ابتدا سخن از حذف 5 فیلم کتاب قانون، صد سال به این سال ها، درباره الی، آتشکار و تسویه حساب بود، آن هم در حالی که آتشکار و کتاب قانون پروانه نمایش دارند. اما دایره حذف گسترده شده و تیغ سانسور برا تر و تعداد فیلم های جا مانده به 20 نزدیک شد. روندی که نشان می دهد مدیران ارشاد همچنان تاب نگاه های متفاوت را ندارند و این بار مصمم تر از گذشته کمر به حذف بزرگان سینمای ایران بسته اند…
تیغ سانسور بر سر جشنواره بیست و هفتم
حذف بزرگان
اسامی فیلم های بخش مسابقه سینمای ایران در بیست و هفتمین جشنواره فیلم فجر بالاخره با کش و قوس های فراوان اعلام شد تا سینمای ایران بار دیگر شاهد حضور آثاری در بخش رقابتی باشد که به شدت سفارشی و مذهبی است. حذف تولیدات کارگردانان صاحب نام از لیست نهایی جشنواره و حضور آثاری که پیش بینی اکران آنها در فستیوال فجر به شدت ضعیف بود موجب نارضایتی و اعتراض اغلب تهیه کنندگان به دبیرخانه جشنواره شد. گفته می شود پس از اعلام نام فیلم‌های بخش مسابقه بیست و ششمین جشنواره فیلم فجر، شورای عالی تهیه‌کنندگان و کانون کارگردانان برای اعتراض به شیوه انتخاب فیلم‌ها جلسه‌ای تشکیل دادند.شماری از فیلم های شرکت کننده در جشنواره فیلم فجر امسال با اصلاح و تعدیل زیادی مواجه شده اند. برخی از کارگردانان به اعلام دیر هنگام اصلاح فیلم‌ها از سوی گروه بازبینی جشنواره اعتراض کرده اند. آنها معتقدند در فرصت اندک باقی مانده به شروع جشنواره، امکان انجام اصلا‌حیه در فیلم‌ها غیر ممکن است.
مجید شاه حسینی،دبیر این دوره جشنواره فیلم فجر در آخرین نشست خبری خود در رابطه با انتخاب نهایی آثار به خبرنگاران گفت:” اصرار فجر این است که فیلم‌هایی برای ذائقه‌های مختلف را معرفی کند.“اما با کمی تامل در لیست نهایی آثار معرفی شده ملاحظه می شود که اغلب فیلم های انتخاب شده گیشه ای،دفاع مقدسی و یا در ژانرهای عاطفی و پلیسی قرار دارند.حذف نام هایی چون اصغر فرهادی،ابراهیم حاتمی کیا،مسعود ده نمکی،کمال تبریزی،مازیار میری،بهروز افخمی و…فرصت را برای حضور کارگردانانی فراهم آورد که در سال های گذشته از آنها به عنوان “فیلم اولی ها” یاد می شد.
آتشکار
جلوگیری از نمایش فیلم های کتاب قانون/مازیار میری، صد سال به این سال ها/سامان مقدم، درباره الی/اصغر فرهادی، آتشکار/محسن امیریوسفی و تسویه حساب/تهمینه میلانی بازتاب های مختلفی را میان اهالی مطبوعات و سینما نیز بر انگیخت. البته باید به این فیلم ها دو عنوان پاداش/کمال تبریزی و فرزند صبح/ بهروز افخمی را نیز افزود اما این دو فیلم عدم حضور را مشکلات فنی تولید ذکر کرده بودند که با رفع مشکلات احتمال نمایش آنها در جشنواره وجود دارد. در مورد فیلم فرزند صبح که داستان کاملا متفاوت است. این فیلم را افخمی درباره زندگی آیت اله خمینی ساخته و تهیه کننده آن هم بنیاد حفظ آثار و ارزش های بیت رهبری است و پس از اعلام نام فیلم ها مدیران متوجه اشتباه خود شدند و دبیر هیات انتخاب در گفت و گو با فارس گفت ما با نمایش فرزند صبح مشکلی نداریم و به محض دریافت کپی مناسب از آن بدون بازبینی فیلم را روانه اکران می کنیم.
تهیه کننده پاداش هم گفت فیلم در آخرین مراحل فنی در ترکیه است، اما دبیر هیات انتخاب بازبینی آن را منوط به نظر هیات انتخاب کرده است.
در این میان آتشکار هم که از سال گذشته پروانه نمایش داشت اما به دلیل پاره ای مصالح از سوی معاونت سینمایی با کارگردان فیلم تماس گرفتند و از او خواستند اکران فیلم را به تعویق بیاندازد و این تعویق نزدیک به یک سال و اندی به درازا کشیده و بعد حضورش را در جشنواره بلامانع دانستند و قول مساعد همکاری دادند که در لیست نهایی همان محافظه کاری و لجاجت آتشکار را دوباره به محاق بازگرداند. این درحالی است که مدیران از فیلم پیشین امیر یوسفی یعنی خواب تلخ نیز استقبال خوبی نکردند.
صد سال به این سال ها
اما داستان صد سال به این سال ها و کتاب قانون شباهت هایی با هم دارد. در زمینه کتاب قانون که شنیده می شود پیش از ساخته شدن فیلمنامه محمد رحمانیان مدیران فارابی از همان لحظه به مازیار میری و محسن علی اکبری(تهیه کننده فیلم) گفتند بهتر است به جای پرویز پرستویی از بازیگر دیگری استفاده کنی و حتی فیلمنامه را با تغییرات تازه ای نوشته شده به انها ارائه دادند که سازندگان زیر بار نرفتند و فیلم تولید شد. بعد از آماده شده فیلم پروانه نمایش را به بهانه حذف چند صحنه صادر نکردند. علی اکبری هم که خود دوره ای از دوستان دولت بوده و بسیاری هنوز او را تهیه کننده شخصی نمی دانند در برنامه ای رادیویی به تندی از محمود اربابی مدیر اداره نظارت و ارزشیابی ارشاد انتقاد کرد. پس از این داستان مدیران از میری خواستند برخی صحنه ها را دوباره فیلمبرداری کند. این اتفاق هم افتاد و فیلم که به ازدواج یک دخنر مسیحی با مردی مسلمان می پردازد و در این میان پای عقاید و نگاه های مذهبی به میان کشیده می شود دوباره فیلمبرداری شد. با این توجه دوباره از نمایش فیلم جلوگیری شده و میری هم اعلام کرده که فیلم را برای اهالی مطبوعات به نمایش خواهد گذاشت و از خسارت مالی که ارشاد به او تهیه کننده اش وارد کرده شکایت خواهد کرد.
صد سال به این سال ها هم داستانی تقریبا مشابه کتاب قانون دارد. این فیلم هم قرار بود در بخش مسابقه جشنواره سال گذشته به نمایش درآید که مدیران هدایت فیلم با این مسئله مخالفت کرده و تصمیم گرفتند فیلم را روانه اکران عمومی کنند. اما مجوز نمایش فیلم باطل و کار منوط به انجام اصلاحاتی شد. در این بخش نیز نیاز به فیلمبرداری و مونتاژ دوباره بود که انجام شد. چون کار به دارزا انجامید گروه فیلم را برای ارائه به جشنواره امسال کنار گذاشت. اما دوباره تصمیم بر آن شد که صد سال به این سال ها دوباره حذف شود. این فیلم نیز داستان زنی به نام ایران است که داستان زندگی اش در سه برهه زمانی روایت می شود.
درباره الی
درباره الی هم بنا به بازی گلشیفته فراهانی راهی توقیف شده است. فرهادی تاکنون در قبال این نکته سکوت کرده است. حتی شنیده می شود قرار شده از نمایش فیلم در جشنواره برلین هم جلوگیری شود. این توقیف کاملا غیر قانونی صورت گرفته است. هیچ کجا حضور یکی از عوامل فیلم در یک اثر خارجی نمی تواند عامل جلوگیری از فیلم دیگری شود. جدا از حقوق معنوی هنرمندان فیلم که حدس زده می شد یکی از بهترین فیلم هخای جشنواره امسال باشد و انتخاب در بخش مسابقه جشنواره برلین هم آن را تایید می کرد حقوق مادی تهیه کننده نیز خدشه دار شده است.
تهمینه میلانی هم که سال گذشته تسویه حساب را ساخت قصد کرد با ساخت فیلم سوپر استار از مسئولین ارشاد دلجویی کند. آنها هم که از مضمون عرفانی فیلم خوششان آمده بود آن را در بخش معناگرای جشنواره امسال نیز گذاشتند اما خبری از تسویه حساب نشد که شنیده می شود مستقیم از سوی صفار هرندی توقیف شده است. سوپر استار داستان یک بازیگر مطرح سینماست که دچار غرور شده اما بنا به حرکتی از کرده پشیمان شده و طریق انسانیت را در پیش می گیرد.
گفته می شود خروج فیلم های کارگردانان شاخص به دلایل متنوعی بوده است.حضور گلشیفته فراهانی در فیلم “درباره الی” به کارگردانی اصغر فرهادی از اصلی ترین علل حذف این فیلم بوده است.البته شاه حسینی در کنفرانس خبری خود درباره ممنوع الکار بودن برخی از بازیگران به دلیل حضور در هالیوود گفت: “نمی‌دانم “بازیگران ممنوع‌الکار” چه کسانی هستند و ضابطه‌ای مبنی بر حضور یا عدم حضور فیلم‌هایی با بازی چنین افرادی در جشنواره وجود ندارد.تنها می‌توانم بگویم فیلم‌هایی در جشنواره پذیرفته می‌شود که مورد تایید اداره کل نظارت و ارزیابی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار گرفته باشد. از سوی دیگر از آن‌جا که امکان حضور بین‌المللی برای فیلم‌های ایرانی وجود دارد، خود فیلم‌ساز و تهیه‌کننده باید اولویت‌شان را انتخاب کنند که در جشنواره فجر به نمایش درآیند، یا در جشنواره‌های بین‌المللی.
خروج فیلم”هرشب تنهایی” به کارگردانی رسول صدرعاملی به دلیل حضور کارگردان در میان داوران بخش مسابقه بوده است.“اخراجی های 2”به کارگردانی مسعود ده نمکی با وجود آماده شدن نهایی به دلایل مشکوکی که هنوز هیچ اشاره ای به آن نشده است به جشنواره فجر نرسید.
البته شنیده می شود که درگیری آشکار کارگردان ها و مدیران ارشاد باعث شده تا فیلمسازها تصمیم به نمایش آثارشان برای منتقدان بگیرند. این اولین بار است که کارگردان ها داوری ها منتقدان درابره فیلم هایشان را به قضاوت مسئولان ترجیح می دهند.
اسامی فیلم های بازمانده از بیست و هفتمین جشنواره فیلم فجر:
صد سال به این سال‌ها- سامان مقدم
آتشکار- محسن امیر یوسفی
آن‌سوی پرچین- محسن محسنی نسب
آن سوی رودخانه - عباس احمدی مطلق
اخراجی‌های دو- مسعود ده‌نمکی
بیرون آوردن مردگان - جواد افشار
پاداش- کمال تبریزی
پوسته- مصطفی آل‌احمد
تاکسی نارنجی - ابراهیم وحید‌زاده
یک وجب از آسمان- علی وزیریان
فرزند صبح- بهروز افخمی
کتاب قانون- مازیار میری
میزاک - حسینعلی لیالستانی
تسویه حساب - تهمینه میلانی
حریم - رضا خطیبی
درباره الی - اصغر فرهادی
زمزمه بودا - حسین قاسمی جامی
شبانه‌روز - کیوان علی‌محمدی امید بنکدار
صبح روز هفتم - سید مسعود اطیابی
عکس ابتدای مطلب متعلق به فیلم کتاب قانون است.