لیگ جهانی والیبال که با درخشش والیبالیست‌های ایرانی همراه بود برای مسئولان صدا و سیما و ورزش ایران کم دردسر نداشت. در مسابقاتی که ایران میزبان بود، ممانعت از حضور زنان ایرانی در ورزشگاه و اصرار زنان برای حضور، جنجال آفرید تا جایی که حتی احتمال حذف ایران از این مسابقات و یا محرومیت از میزبانی مطرح شد. وقتی هم که ایران میهمان بود، حضور پرتعداد تماشاگران ایرانی، به همراه مسائلی مانند پوشش حاضران در سالن باعث سانسور شدید پخش زنده مسابقات شد و اعتراض ایرانی‌ها، فضای مجازی و حتی رسانه‌های داخلی را هم تحت تاثیر قرار داد.
خسته نباشی سانسورچی!
هرچه قدر که پخش زنده ۶۴ مسابقه فوتبال در قالب جام جهانی فوتبال برای صدا و سیما موفقیت‌آمیز بود و روش‌ها و ترفندهای جدید سانسور، کارآمدی و پرتجربه شدن ممیزان تلویزیون را نشان داد، پخش زنده والیبال یک دردسر بزرگ بود. در آخرین مسابقه که تیم ملی ایران در ایتالیا و برای کسب مقام سوم دنیا به میدان رفته بود، تماشاچیان نوشته‌هایی با خود همراه داشتند که در آن به طنز و مسخره از “سانسورچی” تشکر شده بود. این عکس‌ها بازتاب بسیاری در فضای مجازی داشت.(عکس: 1 ، 2 ، 3 ، 4 ، 5 – عکس‌ها از پیمان یزدانی )
در مسابقه ایران و لهستان نیز که در فلورانس ایتالیا برگزار شد، تماشاگران لهستانی و ایتالیایی از حق زنان ایرانی برای ورود به ورزشگاه حمایت کردند. جمعی از ایرانیان حاضر در ورزشگاه نیز که شعارهایی با همین مضمون در دست داشتند، توجه رسانه‌های غیر ایرانی را به خود جلب کردند و خبرساز شدند. (عکس: 1 ، 2 ، 3 ، 4 ، 5) نکته جالب اینکه یکی از تماشاچیان بانی این اعتراض در فیس بوک خود خبر داد که یکی از اعضای تیم تصویربرداری صدا و سیما از آنان خواهش کرده تا پرچم شیر و خورشید و پلاکاردهایشان را نزدیک زمین بازی نیاورند تا پخش زنده دچار مشکل نشود و هموطنان ایرانی بتوانند کم‌دردسرتر این مسابقه را تماشا کنند.
اما گویا سرعت بالای بازی والیبال و نحوه استقرار دوربین‌ها و تماشاچیان باعث شد تا صدا و سیما نتواند از عهده سانسور پخش زنده و حذف زنان و پرچم‌ها و پلاکاردها بربیاید و تکرار صحنه‌های قدیمی و بی‌ربط باعث رنجش مخاطبان شد. اعتراض پرتعداد ایرانیانی که مشتاق دیدن یکی از بهترین نمایش‌های تاریخ ورزش ایران بودند به شبکه‌های مجازی محدود نماند و به وبسایت‌ها و خبرگزاری‌ها هم رسید.
از جمله وبسایت انتخاب با انتشار عکس دو تن از مردان حاضر در ورزشگاه نوشت: “اشتباه نکنید! این تصویر، مربوط به روسای جمهور پیشین یا آتی کشور نیست ، ربطی هم به عاملین ماجرای سرنگونی هواپیمای مالزیایی ندارد. آنچه می بینید تصویر دو تماشاگر ایرانی در بازی دیشب ایران ـ- برزیل است که مفتخرند، قریب به ۴۰۰ بار تصاویرشان در حساس ترین لحظات بازی از تلویزیون پخش شده است!” این وبسایت در مطلبی دیگر پخش زنده مسابقات با این شیوه را، “زهر مار کردن” برای بینندگان توصیف کرد.
وبسایت پیام نو هم از به تنگ آمدن بینندگان و طنز ساختن برای صدا و سیما خبر داد.
همچنین خبرگزاری ایسنا، این شیوه ممیزی را غیرحرفه‌ای توصیف کرد و نوشت که “بینندگان تلویزیون با محدودیت‌های رسانه ملی در نشان دادن تصاویر به اصطلاح «منشوری» آشنا هستند و از این رسانه برای نشان دادن تصاویر خانم‌هایی با پوشش‌های غیراسلامی و یا تماشاگرانی با پلاکاردهایی حاوی شعارهای سیاسی و اجتماعی، انتظار خاصی ندارند” اما باز هم شب سختی برای بینندگان مسابقات لیگ جهانی والیبال رقم خورد.
سال گذشته پخش تصویر یک دختر ایرانی در مسابقه والیبال که پوشش اسلامی نداشت، جنجالی شد و حواشی بسیار ایجاد کرد. این دختر ایرانی ساکن انگلیس بلافاصله بسیار معروف شد و صفحه “ دختره که تو بازی ایتالیا نشونش دادن” نزدیک به ۵۰ هزار لایک گرفت.
در سوی مقابل به سانسور غیرسخت‌گیرانه صدا و سیما هم اعتراضاتی شد اما در کمال تعجب، عزت‌الله ضرغامی در مقام دفاع برآمد: “اگر بخواهیم شرع را رعایت کنیم نباید این مسابقات را نشان دهیم، به جهت اینکه وضعیت پوشش تماشاگران نامناسب است اما در قبال این تصمیم که با بزرگان کشور انجام گرفت، آن‌ها اعلام کردند که باید بازی پخش شود.”
او همچنین به طعنه گفت که خودش هم این مسابقه را دیده اما متوجه پوشش خانم‌های تماشاچی نشده است. رییس سازمان صدا و سیما به معترضان و منتقدان طعنه زد که “در مسابقه بعدی دوستان را می‌فرستیم تا در این مسابقات به خانم‌هایی که پوشش ندارند، یک گرمکن بدهند تا بپوشند.”
این صحبت‌ها باعث به وجود آمدن امیدواری شده بود که صدا و سیما با سخت‌گیری کمتری مسابقات والیبال را پخش کند یا لااقل مانند مسابقات فوتبال، حرفه‌ای تر و نامحسوس‌تر سانسور کند اما چنین نشد.
هنر والای سانسور در صدا و سیما
خرداد ماه گذشته، یکی از تهیه‌کنندگان شبکه سه صدا و سیمای جمهوری اسلامی، سانسور والیبال را یک هنر والا توصیف کرد که در آن زمان خیلی به چشم نیامد اما لااقل پس از مسابقات اخیر مشخص شد که سانسور به اضافه بی‌هنری در سانسور تا چه اندازه می‌تواند باعث واکنش منفی بشود.
بهزاد کاویانی، تهیه‌کننده و مجری برنامه “توپ و تور” گفته بود: “مسئله‌ای است که وجود دارد و نمی‌شود آن را کتمان کرد؛ چراکه پوشش برخی از خانم‌ها مطلوب نیست؛ اگرچه ممکن است بر اساس هنجارهای اخلاقی ایتالیا یک امر عادی باشد اما بر اساس هنجارهای کشورمان عادی نیست و ما نمی‌توانیم برخی از صحنه‌ها را پخش کنیم.”
او اضافه کرده بود: “البته سعی می‌کنیم حداکثر اغماض را داشته باشیم، در برخی از صحنه‌ها مجبوریم تصویر را بگیریم و تصویر دیگری را جایگزین آن کنیم که این کار بسیار دشوار است، چرا که ما فقط هفت ثانیه برای این کار فرصت داریم.”
این تهیه‌کننده توضیح داده بود: “به دلیل فرصت کمی که برای جایگزین کردن تصاویر داریم، مجبوریم یک صحنه خوب را انتخاب کنیم و در همین مدت زمان کم به سرعت آن را جایگزین کرده و به آنتن برگردیم. اگرچه سعی می‌کنیم اغماض کنیم اما اگر صحنه‌ای بسیار غیراخلاقی باشد مجبوریم آن را حذف کنیم. همه سعی ما این است که تصاویر قطع نشود و اگر تصویری جایگزین تصویری می‌شود با بقیه صحنه‌ها فرق داشته باشد و تکراری نباشد. جابجایی تصاویر در کمتر از هفت ثانیه کار بسیار سختی است و هنر والایی محسوب می‌شود.”
