آمارهای دولت شبیه جوک است

اظهارات دو روز پیش عبدالرضا شیخ الاسلامی مبنی بر ایجاد یک میلیون فرصت شغلی در نیمه نخست سال جاری برای وی درد سر ساز شده است. برخی از نمایندگان مجلس گفته‏اند که وزیر کار یا باید برای اثبات ادعای خود دلیل بیاورد یا او را استیضاح خواهند کرد. داریوش قنبری عضو کمیسیون اجتماعی مجلس هم گفته این سخنان “بیشتر به جوک شبیه است تا به واقعیت.”

شیخ الاسلامی در حالی از ایجاد یک میلیون شغل در شش ماه گذشته خبر داده که پیشتر در پاسخ به این پرسش که چه میزان شغل از وعده 2.5 میلیونی ایجاد شغل ایجاد شده است، گفته بود که این سوال را باید از مرکز آمار بپرسید. وی همچنین در مورد عدم تشکیل شورای اشتغال چنین گفته بود که علت خاصی ندارد. هر وقت ضرورتی داشته باشد، تشکیل می‌شود. حالا اما وزیر کار با دست پر از آمار آمده و به رسانه رسمی دولت گفته است که یک میلیون فرصت شغلی ایجاد کرده است و تا تحقق وعده رییس دولت تنها یک و نیم شغل دیگر کافی است.

معاون اول احمدی نژاد هم  “حضور و تلاش مجدانه بانک مرکزی و مدیران بانکی کشور” را عامل “پیشبرد امور و رسیدن به اهداف اشتغالزای دولت” دانسته است. همانها که امروز بیش از مساله اشتغال زایی در فکر تبرئه شدنشان از دست داشتن در اختلاس سه میلیارد دلاری هستند.

 

ایران سه و نیم میلیون بی کار دارد

داریوش قنبری در این رابطه گفته  ”سال گذشته سه و نیم میلیون بیکار داشته‌ایم اگر دولت راست بگوید باید تا آخر امسال چهار میلیون و یکصد هزار فرصت شغلی ایجاد کرده باشد و این یعنی ششصد هزار فرصت شغلی بیش از تعداد بیکاران.” نرخ واقعی رشد بیکاری که به صورت رسمی از مرکز آمار ایران اعلام شده است در سال گذشته 14.5 درصد بوده است که آمار مرکز آمار سه و نیم میلیون بیکار وجود داشته است. قنبری تاکید کرده “اگر این را مبنا قرار بدهیم آمار واقعی بیکاری در کشو بیش از سی درصد خواهد بود.”

نمایندگان مجلس معتقدند که “این آمار‌ها، آمارهایی بر ساخته دیدگاه‌های سیاسی هستند”و بنا براین دولتمردان ایران باید “آمارهایی را که داده‌اند با سند و مدرک اثبات بکنند.” داریوش قنبری در همین راستا تاکید کرده که در غیر این صورت وزیر کار “قطعا” استیضاح خواهد شد. استیضاحی که در این شرایط می‏تواند گره‏ای دیگر بر گرههای کور اقتصادی دولت باشد، چرا درست در همین روزها طرح استیضاح وزیر اقتصاد دست به دست در راهروهای مجلس می‏گردد و حتی گفته می‏شود که تعداد امضاهای آن به حد نصاب رسیده و نمایندگان مجلس به دنبال آن هستند تا فقط میزان حمایت از این طرح را افزایش دهند.

تعداد موافقان استیضاح شیخ الاسلام وزیر کار، رفاه و تعاون در اولین روز طرح آن به بیش از 10 نفر رسیده است. موافقان آن گفته‏اند به این دلیل هنوز طرح استیضاح را مطرح نکرده‏اند که منتظر آمارهای مرکز آمار تا پایان شهریور در خصوص نرخ بیکاری هستند.

 

چه کسی می‏داند نرخ بی کاری چقدر است؟

در آخرین آمارهای ارایه شده از سوی عادل آذر رئیس مرکز آمار ایران عنوان شده است که نرخ بیکاری در کشور به 11.1 درصد کاهش پیدا کرده است البته پیش از این نیز اعلام شده بود نرخ بیکاری در بهار سال جاری به حدود 11.5 رسیده است ولی نکته قابل تامل آنکه مرکز آمار ایران از بهار سال 89 به یعد هیچ گزارش رسمی در مورد نرخ بیکاری منتشر نکرده است و تنها به اظهارات شفاهی در این زمینه اکتفا شده است.

در شرایط سکوت مرکز آمار و اعلام خوش بینانه نرخ 11.1 درصدی بیکاری توسط رییس جمهوری، برخی کارشناسان اقتصادی ایران این نرخ را 17 درصد و فعالان عرصه اشتغال حتی بیش از 20 درصد برآورد کرده اند. کسانی چون داود قادری عضو سابق شورای عالی اشتغال که معتقد است “نرخ بیکاری بالاتر از عددهایی است که مرکز آمار و دولت ارائه کرده اند.” علی موسوی عضو کمیسیون اجتماعی مجلس اما پا را از این فراتر می‏گذارد و می‏گوید “ نرخ بیکاری اعلامی موجود یک سوم یا یک دوم نرخ واقعی بیکاری است و در حقیقت بیکاری واقعی دو برابر نرخ اعلام شده است.” به عبارتی طبق اظهارات این نماینده مجلس نرخ بیکاری کشور نه تنها کاهش نیافته، بلکه در حد دو برابر نرخ اعلام شده رییس جمهوری و بیش از 20 درصد است. این نرخ ها مبین وجود بیش از چهار میلیون بیکار در کشور است.

بر اساس یافته های یک پژوهش که توسط پایگاه خبری آفتاب منتشر شده متوسط ایجاد شغل به صورت سالانه در برنامه سوم برابر 680 هزار شغل بوده که در برنامه چهارم توسعه به 330 هزار شغل کاهش یافته است. به علاوه طی سه سال‏های 86 تا 88 تنها 190 هزار شغل به مشاغل موجود کشور اضافه شده است.

منتقدان دولت آمار اشتغالزایی ارائه شده را متناسب با نرخ رشد اقتصادی کشور نمی‏دانند. چندی پیش احمد توکلی، رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس در سخنانی در جلسه علنی مجلس از فشار دولت به دستگاه‌های تهیه‌کننده آماری برای جلوگیری از انتشار آمار اقتصادی خبر داده و گفته بود: “در سال 89، نرخ رشد را دولت نداده، صندوق بین‌المللی پول نرخ رشد سال 89 را یک درصد پیش‌بینی کرده‌است و نرخ رشد سال 88 را هفت صدم درصد پیش‌بینی کرده بود. من با فرض این که این نرخ رشد یک درصد باشد، به شما عرض می‌کنم دولت می‌گوید که وقتی نرخ رشد من یک‌هفتم بشود، ایجاد شغل من یک میلیون و 600 هزار نفر می‌شود و این نشدنی است.”

مرکز آمار نرخ بیکاری را در تابستان پارسال 14 و نیم درصد اعلام کرده بود که نسبت به سال 88 بیش از سه درصد رشد نشان می‏داد. اما امسال آقای شیخ الاسلامی می‌گوید تابستان پارسال نرخ بیکاری 6 و نیم دهم درصد بوده است.

 

تناقض آمارها با منابع مالی

اکنون اما ادعای ایجاد یک میلیون شغل در شش ماه اخیر را نه تنها منتقدان سیاست‏های احمدی نژاد، بلکه معاونت نظارت راهبردی خود وی نیز زیر سوال برده است. براساس گزارشی که نماینده معاونت نظارت راهبردی رییس‌جمهور ارائه کرده ، تنها 20 درصد منابع برای ایجاد ⁵⁄₂ میلیون شغل اختصاص یافته و این در حالی است که با گذشت شش ماه از سال 90 معلوم، شفاف و واضح نیست‌ که دولت قرار است 15 هزار میلیارد تومان اعتبار باقی مانده برای ایجاد دو و نیم میلیون شغل را از کجا تامین کند.

ماه گذشته حسن صادقی، معاون دبیرکل خانه کارگر هشدار داده بود “چنانچه منابع ایجاد اشتغال درست مدیریت نشود طی دو سال آینده با بحران بیکاری یک میلیون و 500 هزار کارگر مواجه خواهیم شد.” این سخنان تنها دو روز پس از آن عنوان شد که وزیر کار ایران بر ایجاد 2 و نیم میلیون شغل در سال 90 خبر تاکید کرده بود.

بر اساس یافته های یک پژوهش که توسط پایگاه خبری آفتاب منتشر شده متوسط ایجاد شغل به صورت سالانه در برنامه سوم برابر 680 هزار شغل بوده که در برنامه چهارم توسعه به 330 هزار شغل کاهش یافته است. به علاوه طی سه سال‏های 86 تا 88 تنها 190 هزار شغل به مشاغل موجود کشور اضافه شده است.

 

تکرار ادعا علی رغم تهدیدها

تهدیدهای نمایندگان اما باعث عقب نشینی شیخ الاسلامی از ادعاهایش در مورد وضعیت اشتغال و آمار بی کاری نشد. اودیروزهمزمان با انتشار خبر احتمال استیضاح‏اش در شورای عمومی مجامع امور صنفی کشور پا را فراتر از گفته های روز یکشنبه خود گذاشت و گفت: “سال گذشته هدف ما ایجاد یک میلیون و صد هزار شغل بود اما یک میلیون و ششصد هزار شغل ایجاد کردیم به طوری که در تابستان سال گذشته نرخ بیکاری 13.6 درصد و در تابستان امسال 11.1 درصد بوده است و این نشان می‌دهد که روند بیکاری نزولی است. در دولت دهم توسعه اشغال و سرمایه‌گذاری، سرعت و سامان پیدا کرده است و در شورای عالی اشتغال در 2 سال آنقدر جلسه برگزار کرده‌ایم که در 30 سال برگزار نشده است.” او حتی گفته “واقعیت این است که برخی بیکار نیستند بلکه حال کار کردن ندارند و توانایی انجام کار ندارند.“  وی معتقد است که “نرخ بیکاری افراد لیسانس 20 درصد و نرخ بیکاری دیپلم و زیر دیپلم 2 درصد است.”

کم نیستند دولتمردانی که تا کنون توسط مجلسی‏ها تهدید به استیضاح شده‏اند. طی همین شش ماه گذشته در دو مرحله حتی سایه تهدید نمایندگان مجلس چند روزی هم روی سر رئیس دولت افتاده بود. اما در این دو سال گذشته که از یک سو دولت احمدی نژاد در دادن آمارهای ضد و نقیض هیچ کم نگذاشته و از سوی دیگر ماهی نبوده که با رو شدن یک پرونده تخلف؛ فساد اداری و مالی و یا آمار غیر واقعی تمام شود، تنها حمید بهبهانی طعم استیضاح و رای عدم اعتماد مجلس را کشیده، بیآنکه آبی در دل دیگر اعضای کابینه تکان بخورد. تا آنجا که بعد از گذشت یک ماه از کشف بزرگترین اختلاس تاریخ کشور که به قول روزنامه جمهوری اسلامی “رکورد اختلاس جهان را به نام ایران ثبت کرده است” تازه قرار است نمایندگان مجلس وزیر اقتصاد را برای پاسخکویی به بهارستان بکشانند. اختلاسی که اتفاقا پای اولین وزیر کار احمدی نژاد یعنی محمد جهرمی هم در آن گیر است. همان کسی که در زمان وزارت‏اش تعریف افراد شاغل را تغییر داد و هر فردی که در هفته دو ساعت کار می‏کرد را شاغل نامید تا به این ترتیب نرخ بی‏کاری در اندک زمانی از آغاز ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد کاهش یابد.

سخنان دو روز گذشته شیخ الاسلامی نیز چندان تازگی ندارد. او همین شش ماه پیش گفته بود که نرخ بی کاری را در مقام وزیر کار نمی‏داند و اصلا این موضوع “مربوط به وزارت کار نخواهد شد.” وی یک بارهم گفته بود “ایران تنها کشوری در دنیا است که گرسنه ندارد.” اکنون نیز در حالی زبان وی به دادن آمار باز شده است که مرجع اصلی اعلام نرخ بیکاری طبق برنامه پنجم توسعه فقط مرکز آمار ایران است و بارها نیز نسبت به این موضوع تاکیدهای فراوانی شده است.

دولت در حالی اجازه نامه انتشار آمارهای رسمی را در یک سال گذشته از نهادی به نهاد دیگر دست به دست کرده است که آمارهای منتشر شده را نه تنها منتقدان دولت بلکه حتی نمایندگان مجلس هم با دیده شک نگریسته‏اند. تا آنجا که سه ماه پیش محمدرضا باهنر نایب رییس مجلس از مسوولان کمیسیون جهاد اقتصادی و سازمان بازرسی کل کشور خواست که در جهت راستی‌آزمایی آمارهای اعلام شده در مورد اشتغال، برنامه‏ای را ترتیب دهند. برنامه‏ای که هیچگاه محقق نشد.

این که وقتی برای اولین بار از سوی دولت مطرح شد که در سال 89 بیش از1.5 میلیون شغل ایجاد شده و در سال 90 بیش از 2.5 میلیون شغل ایجاد خواهد شد که بنا به ادعای وزیر کار یک میلیون از آن محقق شده است، دولتمردان بی شک انتظاری جزء تحسین شدن نداشتند.

در مقابل این ادعاها اخبار و آمارهای دیگری هم وجود داشت که نشان می‏داد دولتمردان ایران باید به دلیل وخیم شدن اوضاع اقتصادی و بالا رفتن نرخ بی‏کاری مورد مواخذه و سوال جدی قرار بگیرند. با این حال تا کنون نه آمارهای دولت چندان تعریف و تمجیدی را در پی داشته و نه کم کاری‏ها و ناکارآمدی‏هایش واکنش قابل توجهی را در نهادهای نظارتی و مجلس برانگیخته‏ است. شاید همین مساله بود که باعث شد شیخ الاسلامی درست در همان ساعاتی که از استیضاح اش در مجلس سخن به میان آمده بود، با خیال راحت باز هم اظهارات خود را تکرار کند.