نادر کرمی
“لایحه بومی سازی جنسیتی” پس از لایحه حمایت از خانواده که با واکنش جدی نهادهای مدنی- سیاسی مدافع حقوق زنان مواجه شد و از دستور کار مجلس خارج گردید، قانون تبعیض آمیز دیگری است که فعالان حقوق زنان می کوشند تا پیش از تصویب، مانع از قانونی شدن مفاد آن شوند و از شکل گیری قانون تبعیض آمیز دیگری جلوگیری کنند.
بر همین اساس کمیته زنان سازمان دانش آموختگان ایران (ادوار تحکیم وحدت) این هفته نشستی با عنوان “نقد لایحه بومی سازی جنسیتی در دانشگاه‌ها” برگزار کرد که طی آن الهه کولایی، فاطمه صادقی و شادی صدر از اساتید دانشگاه ها و فعالان حقوق زنان به سخنرانی پرداختند.
کمیته زنان سازمان ادوار تحکیم وحدت البته همزمان با برگزاری این مراسم بیانیه ای را نیز در نقد سیاست بومی سازی دانشگاه‌ها صادر کرد.
در این بیانیه با یادآوری این موضوع که “در در تاروپود جامعه امروز ایران خشونت علیه زنان به شکل صریح و آشکار تجویز شده” آمده است: “طرح بومی سازی که در پی مصوبه جدید شورای عالی انقلاب فرهنگی در دستور کار قرار گرفته نیز حکایت از تفکری دارد که هرگز در یک بستر فرهنگی مناسب با حقوق برابر زنان به عنوان واقعیتی طبیعی و اجتماعی کنار نیامده و همچنین در تلاش است که کلیشه ها را حتی در محیط های آموزشی نیز ترویج دهد و زن و مرد در دو نقش از پیش ساخته و با همان تلقی های کلیشه های و ذات گرایانه از نقش هایشان باقی بمانند و زنان را از فرصت های برابر که به شکوفایی همه استعدادهای انسانی آنها منجر می شود محروم کنند.”
کمیسیون زنان سازمان دانش آموختگان ایران ضمن محکوم کردن این طرح دلایل خود برای مخالفت با طرح بومی سازی را اینگونه تشریح می کند: “1- چنین طرحی بر خلاف نص صریح اصل 21 قانون اساسی است که تاکید بر ایجاد فرصت های برابر تحصیلی دارد، اما تاکید بر چنین طرحی با عنوان «بومی سازی» اسباب محرومیت از تحصیل بسیاری از دختران نخبه ی شهرستانی از دانشگاه های تراز اول کشور فراهم می آید و علاوه بر آنکه فرصت حضور و تجربه در عرصه عمومی را از آنان سلب می کند از سوی دیگر آنان را به موجوداتی غیر اجتماعی تبدیل می کند. همچنین پیشبرد چنین طرحی در بلند مدت نیز کاهش سطح مشارکت اقتصادی و اجتماعی و سیاسی آنان را نیز به همراه می آورد… 2- تصویب طرح های از این دست سبب تضعیف توان علمی دانشگاه ها شده و سیستم آموزشی کشور به دلیل نوع نگاهی خاص به زنان دچار ضربه های جبران ناپذیری خواهد شد.. 3- نبود امنیت، کمبود امکانات خوابگاهی و مشکلات جا به جایی و دیگر عواملی که برای توجیه این طرح بر شمارده می‌شود نشان از ناکارآمدی نهادهای نظارتی ما و حکایت از نبود مدیریت در تخصیص منابع در سطح کشور دارد و راه حل این مشکلات محبوس کردن دختران در حصار شهرهایشان نیست…”
این کمیته همچنین تذکر داده است که وظیفه خطیر دولت در جامعه ای پر از خشونت علیه زنان این است که “هر چه زودتر فرصت‌های لازم برای بازنگری و اصلاح جدی قوانین بر اساس مقتضیات زمان که نیازمند برداشت های نوین از دین و همگام با فقه پویا بوده، فراهم آورده نه آنکه قوانین جدیدی نیز تصویب شود که این خشونت را تشدید کند.”
شادی صدر: پروژه ای بنیادگرایانه
به گزارش سایت خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران در این نشست شادی صدر به عنوان اولین سخنران نشست کمیته زنان سازمان دانش آموختگان ایران، سخنانشان را با این مثال آغاز کرد که: “از نظر من دردناکترین قربانی بومی سازی دختری بود اهل روستای قیاس آباد که تمام کودکی اش این گونه گذشت که قالی ببافد و به بقیه بچه ها برسد. سپس سعی و تلاش کرد تا درس بخواند و مانند دیگران به دانشگاه برود و در نهایت هم امسال توانست در کنکور سراسری با رتبه 200 قبول شود ولی به دلیل بومی سازی جنسیتی در دانشگاه ها در هیچ دانشگاهی پذیرفته نشد”.
صدر افزود: “موضوع اصلی، مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی نیست بلکه طرح آموزش عالی در خصوص موضوع بومی سازی جنسیتی در دانشگاه ها است. از نظر من این طرح مانند خیلی دیگر از طرح ها که در مورد زنان در جریان است، یک پروژه بنیادگرایانه است”.
این وکیل دادگستری بنیادگرایی را یک جنبش سیاسی دانست که در آن هویت جمعی باید مشروع از ارزشهای قومی و نژادی مورد قبول همگان باشد و در ادامه افزود: “به نوعی همه پروژه های بنیادگرایانه روی مواردی پیاده می شوند که از قبل مشروعیت داشته و همه باید از آن تبعیت کنند، یک الگویی که می گوید همه مثل هم باشند، همه یکجور لباس بپوشند و…. بنیادگرایان باورشان را به همه تحمیل می کنند و در واقع بنیادگرایی یک پدیده واکنشی است و هدف اصلی آن زنان می باشد و به عنوان پروژه سیاسی برای گرفتن قدرت، خود را به روح و جنس زن نزدیک می کند”.
صدر در ادامه گفت: “تحولات بعد از انقلاب، نظمی را برای زنان مستقر کرده است مانند: چگونگی رابطه زن و مرد، قوانین کنترل کننده روابط جنسی زن، تشکیل خانواده در چارچوب مردسالاری و…. در این پروسه 30 ساله نظمی مستقر شده که در آن بی نظمی های زیادی وجود دارد. سنگسار از نظر من یک عامل کاملاً کنترل کننده زنان و هدف بنیادگرایی است”.
شادی صدر با ذکر دو نوع مهاجرت یعنی 1- از مرکز به پیرامون و 2- از پیرامون به مرکز، افزود: “مهاجرت از مرکز به پیرامون، دو اثر برای دختران دارد که صرفنظر از ایجاد تغییرات در جامعه، خارج شدن از کنترل دولت و خانواده است. وقتی زنی از کنترل خانواده بیرون می آید از حوزه کنترل دولت نیز بیرون آمده و نوعی بی نظمی در مقابل آن نظم مستقر ایجاد می کند. مشروعیت، یک چرخه دو طرفه بوده و پروژه بنیادگرایانه انتخابی است. این پروژه بین تمام آدمها مرزبندی کرده و بر این اساس سیستم خود را بنا می کند.”
صدر همچنین در نقد دو ﺳﺆال “بومی یعنی چه؟ و محل سکونت یعنی چه؟” گفت: “بومی یعنی چه؟ یعنی اینکه در چه شهری به دنیا آمدهام، در چه خانواده‌ای به دنیا آمدهام، ترک زبان یا فارسی زبان یا… هستم. این دو ﺳﺆال نمی‌تواند مبنای تبعیض قرار گیرد”.
وی در پایان سخنانشان از فعالان اجتماعی و زنان به دلیل اینکه تاکنون هیچ عکس العمل جدی در خصوص لایحه بومی سازی جنسیتی از خود نشان نداده اند، انتقاد کرد.
الهه کولایی: درونی نشدن مظاهر توسعه
به گزارش سایت خبری سازمان دانش آموختگان ایران (ادوارنیوز) در این مراسم همچنین الهه کولایی، استاد دانشگاه تهران آنچه را که این روزها با عناوین مختلف طرح و لایحه علیه زنان از سوی نهادهای قانونگذار در حال جریان است، مفاهیمی خواند که دست کم ده‌ها سال است زمینه‌هایش در جامعه ودر ساختار قدرت فراهم شده و زن به ابزاری در جهت تامین منافع مرد تبدیل شده‌است.
او همچنین به ورود مظاهر توسعه به کشور اشاره کرد و اینکه این مظاهر درونی نشده و لوازمش فراهم نشده‌است.
کولایی افزود: “از همان زمانی که نام مرکز امور زنان ریاست جمهوری به مرکز امور زنان و خانواده تغییر یافت، تقریبا اصل چرخش اندیشه پیرامون زن در افکار سیاستمداران مشخص شد. موضوع این است که زن را متعلق به حوزه خصوصی می‌دانند و در این راه طرح هایی مانند سهمیه بندی جنسیتی و طرح بومی سازی جنسیتی و لایحه حمایت از خانواده وضع می شود”.
فاطمه صادقی: به زن به عنوان کالا نگاه می کنند
فاطمه صادقی، پژوهشگر در حوزه مسائل زنان و استاد دانشگاه دیگر سخنران این مراسم بود، صادقی با اشاره به ایجاد موجی به نام موج برگشت در جامعه در سطح حوزه اندیشه و تصمیم گیری گفت: “این موج زنان را به خانه برمی‌گرداند، همچنین روشنفکران چپ و لائیک و نهضت پدر سالاری نیز در این داستان همکاری کردند. موج برگشت اول، با انقلاب 57 به اوج خود رسید و آنچه امروز شاهدش هستیم، موج برگشت دوم است. روشنفکری ایرانی یک نهاد عقب مانده است که بدنه آن یا به عمد و یا غیر عمد با موج برگشت همراهی می‌کند. ما در جامعه ای زندگی می کنیم که پدرسالار است و دانشگاه نمونه‌ای از این جامعه پدرسالار به شمار می آید “
صادقی در ادامه سخنان خود این پرسش را طرح کرد که چرا باید گفت و گو پیرامون چنین طرحی در شرایط کنونی جامعه اتفاق نیفتد و تحلیل خود را اینطور بیان می‌کند: “من تصور می‌کنم دو قطبی را که برقرار می‌کنیم (دوران اصلاح طلبی و بعد اصول گرایی) بسیار ساده انگارانه است. به اعتقاد من بسیاری از اتفاقات الان نتیجه کالایی شدن مناسبات اجتماعی است که به زن به عنوان یک جنس یا کالا نگاه می کند. من فکر می کنم زمانی جامعه ما انسان اخلاقی را مدنظر داشت ولی هر چه از انقلاب فاصله می‌گیریم این اخلاق کمرنگ تر می‌شود تا اینکه به دوران خاتمی می رسیم و بعد از آن می بینیم که یک پدیده‌ای مانند دولت احمدی نژاد خلق می شود. احمدی نژاد فرزند خلف وعده هایی است که در دوران اصلاحات برآورده نشدند، بنابراین یکسری تقصیرات و کم کاریها اتفاق افتاده‌است”.