خبرهای مهمی در راه است

نویسنده

‏‏ حمید احدی ‏

یک هفته بعد از رزمایش بزرگ نظامی آمریکا در خلیج فارس که به طور مشترک با امارات و چند کشور دیگر ‏عربی صورت گرفت، و همزمان با تحول بزرگی در نزدیک شدن سوریه به اسرائیل که ایران را از تنها متحد ‏منطقه ای خود محروم می دارد، حضور ناگهانی دبیر شورای امنیت ملی روسیه در تهران و همزمان با آن سفر ‏نخست وزیر عراق و یک مقام عالی امنیتی سعودی برای گفتگو با مقامات ایرانی نشان می دهد که فعل و انفعالاتی ‏جدی در شرف انجام است که احتمالا تغییر سیاست های جمهوری اسلامی رامی طلبد. ‏

این تحولات در زمانی صورت می گیرد که بیش ترین فشارهای بین المللی بر اقتصاد و سیاست خارجی کشور ‏وارد می شود و دیگر پنهان کردنی نیست که قطعنامه سوم شورای امنیت که تهران آن را ورق پاره خواند گام به ‏گام توسط کشورهای مختلف دنیا اجرا می شود.‏

هفته گذشته و همزمان با روزهائی که تهران از نزدیک شدن مذاکرات و توافق های سوریه و اسرائیل به نقطه ‏پایانی با خبر شد، بانک های ژاپنی نیز به جمع تحریم کنندگان ایران پیوستند. خروج چین از پروژه جاده سوم ‏شمال قطعی شد، محموله تازه هسته ای ایران در مرز آذربایجان توسط مرزبانان آن کشور متوقف گردید، و ‏حملات لفظی آمریکائی ها شدت گرفت؛ تا جائی که هیلاری کلینتون نامزد ریاست جمهوری آمریکا از احتمال ‏حمله به ایران در صورت حمله به اسرائیل خبر داد؛ و در حالی که تهران مقدمات یک برنامه تبلیغاتی برای ‏امضای قرارداد فروش گاز به هند را فراهم می کرد که قرار بود در جریان سفر محمود احمدی نژاد به دهلی نو ‏امضا شود، آشکار شد که هندی ها با امضای قرارداد با ترکمنستان به خواست آمریکا تن داده و از قرار دادخط ‏لوله صلح با ایران و فواید آن چشم پوشیده اند.‏

‎ ‎سوریه و اسرائیل‎ ‎

مهم ترین تحول روی داده حل مشکلات سوریه با اسرائیل است که در یک روند ساکت یک ساله بیش تر توسط ‏آلمان دنبال شد اما در نهایت آلمان ها آن را در بغل استانبول مهم ترین متحد خود در منطقه گذاشتند تا هم اعتباری ‏به دولت اردوغان داده باشند هم سوریه بتواند ادعا کند که روند دوستی با ترکیه را دنبال می کند. این همان شکلی ‏است که برای گفتگوهای جمهوری اسلامی با آمریکا طراحی شد که با پیشنهاد و میانجی گری عراق صورت ‏گرفت.‏

اعلام گفتگوهای دو کشور، توسط سوریه و یک هفته بعد از آنکه سفیر آن کشور در آمریکا اعلام کرد سیاست ‏های دمشق همه جا هم با تهران هماهنگ و یکسان نیست، به صورت معنادار و حساب شده ای بود. ‏

بشار اسد، رئیس جمهور سوریه، ضمن اعلام این خبر بدون آنکه مانند دفعات پیش با آن مخالفت کند اظهار داشت ‏اسرائیل برای پس دادن بلندی های جولان باید تضمین کتبی بدهد.‏

تحول معنا دار دیگر که نشان می دهد برای اجرای این طرح هماهنگی های وسیع تری صورت گرفته، انتشار فیلم ‏و اسناد مربوط به تاسیسات هسته ای سوریه است که در حمله سال قبل هواپیماهای اسرائیلی ویران شد. عملی که ‏در زمان خود با تکذیب دولت دمشق روبرو شد. دمشق در آن دوران محل بمباران شده را یک انبار متروک ‏نظامی خواند و البته همزمان از اینکه اعراب از آن کشور در جریان تجاوز اسرائیل جانبداری نکرده بودند انتقاد ‏کرد.‏

هفته گذشته چند سناتور آمریکائی از اینکه دولت بوش در جریان حمله بمب افکن های اسرائیلی به تاسیسات هسته ‏ای سوریه آن را افشا نکرده انتقاد کرد در حالی که کارشناسان اعلام داشته اند که بی خبرگذاشتن افکارعمومی ‏جهان، می تواند با توافق دمشق صورت گرفته باشد و بی تفاوتی نسبی آن کشور در جهت توجیه این نکته باشد که ‏بر ادعای اولیه خود در تکذیب بمباران تاسیسات هسته ای، باقی بماند.‏

بخش اول پیشنهادهای گزارش هامیلتون ـ بیکر که دو سال پیش مامور بررسی پی آمدهای جنگ عراق و سیاست ‏های دولت بوش بعد از لشکرکشی به منطقه شدند، در بخش راه حل های خود، از جمله گفتگو با ایران و سوریه را ‏به دولت بوش در برداشت. کارشناسان معتقدند آن بخش از گزارش هامیلتون که مربوط به سوریه بود جلو رفته و ‏به نتیجه رسیده، و در نتیجه شش ماه بعد از بمباران تاسیسات هسته ای سوریه، آن کشور تفاهم خود را با تل آویو ‏بر سر تخلیه جولان تائید می کند و برای آن تنها تعهد کتبی ـ و نه تخلیه بی قید و شرط چنان که در سال های حافظ ‏اسد معمول بود ـ را کافی می شمارد. غربی ها ادعا می کنند که به این ترتیب دمشق دارد در جهتی مخالف با ‏سیاست های ایران، متحدترین متحد منطقه ای آن کشور، به تحولی بزرگ تن می دهد.‏

در آغاز هفته گذشته، سفیر سوریه در آمریکا در مصاحبه ای با مجله معتبر نیوزویک، سیاست های کشورش را ‏متفاوت از سیاست های ایران خواند و اعلام داشت که در برخی مسائل با جمهوری اسلامی اختلاف دارد.‏

عماد ‏‎ ‎مصطفی که سعی داشت گفته هایش به معنای تغییر سیاست دمشق تلقی نشود با کلماتی حساب شده، ایران را ‏بهترین “دوست ممکن” سوریه دانست اما گفت دمشق سیاست هایی‎ ‎مشابه ایران ندارد‎.‎

‎ ‎دیدار در تهران‎ ‎

در آخرین روز هفته به طور ناگهانی خبر سفر دبیرشورای امنیت ملی روسیه در راس یک هیاتی بلندپایه به ‏تهران توسط منابع خبری بین المللی اعلام شد. به دنبال آن خبرگزاری های ایرانی هم خبر دادند که سوبولف در ‏این سفر با سعید جلیلی دبیر شورای عالی گفتگو می کند و با برخی از مقامات مهم ارشد کشور هم ملاقات هائی ‏خواهد داشت. این سفر امروز دوشنبه آغاز می شود و در مورد مدت آن و مقامات طرف گفتگوی‎ ‎سوبولوف خبری ‏منتشر نشده است.‏

درست همزمان با حضور سوبولف، سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی هم اعلام کرد که نوری المالکی ‏نخست وزیر عراق به ایران سفر می کند‎.‎‏ گرچه تاریخ این سفر اعلام نشده اما گمان می رود که این سفر نیز ‏امروز آغاز شود.‏

روابط ایران با دولت المالکی در حساس ترین دوران خود به سر می برد. آخرین تحول عراق که با درگیری ‏نیروهای دولتی آن کشور با نیروهای مقتدا صدر، متحد تندرو تهران صورت گرفت، عملا دولت المالکی را در ‏برابر تهران قرار داده که متهم است از نفوذ خود برای مهار کردن مقتدا استفاده نمی کند؛ ضمن آنکه به نظر ‏بعضی از مقامات عراقی، مقتدا از تهران دستور می گیرد. کشف یک انبار اسلحه که به ادعای آمریکائی ها به ‏تازگی از تهران برای تندروهای آشوبگر عراقی فرستاده شده بعد تازه این ماجراست که اعلام آن نشان می دهد ‏دولت المالکی زیر فشار شدید آمریکا قرار دارد که روابط خود با متحدتهرانی اش راشفاف تر کند. دیگر این سخن ‏که ما نمی خواهیم وجه المصالحه دعوای تهران و واشنگتن شویم از دهان دولتمردان عراق نمی افتد. آیا همین ‏موقعیت المالکی را وادار نکرده است که نقشی مانند دولت اردوغان بین ایران و آمریکا بازی کند؟ اما نه به ‏صورت وقت کشانه فعلی و گفتگوهائی بی ثمر، بلکه مذاکراتی رو در رو که بغداد می تواند فقط نقش نمای بیرونی ‏آن را بازی کند.‏

دولت دیگری که آماده است چنین نقشی بازی کند اما قبلا اصرار دارد که از رفتار ایرانی ها تضمین داشته باشد ‏سعودی است که از جمله اخبار دیگر آن است که دبیر شورای امنیت آن کشور هم فردا به تهران سفر می کند.‏

معاون امنیتی وزیر کشور که عملا همعرض دبیر شورای امنیت آن کشورست در حالی به تهران سفر می کند که ‏روابط ریاض با دو کشور شیعه چندان حسنه نیست و در تازه ترین اقدام ها پادشاهی سعودی حاضر به شرکت در ‏اجلاس سران عرب در دمشق نشد اما به پیشنهادش حمایت از ادعای امارات در مورد سه جزیره دهانه هرمز در ‏سند پایانی این اجلاس گذاشته شد.‏

‎ ‎واکنش اول‎ ‎

تهران در مقابل این تحولات واکنشی نشان نداده و تنها کیهان روزنامه تندروی صبح تهران در گزارشی با عنوان ‏طعنه آمیز “بازی سیاسی” نوشته ناظران سیاسی دچار شگفتی‎ ‎شدند که چرا عالی ترین مقام سوری در شرایط ‏جاری موضوع ارتباط‎ ‎غیرمستقیم میان طرفین را افشا کرد.‏

به نظر کیهان “گویا رئیس‎ ‎جمهوری سوریه قصد داشت با این بیانات، پیامی را به هم پیمانان خود به شکل‎ ‎آرام ‏منتقل کند تا آنها آمادگی شنیدن خبرهای بعدی را داشته باشند‎.‎‏”‏

در همین گزارش روزنامه کیهان پیامی را هم به عنوان “نظر یک کارشناس” منتقل کرده و نوشته: “آمریکا می ‏داند که‎ ‎سوریه هیچگاه منافع ملی خود را نادیده نمی گیرد و بنابراین، صلح بین رژیم‎ ‎صهیونیستی و سوریه، آن هم ‏پس از پیروزی های حزب الله در جنوب لبنان و موفقیت های سیاسی و نظامی حماس در فلسطین، چندان دست ‏یافتنی‎ ‎نیست”‏‎.‎