به گفته آژانس بین المللی انرژی اتمی، بازرسان هسته ای سازمان ملل که از اوایل سال جاری توسط ایران از بازدید راکتور آب سنگین اراک منع شده بودند، اجازه خواهند داشت قبل از پایان ماه ژوئیه از این تأسیسات بازرسی کنند. به گفته آژانس اتمی، ایران همچنین توافق کرده است به سؤالاتی در زمینه آزمایشات گذشته که می توانند با برنامه تسلیحاتی در ارتباط باشند، پاسخ دهد.
سال هاست که ایران از همکاری با آژانس اتمی در زمینه شرایط آژانس خودداری ورزیده و به آن اجازه نداده است حقیقت ادعاهای ایران را مبنی بر اینکه هیچگونه طرحی برای ساخت تسلیحات اتمی ندارد و فعالیت های اتمی اش اساسا ً در جهت تولید انرژی است، روشن کند. ممانعت ایران از نظارت آژانس اتمی بر فعالیت های غنی سازی اورانیوم، شورای امنیت سازمان ملل را بر آن داشته است تا دو دور از تحریم ها را بر علیه ایران به تصویب برساند.
هرگونه تصمیم گیری ایران مبنی بر همکاری با آژانس اتمی می تواند فشارهای آمریکا و متحدان غربی اش را بر شورای امنیت در خصوص اعمال تحریم های جدید بر ایران تضعیف کند. آژانس اتمی در بیانیه ای اعلام کرده است: در مذاکرات انجام شده میان مقامات ایرانی و اولی هینونن معاون مدیر کل آژانس اتمی موافقت شده است تا پایان ماه ژوئیه اجازه بازرسی از راکتور آب سنگین اراک داده شود.
دو طرف همچنین در مورد چگونگی “حل و فصل مسائل باقیمانده در مورد آزمایشات گذشته ایران مربوط به پولوتونیوم” با یکدیگر توافق کرده اند. دسترسی به راکتور اراک بخش مهم هرگونه بازرسی از فعالیت های هسته ای ایران به شمار می رود، چرا که به مجرد اینکه این راکتور تکمیل شود، می تواند در دهه بعد پولوتونیوم تولید نماید. از آنجا که می توان از پولوتونیوم و اورانیوم غنی شده در ساخت کلاهک های هسته ای و موشکی استفاده کرد، شورای امنیت نه تنها توقف غنی سازی بلکه توقف ساخت راکتور اراک را نیز خواستار شده است. شفافیت کامل فعالیت نیروگاه اراک یکی دیگر از خواسته های شورای امنیت است. آژانس اتمی و ایران همچنین توافق کرده اند بازرسان جدیدی جایگزین بازرسان قبلی شوند.
به گفته محمد البرادعی مدیر کل آژانس اتمی، اگرچه ایران هنوز از توقف غنی سازی اورانیوم که یکی از درخواست های مهم جامعه بین الملل است، سر باز می زند، اما سرعت فعالیت آن را کاهش داده است. آثار باقیمانده از اورانیوم غنی شده که در یک سایت نظامی دیده شده اند و همچنین نمودارهای چگونگی تبدیل فلز اورانیوم به شکل کلاهک هسته ای، موجبات نگرانی آژانس اتمی را در این خصوص که ایران می تواند بدنبال ساخت سلاح اتمی باشد، فراهم کرده است.
سال هاست که مقامات ایرانی از پاسخ دادن به سؤالاتی در مورد این قبیل یافته ها سر باز زده و آژانس اتمی را در شناخت طبیعت برنامه هسته ای ایران ناتوان کرده اند. ایران از پاسخ دادن به سؤالاتی در مورد آزمایشات سری پولوتونیوم که در اواسط دهه 1990 انجام داده، خودداری ورزیده و همچنین یافته های آژانس اتمی را در این خصوص که ایران توضیحی در مورد کل پولوتونیومی که در اختیار دارد، نداده، نادیده انگاشته است.
به علاوه، کارشناسان آژانس اتمی می خواهند در مورد “پروژه نمک سبز” و همچنین آثار بجا مانده از پولوتونیوم و اورانیوم غنی شده که سال گذشته در یکی از تأسیسات پسماندهای هسته ای دیده شده اند، بیشتر بدانند. دیپلمات ها سال گذشته به خبرگزاری اسوشتیدپرس اعلام کرده بودند که آژانس اتمی در تلاش است اطلاعات آمریکا را در خصوص پروژه نمک سبز ایران دنبال کند. بر اساس این اطلاعات، این پروژه ارتباط آزمایشات غنی سازی اورانیوم با موادمنفجره بسیار قوی هسته ای و طرح کلاهک اتمی را نشان می دهد. ایران این اطلاعات را “بر مبنای اسناد دروغین و ساختگی” رد کرده است.
منبع: نیویورک تایمز، 14 ژوئیه