اقتصادی اش با کشورهای غربی را با کانادایی ها داشت.
شهریور سال گذشته نیز وزارت خارجه کانادا با انتشار بیانیه ای ناگهانی، با معرفی دیپلمات های جمهوری اسلامی در این کشور به عنوان “عناصر نامطلوب” اعلام کرد: “روابط دیپلماتیک بین کانادا و ایران به حالت تعلیق درآمده است. تمام دیپلمات‌های کانادا ایران را ترک کرده‌اند و به دیپلمات های ایران در اوتاوا گفته شده است که در مدت ۵ روز این کشور را ترک کنند.”
دولت کانادا که در بیانیه خود جمهوری اسلامی را “مهم ترین تهدید برای صلح جهانی و امنیت دنیا” دانسته، همچنین کمک های نظامی تهران به دولت بعث سوریه، تهدید اسرائیل و “لفاظی های نژاد پرستانه و ضد سامی” را از جمله دلایل قطع کامل روابط با جمهوری اسلامی اعلام کرده بود.
حدود ۴۰۰ هزار ایرانی در کانادا زندگی می کنند و سالانه هزاران شهروند ایرانی خسته از فشارهای سیاسی و اقتصادی برای زندگی بهتر به این کشور مهاجرت می کنند؛ مهاجرتی که از ده ماه پیش این با دشواری های فراوانی ـ از جمله در زمینه گرفتن ویزا ـ رو به رو شده است.
زهرا کاظمی فراموش نشده است
این اقدام کانادا در آن زمان با واکنش تند مقامات جمهوری اسلامی و رسانه های نزدیک به حاکمیت روبرو شد. گرچه تقریبا هیچ یک اشاره ای به این موضوع نکرده اند که کشته شدن زهرا کاظمی عکاس ایرانی- کانادایی که تیرماه سال ۸۲ توسط مسئولان قضایی جمهوری اسلامی بازداشت و به قتل رسید تا چه میزان در تنش آلود شدن روابط تهران و اتاوا در یک دهه اخیر نقش ایفا کرده است. در این سال ها مقامات کانادایی بار ها از مقامات جمهوری اسلامی خواسته اند آمران و عاملان قتل زهرا کاظمی، از جمله سعید مرتضوی – دادستان پیشین تهران و مدیرعامل کنونی سازمان تامین اجتماعی را که- در آن نقش مستقیم داشت، محاکمه و مجازات کنند. با این حال تهران در تمام این ۱۰ سال به درخواست اتاوا توجهی نکرده است.
در آن زمان، روزنامه کیهان که توسط نماینده آیت الله خامنه ای اداره می شود با انتشار گزارشی در خصوص تعطیلی “سفارت متروکه” کانادا نوشته بود: “دولت کانادا در اقدامی سیاسی و همسو با سیاست های ضد ایرانی روباه پیر، آمریکا و رژیم صهیونیستی سفارت متروکه خود در تهران را به دلیل عدم توقف در فعالیت های هسته ای، حمایت از سوریه و دشمنی با رژیم صهیونیستی از سوی جمهوری اسلامی ایران بست.”
کانادا به ویژه از زمان روی کار آمدن دولت محمد خاتمی در سال ۱۳۷۶ روابط گسترده دیپلماتیک و اقتصادی را با تهران آغاز کرد. اما دو سال مانده به پایان کار دولت او، قتل یک عکاس ایرانی ـ– کانادایی در زندان اوین و تحت نظر سعید مرتضوی به ماه عسل دو دولت پایان داد.
بیانیه اخیر دو وزیر کانادایی نشان می دهد پرونده قتل خانم کاظمی همچنان برای دولت کانادا مفتوح است و بر مواضع اش علیه جمهوری اسلامی تاثیر گذار: “ما زهرا کاظمی را که ۱۰ سال پیش در زندان ایران کشته شد را فراموش نمی کنیم، ما انسان‌های بی گناهی را که بازداشت، شکنجه و کشته می‌شوند تنها به این دلیل که از رژیم سرکوبگر انتقاد می‌کنند فراموش نخواهیم کرد.”
اتهام تروریستی
یک ماه پیش نیز کانادا اتهام دیگری علیه جمهوری اسلامی مطرح کرد. پلیس کانادا از بازداشت دو مظنون به عملیات تروریستی خبر داد که از حمایت “عناصر القاعده در ایران” برخوردار بوده اند اما در عین حال متذکر شده بود که “هیچ نشانه‌ای از اینکه این حملات با حمایت یک دولت انجام شده باشد وجود ندارد.”
پلیس کانادا در بیانیه ای که در خصوص این طرح تروریستی منتشر کرد گفته بود “این افراد توانایی و قصد انجام چنین اقدامات جنایتکارانه‌ای را داشته‌اند اما هیچگونه تهدید قریب الوقوعی از ناحیه این افراد برای عموم مردم، کارکنان خط آهن، مسافران قطار یا زیرساخت‌های آن وجود ندارد”.
علی اکبر صالحی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی، در پاسخ به ادعای اتاوا مبنی بر ارتباط مظنونین با القاعده ایران گفته بود این “خنده دار ترین” چیزی است که در عمر ۶۴ ساله اش شنیده است: “این مضحک‌ترین حرفی است که تا به امروز شنیده‌ام، القاعده ایران یک حرف کذب است و آنقدر مفتضح که تعجب می‌کنم”.
