ماتیو مژوان
مردم ایران دکترین و اساس جمهوری اسلامی را چگونه درمی یابند؟ آرمین عارفی، روزنامه نگار ایرانی- فرانسوی، تحلیل خود را در این رابطه بیان کرده است. “در اوایل حیات جمهوری اسلامی، مردم ایران گزینه ای دیگری جز رأی به جمهوری اسلامی، و در نتیجه تئوری ولایت فقیه، نداشتند. در زمان رفراندوم، گزینه ها بسیار محدود درنظر گرفته شده بود [موافق یا مخالف جمهوری اسلامی] و به علاوه رأی گیری به صورت مخفی انجام نشد.”
بدین ترتیب در آن زمان، معنی رأی دادن علیه جمهوری اسلامی حمایت از سلسله شاهنشاهی بود؛ مسأله ای که با توجه به اعدام های گسترده اعضای حکومت سابق به وسیله طرفداران خمینی، بی نهایت خطرناک می نمود. ازطرف دیگر، از آنجا که مردم ایران همواره زیر یوغ پادشاهان بوده اند و ازنظر مذهبی نیز بسیار معتقدند، چندان تردیدی نسبت به این “جمهوری اسلامی” جدید که ادعا می کرد برپایه دین استوار است، به دل راه ندادند.
کمی پس از آن، جنگ میان ایران و عراق آغاز شد و حاکمیت از آن به نفع خود استفاده کرد و مردم را به حمایت از خود علیه دشمن عراقی واداشت. پس از پایان جنگ، آیت الله علی منتظری، که از مدت ها قبل به عنوان جانشین روح الله خمینی معرفی شده بود، شروع به انتقاد از سیاست ها و اخاذی های حکومت کرد، به ویژه در مورد پاکسازی گسترده مخالفان. همین مسأله موجب شد تا او از قدرت برکنار شود و تا زمان مرگ در سال ۲۰۰۹ در حصر خانگی بسر برد.
به تدریج مردم از دولتمردان فاصله گرفتند: ابتدا با انتقاد از مواضع محمود احمدی نژاد؛ او بود که در اولین تظاهرات ها مورد انتقاد مردم معترض قرار گرفته بود. ولی در سال ۲۰۱۰ و از زمانی که علی خامنه ای حمایت بی شائبه خود از احمدی نژاد را اعلام کرد، انتقادات علیه قدرت بی حد و حصر رهبری نیز شنیده شد. و این تابوی بزرگ شکسته شد. مردم ایران، علی رغم اینکه بسیار معتقد به دین هستند، اکنون قدرت آیت الله ها را به شدت زیر سؤال برده اند.
آنها متوجه شده اند که دین تا چه حد می تواند به عنوان آلتی برای اهداف و منافع سیاسی به کار رود و ولایت فقیه نقطه آغازین تبدیل دین به یک آلت بوده است.
شعارها در آخرین تظاهرات به طور مستقیم شخص رهبری و ولایت فقیه را نشانه گرفتند. جدایی دین از سیاست بیش از پیش مطرح می شود، به ویژه در کشوری که بیش از ۷۰ درصد از مردم آن کمتر از ۳۰ سال سن دارند.
منبع: لوموند، ۲۱ فوریه
